Βαρύτατες καταγγελίες από Αιτωλοακαρνανία και Πόρο
Συμμετείχε ως μελετητής σε μελέτες που εξυπηρετούν τα συμφέροντα εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας και πλέον με την ιδιότητα του υφυπουργού έρχεται να τις επικυρώσει! Μείζον ηθικό, ενδεχομένως και νομικό ζήτημα –σύμφωνα με όσα καταγγέλλουν στο Documento δήμαρχοι και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης– προκύπτει για τον υφυπουργό Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος Δημήτρη Οικονόμου.
Ο σημερινός υφυπουργός της κυβέρνησης Μητσοτάκη συμμετείχε ως μελετητής σε στρατηγικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), μέσω των οποίων προβλέπεται η χωροθέτηση σε περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) στις περιοχές των Εχινάδων νήσων και Αιτωλοακαρνανίας και στον Πόρο. Μελέτες που ανατέθηκαν από τις ίδιες τις εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας στην εταιρεία Ambio –ήταν μέλος της ο υφυπουργός– αναμένεται να δεσμεύσουν τεράστιες εκτάσεις αυτών των περιοχών, αποκλείοντας κάθε άλλη αναπτυξιακή δραστηριότητα.
Το όνομα του Δ. Οικονόμου, καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντή του Εργαστηρίου Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού, εμφανίζεται στη ΣΜΠΕ για τον καθορισμό των ΠΟΑΥ στην περιοχή των Εχινάδων νήσων και Αιτωλοακαρνανίας. Στις 17 Αυγούστου 2020 το δημοτικό συμβούλιο Ξηρομέρου απέρριψε την ίδρυση ΠΟΑΥ στην περιοχή. Αρνητικά γνωμοδότησε στις 19 Σεπτεμβρίου 2020 και η επιτροπή διαβούλευσης του Δήμου Ξηρομέρου. Στις 24 Σεπτεμβρίου 2020 ο δήμαρχος Ξηρομέρου Γιάννης Τριανταφυλλάκης απέστειλε υπόμνημα ενημέρωσης στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη και τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Μάκη Βορίδη εξηγώντας τις καταστροφικές συνέπειες που θα επιφέρει στην περιοχή και στους κατοίκους η αλματώδης επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών. Εις μάτην όμως. Η οριοθέτηση της ΠΟΑΥ στην περιοχή βρίσκεται ένα βήμα πριν από την έκδοση προεδρικού διατάγματος που θα φέρει και την υπογραφή του αρμόδιου υφυπουργού Δ. Οικονόμου. Γεγονός που όπως καταγγέλλουν στο Documento οι δήμαρχοι των περιοχών που πλήττονται είναι «ασυμβίβαστο», αφού ο υφυπουργός υπήρξε συνεργάτης των εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας.
«Πάνε να νομιμοποιήσουν ό,τι παρατυπία έγινε»
«Το χωροταξικό των υδατοκαλλιεργειών είναι μια ιστορία που ξεκινάει το 2011, όταν η τότε κυβέρνηση μια νύχτα προτού παραδώσει στην κυβέρνηση Παπαδήμου πέρασε μια ΚΥΑ και ένα ΦΕΚ που το καθόριζαν. Εκεί καθοριζόταν για την περιοχή μας η περιοχή οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών για δύο περιοχές που αφορούσαν τις βόρειες και νότιες Εχινάδες» δήλωσε στο Documento ο κ. Τριανταφυλλάκης. «Υποτίθεται ότι θα ανατρεπόταν το 2015, αλλά προχώρησε. Τον Φεβρουάριο του 2019 πέρασε από το συμβούλιο Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος η ΣΜΠΕ, για την οποία ο Δήμος Ξηρόμερου δεν γνωμοδότησε τότε. Παρότι η γνωμοδότηση του Δήμου είναι εισηγητική, πάρθηκαν αποφάσεις ερήμην της κοινωνίας και της δημοτικής αρχής»
Στο νομοσχέδιο του 2011, εξηγεί ο δήμαρχος Ξηρομέρου, «προβλέπονταν δύο ΠΟΑΥ ανοιχτά στον θαλάσσιο χώρο χωρίς να ενοχλείται το παράκτιο μέτωπο. Μέσω της επίμαχης ΣΜΠΕ όμως χωροθετούν περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών πολλών στρεμμάτων. Θα βάλουν διάσπαρτες μονάδες, ενάντια στο πνεύμα και το γράμμα του νόμου. Κάποιες μονάδες είχαν άδεια 20 στρεμμάτων και η σημερινή τους κατάσταση είναι 30 ή 40 στρέμματα. Πάνε μέσω των ΠΟΑΥ να νομιμοποιήσουν ό,τι παρατυπία έγινε και να δεσμεύσουν έναν πολύ μεγάλο θαλάσσιο χώρο. Ουσιαστικά θα έχουν το ιδιοκτησιακό “καθεστώς”. Αποκλείουν σαν βιομηχανική περιοχή ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών μια ακτίνα πολλών χιλιομέτρων, όπου δεν μπορεί να αναπτυχθεί οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, είτε λέγεται τουρισμός είτε λέγεται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Οδεύουμε σε μια μονοκαλλιέργεια και υποβαθμίζουμε τις προοπτικές ανάπτυξης μιας περιοχής».
