Γιατί η Λίνα Μενδώνη είναι η μόνη υπουργός που παρέμεινε αμετακίνητη στο υπουργείο Πολιτισμού απολαμβάνοντας την πλήρη εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού
Στοιχήματα πέφτουν για το τι είχε στο μυαλό του ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν αποφάσισε την παραμονή της Λίνας Μενδώνη στο υπουργείο Πολιτισμού περιβάλλοντάς τη με το φωτοστέφανο της απόλυτης εμπιστοσύνης του, αφού είναι η μόνη αμετακίνητη υπουργός από την προηγούμενη κυβέρνηση. Κι ας μη δοκίμασε την κρίση του ελληνικού λαού στις εκλογές. Το πιο προφανές είναι ότι ο πρωθυπουργός την επιβράβευσε για τις υπηρεσίες της χωρίς να νοιαστεί για το ρεκόρ αρνητικών δημοσιευμάτων σε εφημερίδες, σάιτ και αναρτήσεις στα social media σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο υπουργό Πολιτισμού κάθε προηγούμενης κυβέρνησης.
Επίσης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η παραμονή της Λίνας Μενδώνη στο υπουργείο ήταν η ηχηρή απάντηση του πρωθυπουργού στο κίνημα Support Art Workers και στο σύνθημα «Μενδώνη, παραιτήσου» που κατέκλυσε θέατρα, πλατείες και δρόμους μετά τους άκρως προβληματικούς χειρισμούς της στην υπόθεση Λιγνάδη. Ιδίως τώρα που είναι κυρίαρχος του παιχνιδιού και χωρίς ισχυρή αντιπολίτευση, ο Κυρ. Μητσοτάκης φαίνεται να στέλνει το μήνυμα ότι αρκετά ανέχτηκε τις «δυστροπίες» των καλλιτεχνών που υποβιβάστηκαν σε αποφοίτους λυκείου, φορτώνοντας όλες τις αποτυχημένες πολιτικές του σύγχρονου πολιτισμού στον ανεπαρκή Νικόλα Γιατρομανωλάκη και αφήνοντας την υπουργό έξω από το κάδρο.
Εφάρμοσε κατά γράμμα τις εντολές Μητσοτάκη
Ωστόσο το πιο ισχυρό στοιχείο που «κλείδωσε» την παραμονή της Λίνας Μενδώνη στο υπουργείο είναι ότι εφάρμοσε τις άνωθεν κυβερνητικές εντολές έναντι οποιουδήποτε κόστους. Θυμίζουμε ενδεικτικά την επένδυση στο Ελληνικό, την τσιμεντόστρωση της Ακρόπολης, τη νομιμοποίηση της παράνομης συλλογής Στερν, την απόσπαση αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου, πάντοτε με απόλυτο έλεγχο των υφισταμένων της και του ΚΑΣ. Δεν είναι βέβαια η ικανότητα να εκτελεί εντολές το ζητούμενο για έναν υπουργό Πολιτισμού, ο οποίος οφείλει να έχει όραμα, να εμπνέει και να ανοίγει νέους ορίζοντες. Ομως οι παλιές συνήθειες δύσκολα κόβονται. Δέκα χρόνια υπηρεσίας ως γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού με διαφορετικά κόμματα και υπουργούς αποδεικνύουν ότι μάλλον χρήσιμες υπηρεσίες προσφέρει στους εκάστοτε πολιτικούς προϊσταμένους της, γι’ αυτό την επιβραβεύουν.
