Η θεατρική ομάδα «Μικρός Νότος» από το 2012 χαρίζει στα παιδιά μοναδικές στιγμές με τις διαδραστικές παραστάσεις της, εμπνευσμένες από την ανεξάντλητη δεξαμενή του λαϊκού μας πλούτου, από ελληνικά λαϊκά παραμύθια και μύθους του Αισώπου, πάντα προσεγμένες και με σεβασμό στο παιδικό κοινό.
Η καλλιτεχνική διευθύντρια της θεατρικής ομάδας, η ηθοποιός Χρύσα Διαμαντοπούλου (ταυτόχρονα και πτυχιούχος Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών) μας μιλά για την ιστορία του «Μικρού Νότου», για το πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά, για τις προχειροδουλεμένες παραστάσεις που την θλίβουν αλλά και για την επικείμενη παράστασή τους, την μεταφορά στο σανίδι του «Ραφτάκου των λέξεων» του Αντώνη Παπαθεοδούλου.
K. Διαμαντοπούλου, πως ξεκίνησε η προσωπική σας σχέση με το παιδικό θέατρο;
Η προσωπική μου σχέση με το θέατρο για παιδιά ξεκίνησε στην Θεσσαλονίκη το 2003, στο Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος, όταν επιλέχθηκα από τον σκηνοθέτη Τάσο Ράτζο για να ενσαρκώσω τον Επιχειρηματία στην παράσταση “Ο Μικρός Πρίγκηπας” του Σαιν Εξυπερί. Δουλεύοντας με τον Τάσο, στενό συνεργάτη της ομάδας μας σήμερα, στη μεγάλη σκηνή της Μονής Λαζαριστών κατάλαβα πως το θέατρο είναι ένα. Το θέατρο είτε είναι για παιδιά είτε για ενήλικες είναι ένα και οφείλει να έχει την ίδια αλήθεια, το ίδιο πάθος και την ίδια αφοσίωση, και να κρύβει πίσω του την ίδια γνώση, τα ίδια εργαλεία και την ίδια παιδεία που έχει και το θέατρο για ενήλικες. Παίζαμε τον “Μικρό Πρίγκιπα” του Εξυπερύ και θυμάμαι σαν να είναι τώρα ένα θέατρο 600 θέσεων να μην “αναπνέει”, όχι να τρώει ποπ κορν και πατατάκια.
Πότε και με ποιο τρόπο συστάθηκε η θεατρική ομάδα «Μικρός Νότος»; Γιατί διαλέξατε την ονομασία «Μικρός Νότος»;
Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2012 από την ανάγκη μου να υπάρξει ένα ασφαλές καλλιτεχνικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο καλλιτέχνες από διαφορετικές αφετηρίες και διαδρομές αλλά με κοινό όραμα, ήθος και αισθητική θα μπορούσαμε να υλοποιήσουμε παραστάσεις για παιδιά όπως τις ονειρευόμαστε! Ο σκηνοθέτης Τάσος Ράτζος είχε δημιουργήσει λίγους μήνες πριν μία ομάδα στη Θεσσαλονίκη που υλοποιούσαν παραστάσεις για παιδιά. Αγκάλιασα αυτή την ιδέα με ενθουσιασμό, πολλή αγάπη και πάθος, καθώς βασιζόταν σε μια κοινή ανάγκη μας -ως καλλιτέχνες και ως νέοι γονείς- να προσφέρουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά μία ολοκληρωμένη θεατρική εμπειρία βασισμένη στις αρχές του θεάτρου στην Εκπαίδευση με κέντρο το παιδί. Αναζητούσαμε ένα όνομα που θα μπορούσε να ενώνει τις 2 θεατρικές ομάδες μας, που θα σηματοδοτεί τη γεωγραφική θέση μας και που θα χει και μία ατμόσφαιρα “για παιδιά”. Πέρασαν πολλές ιδέες από το μυαλό μας! Και οι δύο ήμασταν ευτυχισμένοι όταν σκεφτήκαμε τον “Μικρό Βορρά” και τον “Μικρό Νότο”.
