Η πρόθεση της ΔΕΗ να μετατρέψει το λιγνιτικό σταθμό Πτολεμαΐδα 5 σε μονάδα φυσικού αερίου από το τέλος του 2026 συνιστά λεηλασία εθνικών επενδύσεων και απαξίωση ορυκτού πλούτου της χώρας.
Υπάρχει δυστυχώς προηγούμενο προς αποφυγή, για το οποίο ακόμη μειδιούν από τη Κίνα και την Ινδία, μέχρι τη Ρωσία και την Κένυα. Πρόκειται για τον θερμοηλεκτρικό σταθμό άνθρακαMoorburg στο Αμβούργο που λειτούργησε με εισαγόμενο άνθρακα από το 2015 μεαπόδοση 46,5% για έξι χρόνια, κόστισε τρία δις ευρώ, είχε ισχύ 1.654 MW και τελικά θυσιάστηκε σε επιδεικτική επιβεβαίωση της «αποφασιστικότητας» της Γερμανίας να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους. Ήταν βέβαια σουηδικών συμφερόντων και αυτό διευκόλυνε τις διαδικασίες. Ένα χρόνο μετά την έναρξη κατεδάφισης του σταθμού ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η απόφαση του Βερολίνου να επαναλειτουργήσει λιγνιτικούς σταθμούς (IndiaToday27-3-2025).
Στο Moorburg επιδιώχθηκε η επαναλειτουργία, αλλά «δεν θα ήταν εφικτή ούτε τεχνικά, ούτε οικονομικά, ούτε νομικά». Η κυβέρνηση αποφάνθηκεπρος στιγμήν ότι θα προσκολληθεί στο χρονοδιάγραμμα εξόδου από τον άνθρακα το 2030, δεν άργησε όμως να εγκρίνει την επαναλειτουργία 27 μονάδων άνθρακα που είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα για την κάλυψη του ενεργειακού κενούμέχρι τον Μάρτιο του 2024.
Φρόντισαν στη Γερμανία τουλάχιστον να διατηρήσουν λιγνιτικές μονάδες σε εφεδρεία, εδώ όμως σπεύδουν να τις κατεδαφίσουν όλες άμεσα, συμπεριλαμβανομένης της υπερσύγχρονης μονάδας Πτολεμαΐδα 5, ισχύος 660MW που κόστισε 1,5 δις και λειτούργησε τρία μόλις χρόνια και μόνο σε περιόδους αιχμής. Στο νέο επενδυτικό πλάνο της ΔΕΗ η νέα μονάδα φυσικού αερίου ανοικτού κύκλου ισχύος 350MWμπορεί θαυμάσια να εγκατασταθεί στον Άγιο Δημήτριο και να διατηρηθεί η Πτολεμαΐδα 5 ως σταθμός βάσεως για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
Γιατί αυτός ο ακρωτηριασμός του εθνικού ενεργειακού δυναμικού, τη στιγμή που οι νέες επενδύσεις της ΔΕΗ αφορούν τοπική κατανάλωση (behind-the-meter) και επομένως θα λείψει η συμμετοχή της Πτολεμαΐδας 5 από το δίκτυο, προς όφελος των σταθμών φυσικού αερίου;
Μια ματιά στο στρατηγικό σχέδιο της ΔΕΗ 2025-27 αρκεί. «Είμαστε επιλεκτικοί σε επενδύσεις υψηλής απόδοσης που απομακρύνονται από τον ζημιογόνο λιγνίτη και δημιουργούμε αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, πελάτες, μετόχους, εργαζόμενους, πάντα με κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο. …..Χωρίς άνθρακα το 2026 και σημαντική μείωση της παραγωγής πετρελαίου λόγω των διασυνδέσεων των νησιών, με στόχο τη μείωση κατά 80% των εκπομπών θερμοκηπίου μεταξύ 2019 και 2027».
