Υπεγράφη σήμερα η σύμβαση για το έργο «Στερέωση, Αποκατάσταση, Αναστήλωση, Ανάδειξη Γέφυρας Αράχθου στην Πλάκα», με την οποία εγκαθίσταται και ο ανάδοχος του έργου.
Τη σημασία της υπογραφής επισήμανε η υπουργός Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά, τονίζοντας ότι «το γεφύρι που θα αναστηλωθεί είναι, βέβαια, η υλική μαρτυρία που διασώζεται για τις μελλοντικές γενιές. Αλλά θα έχει ταυτόχρονα και μια νέα ταυτότητα, καθώς θα ενσωματώσει την τεχνογνωσία, τα θεσμικά ανακλαστικά και την κοινωνική συμμετοχή. Τόσο με τους νέους αυτοκινητόδρομους που διατρέχουν σήμερα την Ήπειρο, όσο και με την αναγέννηση της Πλάκας, αυτό που βλέπουμε είναι καταρχάς η άρση των αποκλεισμών, η ενίσχυση της επικοινωνίας, αλλά και η επικοινωνία ανάμεσα στο τώρα και την ιστορία».
Μεταξύ άλλων η υπουργός Πολιτισμού ανέφερε:
«Άραχθος, σημαίνει ο ποταμός που κυλάει ορμητικά, χτυπάει και δεν αφήνει τίποτε στο πέρασμά του. Και πολιτισμός στον Άραχθο ήταν τα γεφύρια που χτίστηκαν από λαϊκούς αρχιτέκτονες και το χτίσιμό τους έγινε μύθος και τραγούδια για να υπογραμμίσει αφενός τις δυσκολίες, αφετέρου την ανθρώπινη ευρηματικότητα, επιμονή, μαστοριά. Γεφύρι σημαίνει την επιβολή της κοινωνίας, των καθημερινών ανθρώπινων αναγκών πάνω στα στοιχεία της φύσης.
»Βρισκόμαστε σε ένα ιστορικό ποτάμι, γιατί εδώ έγινε η μάχη του Πέτα, όπου θυσιάστηκε το άνθος του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού, το ποτάμι ήταν το ελληνοτουρκικό σύνορο έως το 1912, γύρω από αυτό έγιναν αιματηρές μάχες (οι ιταλοί Γαριβαλδινοί στους βαλκανικούς πολέμους), αλλά και τα παρακείμενα χωριά κάηκαν από τους Γερμανούς στην κατοχή. Μια ιστορία όπου ο πόλεμος συναντά την καθημερινή δημιουργικότητα, όπου το ευρωπαϊκό με τις δυο όψεις του, την ελπιδοφόρα αλλά και την καταστροφική, συναντά το τοπικό ηπειρώτικο. Και μια συνάντηση, όπου σήμερα οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί, έρχονται να αναμετρηθούν με τους παλιούς μαστόρους για να ξαναφτιάξουν το γεφύρι.»
Ιστορικά στοιχεία:
Το γεφύρι της Πλάκας ήταν πέτρινο τοξωτό γεφύρι στον Άραχθο ποταμό. Βρισκόταν στο πρώην Δήμο Πραμάντων σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα και συνέδεε τους νομούς Ιωαννίνων και Άρτας.
Χτισμένο το 1866, ήταν μονότοξο, με άνοιγμα κάμαρας 40 μέτρα, ύψος 21 μέτρα και με άνοιγμα στην κορυφή 3,2 μέτρα. Θεωρούνταν το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη.
Κατέρρευσε τρεις φορές, το 1860, το 1863, και το 2015, την τελευταία φορά έπειτα από βροχόπτωση. Όμως, όσο για την τελευταία φορά (1η Φεβρουαρίου 2015), ισχύει και το γεγονός ότι ήδη από το 2007, είχε πάθει μερική κατάρρευση, με το κεντρικό του τόξο να καταρρέει το 2015. Τότε, το 2007, είχε δοθεί υπόσχεση για έργα στο γεφύρι, κάτι που δεν είχε γίνει.
Στις 2 Φεβρουαρίου 2015, μια μέρα μετά την κατάρρευση του γεφυριού, επισκέφθηκε την περιοχή αντιπροσωπεία της τότε κυβέρνησης, με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, να αναλαμβάνει αργότερα και την έρευνα.
Στο σημείο όπου χτίστηκε το γεφύρι της Πλάκας υπήρχε μια παλαιά γέφυρα η οποία καταστράφηκε το 1860. Το 1863 ξαναχτίστηκε από την αρχή από το μάστορα Γιωργή από την Κόνιτσα με χορηγία του επιχειρηματία Γιάννη Λούλη. Η γέφυρα αυτή γκρεμίστηκε σχεδόν την ημέρα των εγκαινίων της. Το 1866 ξαναχτίστηκε με κτίστη τον Κωνσταντίνο Μπέκα από τα Πράμαντα, έπειτα από εντολή του Οθωμανού Σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ. Το κόστος του χτισίματος έφτασε τα 180.000 οθωμανικά γρόσια. Το ποσό καλύφθηκε και πάλι από το Λούλη και από συνδρομές κατοίκων από τις γύρω κοινότητες.
Στις 3 Φεβρουαρίου 1878, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης ενάντια στους Οθωμανούς, Ελληνικά στρατεύματα, υπό των εντολών του Κωνσταντίνου Κοττίκα, επικράτησαν της Τουρκικής Φρουράς της γέφυρας, και τους εξανάγκασαν σε συνθηκολόγηση.
Τη δεκαετία του 1880 ο ποταμός Άραχθος ήταν το σύνορο της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη συγκεκριμένη περίοδο σταμάτησε να χρησιμοποιείται. Μετά το 1928 πραγματοποιήθηκαν διάφορες απόπειρες συντήρησης και παράλληλα δημιουργήθηκε νέος δρόμος που συνέδεε τις κοινότητες.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η γέφυρα βομβαρδίστηκε από τις Γερμανικές δυνάμεις. Παρ’ αυτά η γέφυρα άντεξε με μόνο ελαφριές ζημιές.
Οι ντόπιοι την επισκεύασαν με τσιμέντο το 1943.
Κοντά στη γέφυρα υπογράφηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1944 η συμφωνία Πλάκας-Μυρόφυλλου. Στη γέφυρα διασωζόταν κόγχη όπου οι τεχνίτες είχαν ζωγραφίσει τον προστάτη-άγιο της γέφυρας. Τα τελευταία χρόνια η γέφυρα λειτουργούσε ως αξιοθέατο της περιοχής.
Πληροφορίες: ΑΠΕ-ΜΠΕ / wikipedia