«Ασυμβίβαστο να υπογράφει μελέτη που θα επικυρώσει»
«Το παράδοξο» σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλάκη είναι ότι «τη ΣΜΠΕ για το χωροταξικό των ΠΟΑΥ δεν την κάνει το κράτος όπως θα όφειλε αλλά ο φορέας διαχείρισης υδατοκαλλιεργειών Εχινάδων νήσων και Αιτωλοακαρνανίας, στον οποίο οι 13 από τους 12 μετόχους είναι εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας. Δεν έχει συμμετοχή εκπρόσωπος της περιφέρειας ή των δήμων. Πλέον η χωροθέτηση των ΠΟΑΥ είναι να περάσει από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και αν πάρει θετική γνωμοδότηση μετά θα εκδοθεί προεδρικό διάταγμα και θα επικυρωθεί από το ΣτΕ».
Ενας από τους αρμόδιους υφυπουργούς που θα υπογράψουν το επίμαχο προεδρικό διάταγμα είναι και ο Δ. Οικονόμου που «συμμετείχε ως μελετητής στην ιδιωτική εταιρεία Ambio, η οποία ανέλαβε την εκπόνηση της μελέτης από την πλευρά των υδατοκαλλιεργειών. Θεωρούμε ασυμβίβαστο να υπογράφει μια μελέτη που στη συνέχεια θα επικυρώσει ως υφυπουργός. Είναι πολιτικό ατόπημα».
Η συγκεκριμένη περιοχή «προορίζεται στο επιχειρησιακό σχέδιο του δήμου και στον σχεδιασμό της περιφέρειας για ήπια τουριστική ανάπτυξη και εναλλακτικό τουρισμό. Θέλουμε να παγώσει η απόφαση στο ΚΕΣΥΠΟΘΑ μέχρι να ολοκληρωθεί το γενικό χωροταξικό πλαίσιο υδατοκαλλιεργειών, το οποίο έχουμε δεσμευτεί στην ΕΕ ότι θα κατατεθεί μέχρι τον Μάρτιο του 2021. Και έπειτα να πάμε στα επιμέρους. Γιατί όταν γίνει το γενικό χωροταξικό θα είναι δεσμευτικό στις μετέπειτα αποφάσεις. Δεν έχει νόημα να δεσμεύσουμε μια ολόκληρη περιοχή. Πώς τα ειδικά θα προηγούνται του γενικού πλαισίου;».
«Κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των εταιρειών»
«Οι ΠΟΑΥ είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί για το περιβάλλον, την οικονομία της περιοχής και το μέλλον της. Καταστρέφει μια ολόκληρη περιοχή από τις Εχινάδες νήσους έως όλο το παράκτιο μέτωπο, φτάνοντας μέχρι την Πάλαιρο. Δεσμεύει 41.000 στρέμματα θαλάσσιου χώρου και εκατοντάδες στρέμματα χερσαίου εδάφους. Αυτό αποκλείει οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα στην ξηρά και τη θάλασσα. Δεν υπάρχει περίπτωση να το δεχτεί αυτό η τοπική κοινωνία που δεν ενημερώθηκε ποτέ» δήλωσε στο Documento ο Παναγιώτης Χολής, μέλος της επιτροπής αγώνα Δήμου Ξηρομέρου ενάντια στην ΠΟΑΥ Εχινάδων νήσων και Αιτωλοακαρνανίας, πρόεδρος Παναιτωλοακαρνανικής Συνομοσπονδίας.