Από πού αντλείτε την θεματολογία των έργων σας;
Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος αντλεί έμπνευση και θέματα από την ανεξάντλητη δεξαμενή του λαϊκού μας πλούτου, από ελληνικά λαϊκά παραμύθια και μύθους του Αισώπου και τα μεταφέρει στη σκηνή με σύγχρονη ματιά. Διαφορετικές θεατρικές προσεγγίσεις, χιούμορ, συγκίνηση, ζωντανή μουσική, οργανογνωσία, διάδραση είναι μερικά από τα κοινά χαρακτηριστικά των παραστάσεών της. Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν χαθεί ήθη, έθιμα και παραδόσεις του τόπου μας που είχαν για αιώνες διασωθεί και αποτελούσαν όχι μόνο πηγή πολύτιμων αξιών και πληροφορίας για το ποιοι είμαστε, αλλά και πηγή ψυχαγωγίας και αφορμή συνεύρεσης όλης της οικογένειας.
Ρίχνετε περισσότερο βάρος στην εκπαιδευτική/επιμορφωτική διάσταση των παραστάσεων σας ή την ψυχαγωγική;
Πράγματι, η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος υλοποιεί δράσεις πολιτισμού, όχι μόνο με ψυχαγωγικό αλλά και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Στηρίζουμε το έργο του εκπαιδευτικού προσφέροντας έμπνευση και εργαλεία. Χρησιμοποιούμε τις Αρχές του Εκπαιδευτικού Δράματος, αποσκοπώντας στην ολόπλευρη και ισόρροπη ανάπτυξη του παιδιού ως ατόμου και ως μέλους μιας κοινωνικής ομάδας. Εκπαιδευτικοί, γονείς και η τέχνη του θεάτρου συναντιούνται. Ο στόχος μας είναι διπλός. Από τη μία τα παιδιά να ψυχαγωγηθούν και από την άλλη να γνωρίσουν τις ρίζες του πολιτισμού μας, όλον αυτόν τον πλούτο της ελληνικής λαϊκής παράδοσης. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχουμε παρουσιάσει 6 παραστάσεις βασισμένες σε ελληνικά λαϊκά παραμύθια ή μύθους του Αισώπου. Οι παραστάσεις μας είναι “Η Μυλωνού” (2012-2016), “Αισώπου Κόμιξ!” (2013), “Ο Κουκουμπλής” (2015), “Γύρω Γύρω Μήνες” (2016), “Αισώπου …Φίλοι” (2017) και “Το πιο γλυκό ψωμί” (2018). Με εξαίρεση την πρώτη δουλειά μας όλες οι υπόλοιπες παραστάσεις μας παίζονται ακόμα σε σχολεία, σε Δήμους, σε φεστιβάλ και όπου υπάρχουν παιδιά καθώς και σε δύο σταθερούς χώρους φέτος, το Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και το Θέατρο Σταθμός.
Ερχόμενη σε τόσο στενή επαφή με παιδιά όλα αυτά τα χρόνια, τι είναι αυτό που έχετε καταλάβει ότι τους κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον; Πως κερδίζει κάποιος το παιδικό κοινό; Τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τον τρόπο παρουσιάσής του.
Το θέατρο για παιδιά απαιτεί όλα τα υλικά που απαιτεί το θέατρο. Αμεσότητα, αλήθεια, γνώση, αφοσίωση, έρευνα, αγάπη, φροντίδα. Αυτό που αλλάζει είναι το θέμα και ο τρόπος που το προσεγγίζεις. Ανάλογα με τις ηλικίες των παιδιών επιλέγουμε θέματα που αφορούν στο στάδιο ανάπτυξής τους, όπου με εργαλεία όπως το σωματικό θέατρο, οι αρχές του εκπαιδευτικού δράματος, ο ρυθμός, η μουσική κ.ά και με εκπαιδευμένους ηθοποιούς, δημιουργούμε παραστάσεις που σέβονται μικρούς και μεγάλους θεατές. Ενα παιδί θα αρχίσει να δυσφορεί, όταν ο ηθοποιός δεν του απευθύνεται πραγματικά, όταν δεν υπάρχει αληθινή επικοινωνία, όταν η παράσταση δεν είναι φτιαγμένη για την ηλικία του. Οι παραστάσεις οφείλουν να απευθύνονται σε συγκεκριμένες κάθε φορά ηλικιακές ομάδες, και ως προς το θέμα που διαπραγματεύονται και ως προς τα μέσα που χρησιμοποιούνται.