Δίπλα στην αμετακίνητη Λίνα Μενδώνη ο Κυρ. Μητσοτάκης επέλεξε να τοποθετήσει τον Χρίστο Δήμα ως νέο υφυπουργό με αρμοδιότητα τον σύγχρονο πολιτισμό, ο οποίος είναι πρώτος σε σταυρούς στην Κορινθία και γιος του πάλαι ποτέ υπουργού της ΝΔ και επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ενωσης Σταύρου Δήμα. Η σχέση του πρώην υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων με τον πολιτισμό δεν ανιχνεύεται μέχρι σήμερα, οπότε παραμένει εύλογη η απορία πώς θα καταφέρει να κάνει τη διαφορά σε ένα περιβάλλον τοξικής σχέσης του υπουργείου με μεγάλη μερίδα καλλιτεχνών και με καυτά ανοιχτά θέματα, όπως η διαβάθμιση των πτυχίων τους, η σύσταση της Ακαδημίας Τεχνών και πολλά ακόμη. Και κυρίως πώς μπορεί να ανακτηθεί η χαμένη εμπιστοσύνη ύστερα από χρόνια αντιπαραθέσεων, συγκρούσεων, ματαιώσεων, απόγνωσης και πικρίας.
Αναβαθμισμένη και απαλλαγμένη από βαρίδια όπως ο Γιατρομανωλάκης και το ξένο προς τα ενδιαφέροντά της χαρτοφυλάκιο του αθλητισμού (που για πρώτη φορά μετακομίζει στο υπουργείο Παιδείας), απαλλαγμένη επιτέλους και από το άγχος να μας πείσει ότι ενδιαφέρεται για τον σύγχρονο πολιτισμό, αφού δεν ήταν ποτέ ούτε το δικό της φόρτε ούτε της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η Λίνα Μενδώνη επανακάμπτει με νέα εντολή να συνεχίσει να υλοποιεί τις κυβερνητικές δεσμεύσεις. Με πρώτες ιεραρχικά την εφαρμογή της ψηφισμένης μετατροπής των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε ΝΠΔΔ (ακούμε ότι στόχος είναι να γίνουν περισσότερα), την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, την αποκατάσταση και ανάπτυξη του κτήματος στο Τατόι, τη συνέχιση της διαπραγμάτευσης για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Δεν εκπόνησε σχέδιο για το μνημείο της Ακρόπολης
Ενα από τα μεγάλα εκκρεμή θέματα που ουδέποτε αντιμετώπισε η υπουργός Πολιτισμού είναι η εκπόνηση ενός βιώσιμου σχεδίου διαχείρισης του μνημείου της Ακρόπολης. Οι ατέλειωτες ουρές τουριστών, η ταλαιπωρία μικρών και μεγάλων κάτω απ’ τον ήλιο, η καθημερινή καταπόνηση του μνημείου και η πλημμελής λειτουργία του ανελκυστήρα που χαλάει κάθε τόσο δεν θυμίζουν «επιτελικό κράτος» ούτε συμβάλλουν στη θετική εικόνα της χώρας μας διεθνώς.
Προσωπικά δεν θα ξεχάσω δύο πράγματα από την προηγούμενη θητεία της Λίνας Μενδώνη, που αποκαλύπτουν πλευρές του χαρακτήρα της, πέρα από τους χειρισμούς της στην υπόθεση Λιγνάδη. Το πρώτο είναι η ανηλεής κριτική που η ίδια και το περιβάλλον της επιφύλαξαν σε όσους τόλμησαν να σχολιάσουν αρνητικά την εικόνα της τσιμεντωμένης Ακρόπολης. Κατηγορηθήκαν για έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στους ανάπηρους συμπολίτες και όσους έχουν δυσκολία στην κίνηση, για διασπορά ψευδών ειδήσεων, ακόμη και για έλλειψη σεβασμού απέναντι στο σύνολο του έργου ενός επιστήμονα του ύψους του Μανόλη Κορρέ…
Το δεύτερο είναι η ομιλία της υπουργού κατά την παρουσίαση της επιλεγείσας αρχιτεκτονικής πρότασης για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο λόγος της ήταν τόσο απροκάλυπτα κολακευτικός προς τον πρωθυπουργό, ο οποίος παρακολουθούσε από την πρώτη σειρά, που δεν νομίζω ότι συνάδει με το ύφος υπουργού Πολιτισμού σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους.