Λογική και αναμενόμενη προσέγγιση για μια ιδιωτική εταιρία με προτεραιότητα στη κερδοφορία των μετόχων. Είναι όμως ευθύνη του κύριου μετόχου, του Ελληνικού Δημοσίου, να διασφαλίσει τα εθνικά συμφέροντα.Οι επιλογές της ΔΕΗ δεσμεύουν την ενεργειακή πολιτική της χώρας για μια δεκαετία και θα έπρεπε λογικά να τύχουν ευρύτερης συναίνεσης, αντί να επισπεύδεται η υλοποίηση στα στενά χρονικά περιθώρια μέχρι τις προσεχείς εκλογές.
Μεταξύ των εθνικών συμφερόντων προέχει η ενεργειακή ασφάλεια, για την οποία σε μελέτη του ΙΕΝΕ υπογραμμίζεται ότι η σταθεροποίηση, αν όχι η ελαφρά αύξηση της συμμετοχής του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα συμβάλλει στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης (IENE, Monthly Analysis | No 398 | November 2023, p.12).
Η γοητεία του φυσικού αερίου
Το φυσικό αέριο θεωρείται στην Ελλάδα ασφαλής επιλογή, γιατί φαίνεται ότι ξεχάστηκε η κρίση που ξεκίνησε με την οικονομική ανάκαμψη μετά την επιδημία το 2021 και συνεχίστηκε με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Έχει ένθερμους εμπνευστές και υποστηρικτές στην Ελλάδα και πιθανότατα και τον ίδιο τον κύριο Πρωθυπουργό, ο οποίος δεν χάνει ευκαιρία να εκδηλώνει την προτίμησή του. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι σε πρόσφατες δηλώσεις κατά τη συζήτησή του με τον Enrico Letta στο πλαίσιο εκδήλωσης του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου του ήταν σαφής (Πρώτο Θέμα, 21-1-2025). «Ξέρετε, είμαι πολύ απογοητευμένος από το γεγονός ότι μερικές φορές, ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιμετωπίζουμε το φυσικό αέριο ως κάτι φρικτό. Ναι, αλλά απαλλαγήκαμε από τον άνθρακα, ο οποίος είναι πολύ χειρότερος από το φυσικό αέριο. Όλοι, όμως, γνωρίζουμε ότι θα χρειαζόμαστε το φυσικό αέριο για τα επόμενα 30 έως 40, ίσως 50 χρόνια».
Ανακρίβειες, ανάρμοστες στη χάραξη εθνικής ενεργειακής πολιτικής. Η αντιλιγνιτική πολιτική προς χάριν του φυσικού αερίου και της κερδοφορίας της ΔΕΗ αποκαλύφθηκε πλήρως με την πανηγυρική αποκάλυψη του «νέου ενεργειακού πλάνου» της ΔΕΗ στις 3 Απριλίου 2025.
Το νέο επενδυτικό πλάνο της ΔΕΗ
Οι κύριες επενδύσεις της ΔΕΗ μέχρι τώρα έγιναν στη Ρουμανία εις βάρος της Ελλάδος. Με καθυστέρηση ετών αναγγέλθηκαν επενδύσεις στην Ελλάδα, πανηγυρικά παρουσία Υπουργών και του ίδιου του Πρωθυπουργού στις 3 Απριλίου 2025: το «νέο επενδυτικό πλάνο», το οποίο όμως και πάλι δεν αφορά την ελληνική κατανάλωση. Σχεδιάζεται για την προσέλκυση κέντρων δεδομένων και τοπική κάλυψη των αναγκών τους, πρωτοβουλία θετική κατ’ αρχήν, αλλά υπό όρους.
Η Πτολεμαΐδα 5 μετατρέπεται από το 2027 σε μονάδα αερίου ανοικτού κύκλου, ισχύος 350MW. «Έτσι θα συνεχίσει να λειτουργεί η Πτολεμαΐδα 5, η οποία έπρεπε να σταματήσει να καίει λιγνίτη επειδή βρίσκεται εκτός αγοράς λόγω των δικαιωμάτων CO2, ενώ δεν μπορεί να λειτουργεί ευέλικτα. Σήμερα λειτουργεί σε λιγότερο από τη μισή δυναμικότητα», ανέφερε ο κ. Στάσσης, για να δικαιολογήσει τις ευθύνες της ΔΕΗ, η οποία κράτησε τη μονάδα εκτός αγοράς.
