Ο προπονητής των 63 μεταλλίων καμαρώνει για τους θριάμβους της άρσης βαρών, εξιστορεί τη γέννηση της χρυσής ομάδας και αποδίδει τα σκάνδαλα ντοπαρίσματος σε δολιοφθορές
Ο Χρήστος Ιακώβου µεσουράνησε ως προπονητής της «dream team» της άρσης βαρών για δύο δεκαετίες, από το 1989 µέχρι το 2008. Η θητεία του άφησε κληρονοµιά 63 µετάλλια (τα 13 ολυµπιακά, εκ των οποίων πέντε χρυσά), αλλά και ένα σκάνδαλο ντόπινγκ που παραµένει σκοτεινό και ανεξιχνίαστο. Ακριβώς 15 χρόνια µετά την πολύκροτη ιστορία του 2008, µε τους έντεκα ντοπαρισµένους αρσιβαρίστες, ο 75άχρονος σήµερα Ιακώβου ακουµπάει τα δάχτυλα επί τον τύπον των ήλων, κάθεται στωικά κάτω από την µπάρα της… ανάκρισης και µιλάει µε στοργή για τα διάσηµα «παιδιά του». Οσονούπω συµπληρώνονται 60 χρόνια από τότε που ήρθε πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη…
Η οικογένειά σας πρωτοήρθε στην Ελλάδα το 1964 διωγµένη από τους Τούρκους. Ησασταν ήδη αθλητής;
Ο Στράτος Σελβής, ο πρώτος µου προπονητής, µε είδε να σηκώνω βάρη στον κήπο του σπιτιού µας και µε φώναξε να γραφτώ στο Πέρα Κλουµπ. Είχα δυνατό κορµί, αλλά µε είδαν δώδεκα χρονών ανάµεσα στα θηρία και τρόµαξαν. «Μη φοβάστε, δεν θα µείνει ο γιος σας κοντός επειδή θα σηκώνει βάρη» διαβεβαίωσαν τον πατέρα µου. Ακόµη και σήµερα πολλοί γονείς το φοβούνται! Στους πρώτους αγώνες που κατέβηκα πήρα την τέταρτη θέση και γλυκάθηκα. Τον Μάιο του 1964 µε έστειλαν στο Παντουρκικό Πρωτάθληµα Εφήβων στα βάθη της Ανατολής, στην πόλη Σίβας, και κέρδισα αλλά µε έβγαλαν δεύτερο για να µη µας λιντσάρουν! Τότε υπήρχε ένταση λόγω του κυπριακού και οι Τούρκοι είχαν αγριέψει. «Μη βγάζεις µιλιά και µείνε δυο µέρες στο δωµάτιο µέχρι να φύγουµε γιατί έξω βρίζουν τον γκιαούρη» µου είπε ο συνοδός. Τα παιδιά από την Κωνσταντινούπολη ένιωθαν άσχηµα και µε προστάτεψαν. Ακόµη και σήµερα έχω την τουρκική ταυτότητα για σουβενίρ…
Θα µπορούσατε να µείνετε στην Τουρκία τότε;
Είχαµε οικονοµικό πρόβληµα γιατί έκλεισαν τη βιοτεχνία του πατέρα µου. Εφτιαχνε µε τον συνέταιρό του κουφέτα για γάµους, σοκολατάκια, φρουί γλασέ. Τους έβγαλαν κλέφτες και τους κατάσχεσαν τα βιβλία για να τους πιέσουν. «Μα τι κλέφτες; Ισα ίσα βγάζουµε λεφτά για να ζούµε!». Αναγκαστικά φύγαµε. Μιλούσαµε όλη η οικογένεια ελληνικά, έστω σπαστά. Στην Αθήνα ο Αλέκος Σοφιανίδης, που ήταν θείος µου, µε έστειλε στον Παναθηναϊκό που είχε οργανωµένο τµήµα άρσης βαρών. Εκανα παγκόσµιο ρεκόρ εφήβων. Ο Παναθηναϊκός έγινε το σπίτι µου, η ζωή µου ολόκληρη. Το πρωί δούλευα τέσσερις ώρες στην Πάπυρος Λαρούς και το βράδυ πήγαινα σε νυχτερινό σχολείο.
Φτάσατε ως αθλητής µέχρι τους Ολυµπιακούς Αγώνες.
Ναι, µε εφόδια το µεράκι, την τρέλα και την αγάπη ανθρώπων όπως ο Τάσος Πρίντζης και ο Ανδρέας Σιζόπουλος. Υπήρχαν καλοί αρσιβαρίστες στην Ελλάδα: ο Ηλιάδης, εγώ, η επόµενη γενιά µε Τσιντσάρη, Σιδηρόπουλο, Ζαρζαβατσίδη. Αλλά πηγαίναµε σε πανευρωπαϊκά και είχαµε ταβάνι την πέµπτη µε έκτη θέση. Εµείς τρώγαµε µακαρόνια και κεφτέδες. ∆εν µπορούσαµε να συναγωνιστούµε τους Ανατολικοευρωπαίους και την επιστήµη τους.
