Σε 58.661 ανήλθαν οι αιτήσεις παροχής ασύλου για το 2017 προς την Υπηρεσία Ασύλου τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα. Από αυτές, οι 40.127 υπεβλήθησαν από άνδρες, οι 18.535 από γυναίκες και οι 2.275 από ασυνόδευτους ανήλικους.
Οι κύριες χώρες καταγωγής ήταν η Συρία (16.396 αιτήσεις), το Πακιστάν (8.923), Ιράκ (7.924) και το Αφγανιστάν (7.567). 10.364 έλαβαν καθεστώς διεθνούς προστασίας (άσυλο ή επικουρική προστασία), ενώ 34.646 αιτήσεις απορρίφθηκαν είτε ως αβάσιμες (12.149) είτε ως απαράδεκτες (22.497). Από τις αιτήσεις που απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες, σε 12.323 ο λόγος ήταν η μετεγκατάσταση σε άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε 8.330 ήταν η αποδοχή από άλλο κράτος-μέλος σε εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνου (κυρίως για λόγους οικογενειακής επανένωσης), και σε 919 ο λόγος ήταν η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας. Σε 6.989 περιπτώσεις διεκόπη η διαδικασία ασύλου, κυρίως λόγω σιωπηρής παραίτησης του αιτούντος από την αίτησή του. Το συνολικό ποσοστό αναγνώρισης για όλο το έτος ανήλθε κατά συνέπεια στο 46% τοις εκατό.
Ειδικά όσον αφορά τη διαδικασία ασύλου που διεκπεραιώνεται στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, σημειώνονται τα εξής: Κατά το 2017 περαιώθηκε η διαδικασία στα νησιά που φιλοξενούν hotspots σε 25.814 περιπτώσεις, με 5.437 αιτήσεις να καταλήγουν σε απορριπτικό για τον αιτούντα αποτέλεσμα και σε 20.377 περιπτώσεις να αίρεται ο επιβληθείς γεωγραφικός περιορισμός και να επιτρέπεται η μεταφορά του στην ενδοχώρα.
Κατά το 2017 ολοκληρώθηκε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μετεγκατάστασης, που αφορούσε κυρίως υπηκόους Συρίας. Συνολικά 21.726 αιτούντες άσυλο, 6.982 άντρες, 4.925 γυναίκες και 9.819 παιδιά μετεγκαταστάθηκαν με τρόπο ασφαλή και οργανωμένο από την Ελλάδα σε άλλες χώρες – μέλη της ΕΕ.
Παράλληλα, το 2017 υποβλήθηκαν 9.784 αιτήματα σε άλλα Κράτη-Μέλη για την ανάληψη από αυτά της ευθύνης εξέτασης των σχετικών αιτήσεων ασύλου, ενώ έγιναν αποδεκτά 7.225 από τα άλλα Κράτη-Μέλη. Ο κύριος λόγος υποβολής αυτών των αιτημάτων ήταν η οικογενειακή επανένωση (4.334). Παράλληλα, ζητήθηκε από την Ελλάδα να αναλάβει την ευθύνη εξέτασης των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν σε άλλα Κράτη-Μέλη σε περίπου 2.000 περιπτώσεις. Η Ελλάδα έκανε αποδεκτά 68 εισερχόμενα αιτήματα, ενώ τελικά μεταφέρθηκε στην Ελλάδα ένα άτομο.
Η διαδικασία για τη χορήγηση ασύλου
Όσον αφορά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου σε πρώτο βαθμό, αυτή έχει ως εξής: δύο περίπου μήνες κατά μέσο όρο για τις περιπτώσεις κρατουμένων καθώς και αυτές στις οποίες έχει επιβληθεί γεωγραφικός περιορισμός (στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου), και έξι μήνες σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Στο τέλος του 2016 η Υπηρεσία Ασύλου λειτουργούσε σε 17 σημεία σε όλη τη χώρα (από πέντε το 2013), ενώ στο τέλος του 2017 λειτουργούσε σε 22 σημεία. Αναμένεται δε εντός των επόμενων εβδομάδων η έναρξη λειτουργίας γραφείου στα Ιωάννινα. Η στελέχωση της Υπηρεσίας Ασύλου στο τέλος του 2017 είχε ως εξής: 650 υπάλληλοι, εκ των οποίων άνω των εκατό στα νησιά του Αν. Αιγαίου, συνεπικουρούμενοι από 176 άτομα προσωπικό που έχει διατεθεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης του Ασύλου (European Asylum Support Office), 20 αστυνομικούς υπαλλήλους και 20 άτομα διατεθειμένα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Πέραν αυτού την Υπηρεσία συνδράμουν στο έργο της εκατοντάδες διερμηνείς της ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση (ανάδοχος του σχετικού έργου) και δεκάδες διερμηνείς που διατίθενται από το EASO.
Η απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων
Όσον αφορά τα ευρωπαϊκά κονδύλια, η Υπηρεσία Ασύλου έχει υλοποιήσει διάφορα προγράμματα, κυρίως χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (εθνικό πρόγραμμα και επείγοντα μέτρα), αλλά και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (EEA Grants), και σημειώνει απορροφητικότητα συνολικού ύψους 27.928.917,02 €. Έχει συμβασιοποιήσει το 84,72% των πόρων που της έχουν διατεθεί μέχρι το τέλος του 2017 (ύψους 35.840.837,35 €). Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνεται το Πρόγραμμα Μετεγκατάστασης (Relocation) καθώς η χώρα μας χρηματοδοτείται με 500 € ανά άτομο που μετεγκαθίσταται επιτυχώς σε κάποιο κράτος μέλος. Το 2018 η Υπηρεσία πρόκειται να υλοποιήσει επιπλέον προγράμματα ύψους 11.250.527,92 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποβλήθηκαν περίπου 700.000 αιτήσεις ασύλου, περίπου οι μισές σε σχέση με το 2016. Αντίθετα, στην Ελλάδα αυξήθηκε ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου κατά 15%, με αποτέλεσμα να έχει υποβληθεί το 8,5% όλων των αιτήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή πέντε φορές περισσότερες αιτήσεις από αυτές που θεωρητικά της αναλογούν. Άλλωστε, η Ελλάδα, ήδη από το τέλος του προηγούμενου έτους, βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά την αναλογία αιτούντων άσυλο και κατοίκων στη χώρα. Η δυσανάλογη αυτή ευθύνη έχει ως αποτέλεσμα τις αναπόφευκτες καθυστερήσεις που παρατηρούνται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου.