Πρόσθεσε επίσης ότι επιστρέφουν στο Δημόσιο 80.000 στρέμματα. “Ευθύνη μας να παραδώσουμε το χώρο όπως ακριβώς τον παραλάβαμε. Να αφήσουμε τον τόπο ομορφότερο από πριν”, τόνισε ο κ. Στάσσης. Στα πλαίσια αυτά, 80.000 στρέμματα πρώην λιγνιτικών εκτάσεων επιστρέφονται στο Δημόσιο.
Ενστάσεις στο νέο επενδυτικό πρόγραμμα
Η ιδιοκτησία των λιγνιτικών γαιών
Είναι άραγε καλοσύνη της ΔΕΗ η επιστροφή των 80.000 στρεμμάτων; Λογικά οφείλει να επιστρέψει το σύνολο των λιγνιτικών γαιών πλην των δομημένων χώρων. Η ΔΕΗ δεν αγόρασε γη στην ελεύθερη αγορά˙ «εξαγόρασε» αναγκαστικά και μετακίνησε χωριά ολόκληρα με απαλλοτρίωση χρήσης γης χάριν του δημοσίου συμφέροντος, την εξόρυξη δηλαδή λιγνίτη σε απροσδιόριστο αλλά πεπερασμένο χρόνο, με την αυτονόητη υποχρέωση αποκατάστασης και απόδοσης της γης στο Δημόσιο. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση έγινε χάριν του Δημοσίου Συμφέροντος, και επομένως η ιδιωτική ΔΕΗ δεν μπορεί να διεκδικήσει τη διατήρηση της δημόσιας γης μετά την ολοκλήρωση του αρχικού σκοπού που προέβλεπε η «επιθετική εξαγορά»αναγκαστικής απαλλοτρίωσης.
Το δημόσιο επομένως έρχεται τώρα να χαρίσει στην ιδιωτική πλέον ΔΕΗ 120.000 από τα 200.000 στρέμματα. Εκτάσεις τεράστιες που μπορεί κάποια στιγμή, μαζί με την πλειοψηφία μετοχών της ΔΕΗ, να περάσουν στον έλεγχο ξένων χωρών. Αν η ΔΕΗ χρειάζεται γη για ενεργειακή χρήση έχει ασφαλώς την προτεραιότητα έναντι τρίτων, αλλά θα πρέπει γι’ αυτό να συναφθεί νέα συμφωνία με το Δημόσιο με ανταποδοτικούς όρους για τη στέρηση της γης από την αγροτική οικονομία.
Η εποχή των τσιφλικάδων πέρασε ανεπιστρεπτί. Μια ιδιωτική ΔΕΗ υπερ-τσιφλικάς δεν έχει θέση στην Ελλάδα. Η ΔΕΗ απώλεσε το δημόσιο χαρακτήρα και οφείλει να επιστρέψει τη δημόσια γη.Δικαίωμα χρήσης γης για συγκεκριμένο σκοπό είχε και όχι ιδιοκτησία.
Με τη λογική «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει» μεταξύ ΔΕΗ, ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ, ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ και Δημοσίου, με προγραμματική σύμβαση (Ν. 4956/2022, ΦΕΚ Α’ 140/19.07.2022) διεκδικεί «τα πάσης φύσεως δικαιώματα επί των ακινήτων (97.000 στρέμματα περίπου) πουπεριλαμβάνονται στις εκτάσεις των Ορυχείων Αμυνταίου, Πτολεμαΐδας, Κλειδιού (Φλώρινα) και Μεγαλόπολης, όπως προσδιορίστηκαν στα τοπογραφικά διαγράμματα της Προγραμματικής Σύμβασης (ΔΕΗ, Εξαμηνιαία Οικονομική Έκθεση,1 Ιανουαρίου 2024 – 30 Ιουνίου 2024).