Ησασταν ακόµη εν ενεργεία αθλητής όταν είχατε την πρώτη επαφή µε τα παιδιά που αργότερα έγραψαν ιστορία.
Το 1980 µε πλησίασε στο Λένινγκραντ ο Αϊβαζίδης, µεγάλη µορφή, ήταν τρίτος προπονητής της οµάδας της ΕΣΣ∆. «Θα γίνεις προπονητής και θα σου ετοιµάσω τον ανιψιό µου, θα έρθει µια µέρα να σε βρει» µου είπε. Ηταν ο Βαλέριος Λεωνίδης, παιδί ακόµη, που τότε έκανε τάε κβον ντο και καράτε. Εγώ έβαλα τα γέλια. Το ’87 ο Αϊβαζίδης µου έστειλε ένα ωραίο γράµµα στα γκρίκλις και µε ενηµέρωσε ότι ο ανιψιός του είχε κερδίσει στη Σπαρτακιάδα, που ήταν σαν παγκόσµιο πρωτάθληµα. Εγώ ζούσα τότε στην Ατλάντα, αλλά δύο χρόνια αργότερα επέστρεψα και ανέλαβα την εθνική Ελλάδας. Και την άνοιξη του 1992 χτύπησε το τηλέφωνο του σπιτιού µου µες στη νύχτα και άκουσα µια φωνή που µιλούσε ποντιακά. «Είµαι ο Βαλερής, ο Βαλερής! Ηρθα! Είµαι στα τρένα!». Είχε ταξιδέψει τέσσερις µε πέντε µέρες σιδηροδροµικώς από τη Μόσχα! Ολη η οικογένεια του Λεωνίδη είναι Ελληνες. Η πρεσβεία στη Μόσχα του έδωσε διαβατήριο, όπως και στον Καχιασβίλι, άσχετα αν αυτός κατέβηκε στους Αγώνες του 1992 µε την κοινοπολιτεία. Η µάνα του Κάχι είναι Ελληνίδα, Λαµπριανίδη λέγεται. Ζούσαν µάλιστα σε ποντιακό χωριό στη Γεωργία όπου κατοικούν µόνο Ελληνες.
Υποθέτω ότι ενηµερώσατε για τον Λεωνίδη τον Γιάννη Σγουρό, τον πρόεδρο της οµοσπονδίας.
Ναι, και µ’ άρχισε στα µπινελίκια. «Κι άλλον µου έφερες, µωρέ µαλάκα; Τι να τον κάνω τώρα αυτόν;». Είχαν ήδη έρθει στην Αθήνα τα πέντε παιδιά από την Αλβανία. Ο Πύρρος µε τον αδερφό του, ο Τζελίλης, ο Μήτρου και ο Κόκας. Ο Σαµπάνης, ήδη γνωστός και καταξιωµένος αθλητής, ήρθε αργότερα, χωρίς χαρτιά και αυτός, όπως και οι υπόλοιποι. ∆ούλευε σε ένα µαγαζί στη Νέα Σµύρνη για να ζήσει. Μας βοήθησε ο Παύλος Γιαννακόπουλος που τον πήρε στον Παναθηναϊκό όταν τον διαβεβαίωσα ότι είναι αθλητής µεταλλίων. Ο κ. Γιαννακόπουλος ήταν ο πρώτος πολίτης που έδωσε πριµ στον Πύρρο για το χρυσό µετάλλιο του ’92 στη Βαρκελώνη.
Ο Λεωνίδης ήταν λοιπόν έτοιµος αθλητής.
Τον στείλαµε στον ΒΑΟ Θεσσαλονίκης για να κατέβει σε αγώνες και να βγάλει δελτίο. Αυτά έγιναν πέντε µήνες πριν από την ολυµπιάδα και ο Βαλέριος προερχόταν από δύο χρόνια χαλαρής προπόνησης επειδή διάβαζε για το πανεπιστήµιο στη Ρωσία. Και όµως, βγήκε πέµπτος στη Βαρκελώνη και έχασε το µετάλλιο για ένα κιλό. Επειτα µπήκε σε ρυθµό και έφτασε να νικάει τον τροµερό Ναΐµ Σουλεϊµάνογλου. Σε εκείνο τον ιστορικό αγώνα στην Ατλάντα θα κέρδιζε σίγουρα ο Βαλέριος αν δεν είχε πάθει ένα τράβηγµα στο γόνατο δύο εβδοµάδες νωρίτερα. Για 15 µέρες δεν έκανε ασκήσεις καθιστός παρά µόνο όρθιος. Καθόλου πόδια…
Ο Πύρρος ήρθε στην Ελλάδα πολύ νωρίτερα.