«Το χειρότερο» σύμφωνα με τον κ. Χολή «είναι ότι ο φορέας διαχείρισης της ΠΟΑΥ είναι οι ίδιοι οι ιχθυοκαλλιεργητές, που θα κάνουν ό,τι θέλουν στη βιομηχανοποιημένη περιοχή και θα ελέγχουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Αλλωστε ακόμη και στο κατάπτυστο χωροταξικό του 2011 δεν αναγραφόταν ότι οι ακτές της Αιτωλοακαρνανίας συμπεριλαμβάνονται στις περιοχές όπου θα ιδρυθούν ΠΟΑΥ. Ο Δ. Οικονόμου που συμμετείχε στη ΣΜΠΕ δεν ήταν μόνο μελετητής αλλά και συνεργάτης των ιχθυοκαλλιεργητών. Και τώρα θα υπογράψει; Πάνε με το ζόρι να υλοποιήσουν ένα χωροταξικό που είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ιχθυοκαλλιεργητών. Δρομολογείται βιομηχανοποίηση των ιχθυοκαλλιεργειών με απίστευτη αύξηση της παραγωγικότητας. Θα καταστρέψουν το θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον και όταν κάποια στιγμή δεν θα τους συμφέρει άλλο η επένδυση, θα φύγουν κι εμείς θα βλέπουμε τα ερείπια».
Ο Δ. Οικονόμου συμμετείχε και στη ΣΜΠΕ για τον καθορισμό ΠΟΑΥ στον Πόρο, η οποία συντάχθηκε από την Ambio. Η συγκεκριμένη υπόθεση, όπως δήλωσε στο Documento ο δήμαρχος Πόρου Ιωάννης Δημητριάδης, «βρίσκεται ένα στάδιο πριν, συγκριτικά με του Δήμου Ξηρομέρου. Στις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου το δημοτικό συμβούλιο γνωμοδότησε αρνητικά επί της μελέτης ΠΟΑΥ στον Πόρο, όπως αρνητικά γνωμοδότησε και το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής. Οπότε θεωρητικά έχει τελειώσει η διαβούλευση. Πλέον αναμένεται να περάσει από το Συμβούλιο Μητροπολιτικού Σχεδιασμού».
Η όλη διαδικασία για τη δημιουργία ΠΟΑΥ «είναι πολύ γρήγορη και μαζική». Συνολικά έχουν κατατεθεί αιτήματα για οριοθέτηση ΠΟΑΥ σε 25 περιοχές της χώρας, οι έντεκα εκ των οποίων είναι ήδη σε διαδικασία θεσμοθέτησης. Σχετικά με το ότι το όνομα του Δ. Οικονόμου συγκαταλέγεται στους μελετητές της επίμαχης ΣΜΠΕ, ο κ. Δημητριάδης θεωρεί ότι «είναι παράνομο. Παραβιάζει την αρχή αμεροληψίας των κυβερνητικών οργάνων, αφού υπάρχει διάταξη που αναφέρει ότι κάθε κυβερνητικός παράγοντας οφείλει να απέχει από τον χειρισμό υποθέσεων από τις οποίες υπάρχει όφελος για φυσικά ή νομικά πρόσωπα με τα οποία ο ίδιος έχει ιδιαίτερο δεσμό ή ιδιάζουσα σχέση. Παράλληλα, το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο του τουρισμού, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ανάχωμα στην παράδοση της παράκτιας ζώνης στον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας, εκπονείται από μελετητικό σχήμα στο οποίο επίσης μετείχε ο κ. Οικονόμου, από το οποίο και αποσύρθηκε αφού διορίστηκε υφυπουργός. Ούτε εκεί υπάρχει ιδιάζουσα σχέση με τους μελετητές; Για όλα αυτά τα θέματα είναι προφανές ότι θα έπρεπε να αποφανθεί η Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας. Ντρέπομαι ως Ελληνας πολίτης που στην ελληνική πολιτεία γίνονται αυτά τα πράγματα».