Τα 97.000 αυγατίσανε και γίνανε 120.000 στρέμματα διεκδικούμενης γης, υπό κανονικές συνθήκες δημόσιας. Να μην εκπλαγούμε δηλαδή αν στο μέλλον η ΔΕΗ πουλάει φιλέτα γης ή αν ζητάει αποζημίωση για να περάσει ένας δρόμος μέσα από τις τεράστιες εκτάσεις «ακινήτων». Σε τι χώρα ζούμε; Μη τρελαθούμε!
Η μυθολογία του ρυπογόνου λιγνίτη και η προσχηματική περιβαλλοντική υπερευαισθησία
Η αντικατάσταση του άνθρακα στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι ασφαλώς ένας από τους βασικούς στόχους της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής, χωρίς να είναι ο αποκλειστικός. Όλες οι χώρες του κόσμου συμφωνούν για την ανάγκη βαθμιαίας κατάργησης του συνόλου των ορυκτών καυσίμων, χωρίς όμως να συγκλίνουν στο χρονικό ορίζοντα. Είναι σαφές πλέον ότι ακόμη και αν επιτευχθεί από την ΕΕ η συμφωνία των Παρισίων για καθαρή ενέργεια μέχρι το 2050, σε παγκόσμια κλίμακα είναι ανέφικτη.
Και εδώ αναφύονται διαφοροποιήσεις και στο εσωτερικό της ΕΕ, με τη Γερμανία να περιορίζει τη καθαρή ενέργεια στις ΑΠΕ και τη Γαλλία να θεωρεί αναγκαία τη πυρηνική ενέργεια. Στην Ελλάδα βλέπουμε τους λιγνιτικούς σταθμούς να κλείνουν άμεσα και πορευόμαστε σε ενεργειακό μείγμα με ισοδύναμη συμμετοχή ΑΠΕ και φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή προβάλλεται υποκριτικά ως περιβαλλοντική πρωτοπορία, αδιαφορώντας για το κόστος και την ενεργειακή ασφάλεια, όταν το μοναδικό διαθέσιμο ορυκτό καύσιμο είναι ο λιγνίτης, όταν η ενεργειακή φτώχια μαστίζει το 20% των Ελλήνων και τα ολιγοπώλια παραμένουν ανεξέλεγκτα και μάλιστα και με ευρωπαϊκή κάλυψη. Η Γερμανία θα μπορούσε να είναι πρότυπο απολιγνιτοποίησης για την Ελλάδα, δυστυχώς όμως η πολιτική μας είναι αντιδιαμετρική.
Εικόνα 1. Αναλογία άνθρακα και φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής στη Γερμανία. StatistischesBundesamt.
Η Γερμανία εφαρμόζει με επιμέλεια και αυστηρότητα την ενεργειακή μετάβαση και σημαντικό ποσοστό της ηλεκτροπαραγωγής εξακολουθεί να προέρχεται από άνθρακα (Εικόνα 1). Στη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης αύξησε τη συμμετοχή του άνθρακα και μείωσε τη συμμετοχή του φυσικού αερίου, το οποίο διατηρεί σε ποσοστό σαφώς μικρότερο του άνθρακα. Στην Ελλάδα ευνοήθηκε το πανάκριβο φυσικό αέριο και περιφρονήθηκε ο λιγνίτης, με ολέθριες οικονομικές συνέπειες για τους καταναλωτές.
Εικόνα 2. Ηλεκτρική παραγωγή Γερμανίας από άνθρακα και φυσικό αέριο (TWh).