Στη θεατρική ομάδα Μικρός Νότος χτίζουμε παραστάσεις με απόλυτο σεβασμό στην παιδική ηλικία, όπου το παιδί βρίσκεται στο κέντρο της δουλειάς μας. Με ό,τι αυτό λοιπόν σημαίνει μέσα από θέματα εμπνευσμένα από τη λαϊκή μας παράδοση, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο ασφαλές μέσα στο οποίο το παιδί θα έρθει σε επαφή με την λαϊκή μας παράδοση και τις υψηλές αξίες της, με τη μουσική, θα ανακαλύψει πράγματα που το αφορούν, θα μπορέσει να εκφραστεί ουσιαστικά ενώ παράλληλα θα ψυχαγωγηθεί. Με σοβαρότητα, υψηλή ευθύνη, γνώση και αλήθεια κερδίζεις το παιδικό κοινό. Ενα θέατρο για παιδιά που κρίνεται στην ουσία του κάθε δευτερόλεπτο και απευθύνεται με σεβασμό και γνώση, χωρίς ευκολίες και φιοριτούρες, σε μικρούς και μεγάλους.
Όταν κάποιος απευθύνεται σε παιδιά θεωρείτε ότι οφείλει να τους αντιμετωπίζει ως «μεγάλους» ή πρέπει να διατηρούμε την παιδική τους αθωότητα όσο το δυνατόν περισσότερο;
Αν εννοείται με τον ίδιο σεβασμό και την ίδια ποιότητα δουλειάς, τότε η απάντησή μου είναι σίγουρα ναι. Η ευθύνη των δημιουργών που ασχολούνται με το θέατρο για παιδιά είναι μεγάλη και οφείλουν να την αντιληφθούν και να την αναλάβουν.Αν πάλι εννοείται τα παιδιά να αντιμετωπίζονται σαν μικρογραφία των μεγάλων, τότε εδώ θα διαφωνήσω. Γιατί να ενδιαφέρει ένα παιδί στην ηλικία των 5 ετών να παρακολουθήσει μία παράσταση βασισμένη στο κείμενο του Σαίξπηρ “Ο Έμπορος της Βενετίας” ή να παρακολουθήσουν μία παράσταση με φτηνό ενήλικο “χιούμορ”; Θα δίνατε στο παιδί σας αλκοόλ ή καφέ, τσιγάρο ή οτιδήποτε θα ήταν επικίνδυνο για την υγεία και την ανάπτυξή του; Θα αφήνατε το παιδί σας να δει τηλεοπτικά “σκουπίδια” και να πάρει μέρος σε ένα “mini survivor” ή σε ένα reality show; Γιατί να δει λοιπόν μία παράσταση που δεν είναι φτιαγμένη με τα κατάλληλα υλικά που οφείλει να έχει μία παράσταση για παιδιά; Γιατί να πρέπει να δει μία παράσταση κατ’εικόνα και καθ’ ομοίωση μίας ενήλικης παράστασης;
Δεν αντέχω πια. Θλίβομαι και θυμώνω με παραστάσεις που εξ αρχής καταλαβαίνω πως καθόλου δεν έχουν σαν κέντρο τους το παιδί, που υποτιμούν την νοημοσύνη των παιδιών, που στηρίζονται σε φτηνά κόλπα και τερτίπια εντυπωσιασμού, χωρίς ουσία, γνώση, ευαισθησία και βάθος. Παραστάσεις που γίνονται μέσα σε 10 και 20 πρόβες! Παραστάσεις που καμώνονται, με play back μουσική και χορογραφίες της σειράς, με φανταχτερά κοστούμια και περούκες από τα Jumbo.