Τέσσερις άνθρωποι του πολιτισμού σχολιάζουν την ολική επάνοδο της υπουργού
Δημήτρης Καραντζάς Σκηνοθέτης: «Ο πρωθυπουργός σοφά δεν την κατέβασε στις εκλογές»
Το ότι η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είναι η μόνη που μένει στη θέση της και στη νέα κυβέρνηση μάλλον αποδεικνύει ότι βρίσκεται σε εντεταλμένη υπηρεσία που δεν έχει προλάβει να ολοκληρώσει. Η υπηρεσία αυτή σε καμία περίπτωση δεν έχει να κάνει με τον σύγχρονο πολιτισμό, τον οποίο αγνοεί, λοιδορεί, απαξιώνει και προσβάλλει εξακολουθητικά. Μάλλον έχει να κάνει με άλλα κυβερνητικά σχέδια επενδύσεων και ανάπτυξης στα οποία μπορεί να παίξει ρόλο ελάφρυνσης και ανακούφισης ως αρχαιολόγος. Το θέατρο, ο κινηματογράφος, ο χορός, τα εικαστικά, η καλλιτεχνική εκπαίδευση θα συνεχίσουν να παραπαίουν, εκτός κι αν καινοτομήσει σε αυτή την τετραετία και αποφασίσει να καταργήσει όλα τα παραπάνω συλλήβδην. Και γιατί όχι μιας και ουδέποτε την απασχόλησαν, άρα μάλλον τα θεωρεί περιττά. Χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι ούτε πριν από τέσσερα χρόνια ούτε τώρα υπήρξε υποψήφια στις εκλογές. Ο πρωθυπουργός σοφά σκεπτόμενος δεν θα την έβαζε σε τέτοια δοκιμασία εφόσον του είναι πολύτιμη. Η απογοήτευση όλων των ανθρώπων του πολιτισμού (πλην 56 συγκεκριμένων που υπέγραψαν υπέρ της) και χιλιάδων φιλότεχνων δεν θα την έφερνε στη θέση που είναι τώρα. Εύχομαι κουράγιο σε όλους τους καλλιτέχνες για τη νέα δύσκολη τετραετία για τον πολιτισμό και να συνεχίσουμε όσο αντέχουμε».
Γεράσιμος Ευαγγελάτος Στιχουργός: «Η τέχνη είναι πάρεργο, τραγουδάκια, εργάκια, καδράκια»
Μπορεί κανείς για πολλά πράγματα να κατηγορήσει την κυβέρνησή μας εκτός από ένα: τη σταθερότητα στις βασικές αρχές της, όπως η πλήρης απαξίωση του πολιτισμού και των εργατών του. Με ζηλευτή στοχοπροσήλωση συνεχίζει ένα έργο που ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια, ανανεώνοντας τη θητεία μιας υπουργού που έχει πετύχει κάτι πραγματικά αξιοθαύμαστο: να συσπειρώσει καλλιτέχνες όλων των χώρων εναντίον της, κωφεύοντας σταθερά στις ανάγκες μας. Ας είμαστε ειλικρινείς. Ο πολιτισμός δεν είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Οι φωνές των καλλιτεχνών μπορεί να είναι δυνατές και γι’ αυτό ενοχλητικές,
δεν βαραίνουν όμως στον κοινωνικό ιστό και στην εύρυθμη λειτουργία του στον βαθμό που να απειλούν μια πολιτική μακροημέρευση. Γιατί, πολύ απλά, η τέχνη δεν είναι εργασία. Η τέχνη είναι πάρεργο, είναι διασκέδαση, είναι τραγουδάκια για να συνοδεύουν το φαγητό τους, εργάκια να βοηθούν στη χώνεψη, καδράκια να ταιριάζουν με τους καναπέδες τους. Βολική άποψη, αλλά είναι η δική τους. Για μας η τέχνη είναι η μύγα στα αυτιά, η πεταλούδα στην καρδιά και η σπίθα στο μυαλό. Γι’ αυτό τους συμφέρει να την κρατούν σε καταστολή. Γιατί η τέχνη όταν είναι ελεύθερη μπορεί να γίνει επικίνδυνη.