Με όρους ηλεκτρικής ενέργειας σε TWh η παραγωγή της Γερμανίας φαίνεται στην Εικόνα 2 και 106,4 TWh προήλθαν από άνθρακα το 2024. Στην Ελλάδα κλείνουμε την Πτολεμαΐδα 5, ετήσιας δυναμικότητας 4,3TWh. Και το ερώτημα είναι αν πρόκειται για θυσία για να σωθεί ο πλανήτης ή μήπως όλα γίνονται για να ευνοηθεί το φυσικό αέριο και η προσέλκυση επενδυτών, με εύκολη λεία τα λιγνιτικά πεδία που θα μετατραπούν, όπως εξαγγέλθηκε ήδη, σε σεληνιακά τοπία φωτοβολταϊκών; Κάπου με την υπερβολή πλησιάζουμε τα όρια της διαστροφής, όταν στη Γαλλία σε ορισμένες περιπτώσεις μπλοκάρουν τις ανεμογεννήτριες για την οπτική ρύπανση.
Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας δεν συμμερίζεται τη φιλοδοξία της προκατόχου της να επιταχύνει την έξοδο της χώρας από τον άνθρακα έως το 2030. Ήταν εκ των πραγμάτων αναμενόμενο και διαφαίνεται ότι θα επανέλθει στην αρχική προθεσμία του 2038. Η Ελλάδα όμως προπορεύεται κατά δώδεκα έτη και καταστρέφει τις λιγνιτικές μονάδες, για να διευκολύνει την προέλκυση επενδυτών στη ΔΕΗ.
Η συμβολή των λιγνιτικών σταθμών σε περιόδους κρίσεων
Η σπουδαία συμβολή της ίδρυσης της ΔΕΗ και του λιγνίτη στον εξηλεκτρισμό της χώρας δεν αμφισβητείται. Εξακολουθεί όμως να είναι ο λιγνίτης μοναδική διέξοδος σε περιόδους κρίσεων, όπως το 2022, τους χειμερινούς και τους καλοκαιρινούς μήνες κάθε χρόνο και πιο πρόσφατα εξυμνήθηκε η επιτυχία της Ελλάδας να γίνει εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που αποδόθηκε δήθεν στη πετυχημένη ενεργειακή πολιτική. Για οικονομία λόγου δεν επαναλαμβάνω εδώ τις καυσιολογίες, στις οποίες αποκρύπτεται το γεγονός ότι οι εξαγωγές οφείλονται αποκλειστικά στα λιγνιτικά πεδία. Παραπέμπω όμως σε σχετικά δημοσιεύματα για τους πικραμένους [(α)ΥΠΕΝ, Vouliwatch, 6/12/24, (β)ΥΠΕΝ, euro2day, 28-1-25, (γ) EnergyMag, 2/2/25, (δ) EnergyPress, 6/2/25)].
Κοινός παρονομαστής των ανωτέρω δηλώσεων: η Ελλάδα αναδεικνύει τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα, αλλά με ακριβότερες τιμές που επωμίζεται η κατανάλωση και τις κεφαλοποιεί με ανοχή το ολιγοπώλιο των παραγωγών.
Χάρις στα δεδομένα SCADA του ΑΔΜΗΕ με λίγη υπομονή εύκολα τεκμηριώνεται ποσοτικά ότι οι εξαγωγές δεν θα ήταν δυνατές χωρίς την εξαιρετικά υψηλή συμμετοχή λιγνίτη. Στο διάγραμμα της Εικόνας 3 προβάλλεται το συνολικό ποσοστό συμμετοχής των λιγνιτικών σταθμών στο ημερήσιο φορτίο.
Εικόνα 3. Συνολική συμμετοχή λιγνιτικών σταθμών,%, στην ημερήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από 15/11/24 μέχρι 15/2/25. Ημερήσια δεδομένα από τα στοιχεία ΑΔΜΗΕ.
Τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής του λιγνίτη είναι πρωτοφανή την τελευταία εξαετία, ακόμη και για την περίοδο της κρίσης 2022. Ο λιγνίτης που ήταν με επιλογή της ΔΕΗ εκτός αγοράς επανήλθε προσωρινά και έδειξε τα περιθώρια συμβολής του.
Ανάλυση της συμμετοχής των λιγνιτικών σταθμών φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα.