Βασίζεστε πολύ στην διάδραση με τα παιδιά. Μιλήστε μας γι αυτή την ιδιαίτερη (τόσο για εσάς όσο και για εκείνα) εμπειρία.
Η συνάντησή μου -πριν από 6 χρόνια- με το Εκπαιδευτικό Δράμα και το Θέατρο στην Εκπαίδευση μού άνοιξε μία μεγάλη πόρτα τόσο στο μυαλό, όσο και στην ψυχή μου. Η διετής φοίτησή μου στο Εργαστήρι Πόρτα είναι μία από τις πιο σπουδαίες πνευματικές συναντήσεις μου. Δεν θα μπορούσα λοιπόν να μην έχω χρησιμοποιήσει όλη αυτή τη γνώση, την ματιά και το υλικό στις παραστάσεις μας.Οι παραστάσεις μας είναι επί της ουσίας διαδραστικές. Η προσέγγιση στα διαδραστικά μέρη και η επικοινωνία με τα παιδιά στις παραστάσεις μας, στηρίζονται στις αρχές του Θεάτρου στην Εκπαίδευση (Drama in Education).Σκηνοθέτης, ειδικευμένοι παιδαγωγοί και ηθοποιοί συνεργάζονται στενά και πολύ καιρό για να υπάρξει αυτός ο “χώρος”, η “ανάσα” ανάμεσα στο κείμενο και την ενεργή συμμετοχή του παιδιού. Στόχος μας είναι μέσα από τις ιστορίες και τα παραμύθια να αρχίσουν να γνωρίζουν τα παιδιά πρώτα τον εαυτό τους και μετά τον κόσμο γύρω τους και να βρουν το δικό τους χώρο και τη δική τους θέση σε όσα συμβαίνουν μέσα και έξω τους.Tα διαδραστικά μέρη και στις 5 παραστάσεις έχει σχεδιάσει, οργανώσει και διδάξει με μεγάλη ακρίβεια, η Φλώρα Σπύρου, φιλόλογος, εκπαιδευτικός θεάτρου προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης-ειδικευμένη στο Θέατρο στην Εκπαίδευση. Παρακολουθώντας την εξέλιξη των τετράμηνων προβών μας, η Φλώρα κι εγώ αρχικά συζητάμε τις ιδέες, τις προτάσεις και τις σκέψεις μας και τελικά η Φλώρα προτείνει, σχεδιάζει και διδάσκει τα διαδραστικά παιχνίδια, που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παράστασης!
Οι παραστάσεις που ανεβάζει η ομάδα σας γίνονται πάντα πολύ αγαπητές από τα παιδιά. Τελικά ποια είναι αυτή η «μαγική συνταγή» που σας βοηθά σε αυτό;
Μία είναι η συνταγή αλλά έχει πολλά ακριβά υλικά! Πολύτιμα υλικά που δεν φαίνονται με τα μάτια αλλά με την καρδιά! Αγάπη, σεβασμό, ευθύνη, γνώση, εμπειρία, αλήθεια, κόπο, υπερπροσπάθεια, ρομαντικό επαγγελματισμό, πάθος, όραμα, ευαισθησία, ατελείωτη φροντίδα, αυταπάρνηση είναι μερικά μόνο από αυτά τα αθέατα αλλά τόσο πολύτιμα συστατικά σύνδεσης με τους μικρούς και μεγάλους φίλους μας.
Ποια είναι η πιο όμορφη φράση που έχετε ακούσει από παιδί που έχει έρθει να δει κάποια παράστασή σας;
Πάντα η αγκαλιά είναι το θερμόμετρο μίας σχέσης! Και αυτό που με συγκινεί πιο πολύ κάθε φορά μετά από μία παράσταση είναι ότι τα παιδιά που μέχρι πριν μία ώρα δεν σε γνώριζαν, αυθόρμητα τώρα θα τρέξουν στην αγκαλιά σου για να σου ανταποδώσουν αυτό που με τις αισθήσεις και το αλάνθαστο ένστικτό τους κατάλαβαν ότι τους χαρίστηκε απλόχερα με περισσή φροντίδα.