«Αυτοί ρυθμίζουν τι θα νομοθετηθεί»
Η συγκεκριμένη μελέτη, συνεχίζει, «έχει κατατάξει τον Πόρο ως ιδανικό για βιομηχανική ζώνη ιχθυοτροφείων. Παράλληλα, ο κ. Οικονόμου έχει το καπέλο του υφυπουργού να διαχειριστεί αυτές τις μελέτες, να επιλέξει με ποια σειρά θα προχωρήσουν». Ο δήμαρχος Πόρου επισήμανε επίσης ότι «υπάρχουν εταιρείες και μελετητές που κινούνται μεταξύ υπουργείου και ιχθυοτροφείων. Αυτοί ρυθμίζουν τι θα νομοθετηθεί στη χώρα και τι θα γίνει στις 25 αυτές περιοχές. Την ίδια ώρα, για τα υπουργεία, οι δήμοι, η ΚΕΔΕ και οι θεσμικοί εκπρόσωποι των περιοχών είναι σαν να μην υπάρχουν».
Βάσει της επίμαχης ΣΜΠΕ: «Η αναπτυξιακή κατεύθυνση της περιοχής στρέφεται στην υδατοκαλλιέργεια. Αναφέρεται μάλιστα στη μελέτη ότι ο Πόρος βάσει του χωροταξικού σχεδιασμού προορίζεται για υδατοκαλλιέργειες. Αρα, εμείς οι περίπου τέσσερις χιλιάδες κάτοικοι που είμαστε στραμμένοι στον τουρισμό θα πρέπει με το ζόρι να στραφούμε στις υδατοκαλλιέργειες. Οταν γίνεται μια δραστηριότητα βιομηχανικού χαρακτήρα και τέτοιας κλίμακας δεν είναι συμβατή με ένα μέρος επισκέψιμο. Θα αποτελέσει άλλωστε πλήγμα και για τον θαλάσσιο πλούτο του νησιού».
«Θα δημιουργηθεί τετελεσμένο»
Αυτήν τη στιγμή στον Πόρο «υπάρχουν πέντε διάσπαρτα ιχθυοτροφεία. Ακόμη κι αυτά προκαλούν τεράστια επιβάρυνση στο περιβάλλον. Οσο κι αν μας κοροϊδεύουν οι μελετητές ότι δεν επιβαρύνεται το περιβάλλον, οι συγκεκριμένες περιοχές είναι κρανίου τόπος. Με τις ΠΟΑΥ όμως η παραγωγική δυναμικότητα πολλαπλασιάζεται. Στον Πόρο η ετήσια παραγωγή ανέρχεται σε 1.200 τόνους και σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ αδειοδοτούνται 8.500 τόνοι ετησίως. Τα κλουβιά από 95 στρέμματα θα γίνουν 2.500 στρέμματα. Αυτό σημαίνει ΠΟΑΥ: βιομηχανικές ζώνες για να ευνοηθεί ο αγοραστής».
Ενας από τους λόγους που η οριοθέτηση των ΠΟΑΥ γίνεται τόσο γρήγορα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας είναι ότι «δεν έχουμε φτιάξει ακόμη χωροταξικό σχέδιο για θαλάσσιο χώρο. Αν εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα και έχουν θεσμοθετηθεί οι ΠΟΑΥ προτού φτιάξουμε το γενικό χωροταξικό για τον θαλάσσιο χώρο θα δημιουργηθεί τετελεσμένο. Και αυτό γιατί αν δεν υπάρχει το γενικό χωροταξικό, στο ειδικό πλαίσιο για τις υδατοκαλλιέργειες θα μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν» επισημαίνει.
Παράλληλα, σημειώνει ότι «το 2021 πρέπει να αναθεωρηθεί το ειδικό χωροταξικό των ιχθυοτροφείων. Με τον Δ. Οικονόμου που μίλησα μου είπε ότι θα μας καλέσει ως τοπική αυτοδιοίκηση στην αναθεώρηση χωροταξικού υδατοκαλλιεργειών του χρόνου. Οταν τον ρώτησα αν δεσμεύεται ότι μέχρι τότε δεν θα γίνουν ΠΟΑΥ, μου απάντησε αρνητικά. Και όταν τον ρώτησα ξανά “άρα τι άλλο να σκεφτούμε να συζητήσουμε σε μια τέτοια αναθεώρηση;”, μου απάντησε: “Στην πραγματικότητα τίποτα”».