Σημειώνεται ότι ο συντελεστής λειτουργίας της οικονομικότερης Πτολεμαΐδας 5 ήταν 59% μόνο, ενώ θα μπορούσε η μονάδα με πλήρες φορτίο να αποδώσει επιπλέον 400 GWh περίπου, ώστε να μειωθεί αντίστοιχα η συμμετοχή των ακριβότερων σταθμών. Η Πτολεμαΐδα 5 μπορεί να λειτουργεί με απόδοση 41%-42% και εκλύει ένα τόνο διοξειδίου του άνθρακα ανά μεγαβατώρα, ενώ οι υπόλοιποι σταθμοί έχουν απόδοση έως 30% περίπου και εκλύουν 30% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.
Και βέβαια με καλλίτερη αξιοποίηση της Πτολεμαΐδας 5 δεν θα είχαμε απλά μείωση του κόστους παραγωγής για τη ΔΕΗ. Θα μειωνόταν κυρίως η οριακή τιμή στο χρηματιστήριο για το σύνολο του ημερήσιου φορτίου, πράγμα που σημαίνει χαμηλότερη τιμή χονδρικής προς όφελος της κατανάλωσης και λιγότερα υπερκέρδη για το σύνολο των παραγωγών. Ανεπίτρεπτες και καθ’ έξιν χειραγωγήσεις της αγοράς.
Και ήρθε η στιγμή της αποκάλυψης και η πιστή εφαρμογή του πλάνου της ΔΕΗ. Δεν έπαιρνε καθυστέρηση, γιατί οι χώρες που είχαν δεχθεί τα περίφημα “data centers” βάζουν εμπόδια στην επέκτασή τους και αναζητούνται στην αγορά νέοι χώροι.
Οι προοπτικές της αγοράς ενέργειας για εξυπηρέτηση κέντρων δεδομένων
Η αγορά ενέργειας για κέντρα δεδομένων είναι αναπτυσσόμενη και παρουσιάζει ιδιομορφίες που περιγράφονται αναλυτικά σε πρόσφατη έρευνα. Η ανάγκη των κέντρων δεδομένων για σημαντικές εκτάσεις γης και αδιάλειπτη ενέργεια προκαλούν αντιδράσεις στις αστικές περιοχές. Υπάρχουν επίσης τάσεις αναχαίτισης των κέντρων δεδομένων με την επιβολή αυστηρότερων κανονισμών, λόγω των ενεργειακών απαιτήσεων και του φόβου των σχετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία, η κυβέρνηση έχει σταματήσει τις εξελίξεις στα κέντρα δεδομένων κοντά στο Δουβλίνο μέχρι το 2028 για να διαχειριστεί την κατανάλωση ενέργειας και να διασφαλίσει τη σταθερότητα του δικτύου. Στο Άμστερνταμ παραμένει σε ισχύ μορατόριουμ του κέντρου δεδομένων.
Επίσης, όταν τα κέντρα δεδομένων εξαρτώνται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο επιβραδύνονται οι ευρύτερες προσπάθειες απανθρακοποίησης της ενέργειας. Εξ άλλου, η αύξηση της ζήτησης ενέργειας μπορεί να προκαλέσει αύξηση της τιμής για τους καταναλωτές. Στην έρευνα σημειώνεται επίσης ότι ενώ το φυσικό αέριο εκπέμπει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από τον άνθρακα και το πετρέλαιο, κατά την παραγωγή του και τη μεταφορά εκπέμπεται μεθάνιο που μπορεί να αναιρέσει το κλιματικό πλεονέκτημα. Και προστίθεται: «Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε το 2025 εάν θα ακυρωθούν ή θα τροποποιηθούν άλλα μορατόριουμ του κλάδου, ή αν προκύψουν περισσότερα, ενόψει της εκπληκτικής ζήτησης για κέντρα δεδομένων».
Επίλογος
Με το νέο ενεργειακό πλάνο η ΔΕΗ σχεδιάζει επενδύσεις με κριτήρια ιδιωτικής οικονομίας και βασικούς στόχους την προσέλκυση επενδύσεων και τη μεγιστοποίηση της αξίας της μετοχής της, όπως συνηθίζεται εξ άλλου σε μια ιδιωτική εταιρία.