Η Μαρία Παπαγιάννη και ο Θάνος Μικρούτσικος γράφουν για την παράστασή «Ως την άκρη του κόσμου»
Αυτόν τον καιρό ποιες παραστάσεις ανεβάζετε;
“Αισώπου… φίλοι” στο Θέατρο Σταθμός (Βίκτωρος Ουγκώ 55, δίπλα στο μετρό Μεταξουργείο) κάθε Κυριακή στις 12 το μεσημέρι και τις καθημερινές για σχολεία. Στην παράσταση αυτή 4 γνωστοί και αγαπημένοι μύθοι του Αισώπου ζωντανεύουν με ζωντανή μουσική και διαδραστικό παιχνίδι, ενώ τα παιδιά διασκεδάζουν με την καρδιά τους, αναγνωρίζοντας αλήθειες από τη δική τους καθημερινότητα. Η μουσικοπαιδαγωγική παράσταση “Γύρω γύρω μήνες” στο ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ. Τα παιδιά συμμετέχουν σε μία διαδραστική παράσταση-γιορτή με σύγχρονο ρυθμό, αλλά με γνώση και εμπειρία από το χθες, με έθιμα, τραγούδια, παιχνίδια και παραδόσεις που κοντεύουμε να ξεχάσουμε. Κάθε Κυριακή στις 12 το μεσημέρι ενώ τις καθημερινές ή υποδεχόμαστε σχολεία ή πηγαίνουμε εμείς στο χώρο των σχολείων. Οι παραστάσεις μας “Ο Κουκουμπλής” (3 λαϊκά παραμύθια που μιλούν για αξίες πανανθρώπινες με τραγούδια παραδοσιακά και μουσικά όργανα της λαϊκής μας παράδοσης) και “Αισώπου κόμιξ!” ( 5 μύθοι του Αισώπου κλέβουν για 6η συνεχή χρονιά τις καρδιές μικρών και μεγάλων με ζωντανή μουσική, απρόβλεπτες μεταμορφώσεις και διαδραστικά παιχνίδια) επισκέπτονται καθημερινές σχολεία, μαζί με την νέα μας εκπαιδευτική δράση “Το πιο γλυκό ψωμί”, όπου τα παιδιά ζυμώνουν το δικό τους ψωμί, ενώ παρακολουθούν τον κύκλο του ψωμιού μέσα από τα μάτια των ηρώων του παραμυθιού. Τα ίδια σηκώνονται μετά για να συμμετέχουν ενεργά στο θέρισμα, το αλώνισμα, το άλεσμα κλπ. Ολες οι παραστάσεις μας μπορούν να παιχτούν σε φεστιβάλ, Δήμους, Μουσεία, πλατείες και όπου υπάρχουν παιδιά!
Εχετε ήδη σκεφτεί το θέμα της επόμενης παράστασής σας; Μπορείτε να μας το αποκαλύψετε;
Αυτό που μπορώ να ανακοινώσω αυτή τη στιγμή είναι μία συνεργασία που έχουμε ήδη ξεκινήσει με τον συγγραφέα Αντώνη Παπαθεοδούλου και τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ο Αντώνης μας εμπιστεύθηκε το εξαιρετικό παραμύθι του “Ο Ραφτάκος των λέξεων” και η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος είναι πολύ χαρούμενη για αυτή την πρόκληση: για πρώτη φορά θα ανεβάσουμε “στη σκηνή” μία παράσταση βασισμένη σε ένα σύγχρονο παραμύθι. Ενα παραμύθι που μιλάει για τη σημασία των λέξεων, για την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, για την μνήμη.Σε λίγο καιρό θα μπορέσουμε να ανακοινώσουμε όλο το πρόγραμμα της επόμενης σεζόν (2019-2010) που ήδη σχεδιάζεται από τη θεατρική ομάδα Μικρός Νότος και τον σύμβουλο ανάπτυξής μας “Τέχνες και Παιδί”.
INFO Περισσότερα για τον Μικρό Νότο στο www.mikrosnotos.gr