Αργύρης Ξάφης Ηθοποιός – σκηνοθέτης: «Ψευδές echo chamber αυτοεπιβεβαίωσης»
Θα χρησιμοποιήσει αυτή την ευκαιρία για να προσπαθήσει η υπουργός να επουλώσει τις πληγές που έχει διανοίξει με τους καλλιτέχνες; Θα προσπαθήσει να συνομιλήσει με κανέναν έξω από τον κύκλο ασφαλείας της που δημιουργεί ένα ψευδές echo chamber αυτοεπιβεβαίωσης; Θα λειτουργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ ημών και της κυβέρνησης και θα υπερασπίσει άραγε τα ζητούμενά μας; Με ποιον τρόπο θα πειθόταν ότι δεν είμαστε βαλτοί για να την καταστρέψουμε, ότι δεν είμαστε αντιπολιτευόμενοι (μα ούτε καν η ίδια δεν είναι πολιτευόμενη) και ότι είμαστε άνθρωποι δημιουργίας, σύνθεσης και σύνδεσης; Θα περάσει άλλα τέσσερα χρόνια εξαφανισμένη από οποιοδήποτε καλλιτεχνικό γεγονός φοβούμενη τη δυσαρέσκεια που μπορεί να εκφραστεί; Σε κάποιο μονόλογό της, έστω, θα δικαιολογήσει τη στάση της αυτή ή κάποιο από αυτά για τα οποία έχει κατηγορηθεί από τους καλλιτέχνες; Για παράδειγμα γιατί μειώνει τα χρήματα στη σύγχρονη, ζωντανή και παλλόμενη τέχνη της χώρας και αυξάνει σε υπερπολλαπλάσιους ρυθμούς τη χρηματοδότηση στα μουσεία. Θα κάνω μια μαντεψιά για το τι θα κάνει. Σιωπή.
Δώρα Χρυσικού Ηθοποιός: «Αμετακίνητη για να… αποτελειώσει το έργο της»
Μόνο η Λίνα Μενδώνη φαίνεται να γλίτωσε από τις αλλαγές προσώπων και πόστων στη νέα κυβέρνηση. Προφανώς για τον πρωθυπουργό της χώρας το έργο που επέδειξε στην προηγούμενη θητεία της ήταν τόσο πλούσιο και επιτυχές που την άφησε στη θέση της, αμετακίνητη, για να το αποτελειώσει. Τουλάχιστον παράδοξη επιλογή, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Λίνα Μενδώνη είναι αντικειμενικά και χωρίς κανένα κομματικό πρόσημο η πιο αποτυχημένη και αντιπαθής υπουργός Πολιτισμού που πέρασε ποτέ από αυτήν τη χώρα. Μια υπουργός που κατόρθωσε να βάλει απέναντί της όλους τους καλλιτέχνες (ή σχεδόν όλους, για
να είμαστε ακριβείς) – ακόμη και αυτούς που πολιτικά είναι κοντά της. Αυτό όντως είναι κατόρθωμα και ίσως ο πρωθυπουργός να ήθελε να της το πιστώσει και να την ανταμείψει. Ισως πάλι να είναι απλώς κίνηση ρεβανσισμού και επίδειξης δύναμης προς έναν κλάδο που αποτέλεσε διαρκή πονοκέφαλο για την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οπως και να έχει, οι προκλήσεις είναι πολλές και οι καλλιτέχνες είμαστε πανέτοιμοι να δώσουμε τη μάχη για να προασπίσουμε την αξιοπρέπειά μας και τα επαγγελματικά μας δικαιώματα. Κυρία Μενδώνη, καλή δεύτερη θητεία.