Το Δημόσιο συμπλέει με τη ΔΕΗ, παρόλο που ως κύριος μέτοχος θα μπορούσε να επηρεάσει τα πράγματα προς το συμφέρον της κατανάλωσης, της προστασίας δημόσιας γης και της εθνικής ενεργειακής ασφάλειας. Κυριότερες ζημιογόνες για το Δημόσιο Συμφέρον παραχωρήσεις της κυβέρνησης είναι:
(α) η παραχώρηση 120.000 στρεμμάτων δημόσιας γης, τα οποία η ΔΕΗ θεωρεί περιουσιακά της στοιχεία,
(β) η κατεδάφιση όλων των λιγνιτικών σταθμών και η αποδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας,
(γ) η μετατροπή των λιγνιτικών γαιών σε απέραντα πεδία φωτοβολταϊκών κατά το δοκούν της ΔΕΗ, χωρίς ανταποδοτικά τέλη στη φιλοθεάμονα τοπική αυτοδιοίκηση και
(δ) η κύρια επενδυτική δραστηριότητα της ΔΕΗ κατά προτεραιότητα εκτός Ελλάδος μέχρι τώρα.
Οι κίνδυνοι είναι πολλαπλοί. Η ιδιοκτησία τεράστιων εκτάσεων στον έλεγχο επενδυτών μας φέρνει πίσω στην εποχή των τσιφλικάδων και της αποικιοκρατίας και μάλιστα σε υπερβολική κλίμακα (hyperscalers). Η ΔΕΗ μπορεί να διεκδικήσει μόνο το δικαίωμα ενεργειακής χρήσης με χρονοδιάγραμμα και ανταποδοτικούς όρους υπέρ της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία μάλλον απουσιάζει από τις εξελίξεις αντί να διεκδικεί.
Η ακαριαία κατεδάφιση των λιγνιτικών μονάδων αποστερεί τη χώρα από εφεδρικές μονάδες, απαραίτητες για την εθνική ενεργειακή ασφάλεια. Επειδή η ΔΕΗ έχει «χρηματοοικονομικές αναστολές» για το λιγνίτη θα ήταν προτιμότερο τρεις λιγνιτικές μονάδες (Πτολεμαΐδα 5, Μελίτη και Μεγαλόπολη 4) να περάσουν σε εταιρία με κρατική πλειοψηφία και η ΔΕΗ να αξιοποιήσει τις μονάδες Αγίου Δημητρίου για τη μετατροπή σε σταθμούς φυσικού αερίου που σχεδιάζει. Εξ άλλου, ο λιγνίτης έχει μέλλον με νέα τεχνολογία που αναπτύσσουν στην Ιαπωνία.
Το νέο επενδυτικό πλάνο της ΔΕΗ κινείται σε ευνοϊκή κατεύθυνση παραγωγής ενέργειας υψηλού κόστους, για τοπική χρήση ειδικού σκοπού. Θα προκύψει όμως ενεργειακό κενό της εγχώριας κατανάλωσης από την κατεδάφιση των λιγνιτικών σταθμών, παρόλο που είναι απαραίτητοι έστω και ως εφεδρικοί.
Με τις παρούσες κλιματικές συνθήκες το νερό ανάγεται σε αγαθό σε ανεπάρκεια και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ είναι ένα εθνικό σύστημα υδατικών πόρων, ο έλεγχος διαχείρισης του οποίου ανήκει στο Δημόσιο.
Ο Ευστάθιος Χιώτης είναι Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Μηχανικός Πετρελαίων Imperial College, πρώην διευθυντής στη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίων και στο Ινστιτούτο Γεωλογίας και Ερευνών Υπεδάφους. Στο άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις για την ενεργειακή πολιτική σε διαχρονικό ορίζοντα.
https://independent.academia.edu/Chiotis
https://www.researchgate.net/profile/Eustathios_Chiotis
https://energypress.gr/search-content?keys=%CE%A7%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82