Ο Πύρρος πλησίασε τον Γιάννη Σγουρό και του µίλησε σε κάτι αγώνες στην Αλβανία. Φοβόταν, όµως, γιατί το καθεστώς στη χώρα ήταν σκληρό και τους παρακολουθούσαν. Τον είδα στο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα στην Αυστρία και δώσαµε κρυφό ραντεβού στις τουαλέτες, στον τελευταίο όροφο της φοιτητικής εστίας, µε τη βοήθεια του Κυριάκου Βιρβιδάκη. «Θέλω να έρθω στην Ελλάδα αλλά φοβάµαι, είµαι Ελληνας από τη Χειµάρρα, έχετε ωραία οµάδα» µας είπε. Ηρθε µε τον γνωστό τρόπο στα τέλη του ’90 µαζί µε τον Οδυσσέα, ενώ οι Τζελίλης – Μήτρου είχαν ήδη περάσει τα σύνορα οδικώς στα δεκάξι τους. Εγιναν όλοι ολυµπιονίκες, µε τη στήριξη της οµοσπονδίας. Ποτέ δεν είπε κανείς: «Τι µαλακίες είναι αυτές…».
Θυµάµαι τον αγώνα του Βίκτωρα Μήτρου στο Σίδνεϊ, όπου πήρε το ασηµένιο µετάλλιο.
Ο Μήτρου έχει κοντά δάχτυλα και αρχικά δεν µπορούσε ούτε να πιάσει την µπάρα. Ηταν αδύνατο να κάνει το hook, όπως λέµε. Τι τραβήξαµε για να τον κάνουµε αρσιβαρίστα… Στο Σίδνεϊ θα έπαιρνε χρυσό µετάλλιο, ήµασταν σίγουροι, «τελειώσαµε» λέγαµε, αλλά πήγε κι έκανε παγκόσµιο ρεκόρ ο µπαγάσας ο Κινέζος στην τελευταία προσπάθεια.
Τότε ήταν που ρίξατε το χαστούκι στον Πύρρο.
Ναι. Χρειάζονται κι αυτά καµιά φορά. Είχε αποτύχει δύο φορές στα 175 κιλά στο αρασέ, ενώ στην προπόνηση σήκωνε 182,5. «Σύνελθε ρε, άι στο διάολο επιτέλους, αυτά τα κιλά τα κάνεις και όρθιος» του είπα. «Συγκεντρώσου, δεν είσαι εδώ»! Ο Πύρρος έλεγε ότι τον άγχωνε το κοινό, αλλά εγώ νοµίζω ότι είχε στρεσαριστεί από τους σπόνσορες. Είχε υπογράψει κάποια συµβόλαια µε µεγάλα νούµερα και ένιωθε υποχρεωµένος να τα δικαιολογήσει. Ε συνήλθε και κέρδισε…
Τι παραπάνω έχει ο Πύρρος και έγινε τόσο µεγάλος αθλητής;
Τη θέλησή του. Το µυαλό του. Το DNA του. Τον σωµατότυπό του. Το 1992 πριν από τη Βαρκελώνη δεν λέγαµε τίποτε. Τον κρύβαµε και ελπίζαµε ότι θα ήταν κοντά στα µετάλλια, από τρίτος µέχρι πέµπτος. Χρυσό µετάλλιο όµως δεν περιµέναµε, οµολογώ. Αυτή ήταν η κορυφαία στιγµή που έζησα στην άρση βαρών. Ωστόσο, µε στεναχώρησε ο Πύρρος, αν και τον αγαπώ όπως όλα τα παιδιά µου. Οταν µπήκε στην οµοσπονδία έπρεπε να καθίσει στο ίδιο τραπέζι µε όλους τους άλλους που είχαν ζήσει τόσα µαζί και να προχωρήσουν ενωµένοι. Ο καθένας τράβηξε τον δικό του δρόµο και τα έκαναν σκατά. Ο Κάχι έγινε πρόεδρος στην οµοσπονδία της Γεωργίας και εφαρµόζει εκεί όσα κάναµε παλιά εδώ. Η εθνική Ελλάδας διαλύθηκε, οι νεαροί αθλητές προτιµούν φυσικά τις σπουδές και από τα 102 σωµατεία έχουν µείνει σήµερα µόνο 30.
Το 2008 πιάστηκαν έντεκα αθλητές σας ντοπαρισµένοι, ανάµεσά τους και ο ολυµπιονίκης Μήτρου. Τα ποινικά δικαστήρια σας αθώωσαν αλλά η ελληνική άρση βαρών αµαυρώθηκε και εσείς περάσατε στην αφάνεια. Τελικά τι συνέβη τότε;
Η οµάδα εκείνη ήταν ακόµη καλύτερη από την προηγούµενη, είχε ταλεντάρες! Φεύγοντας άφησα πίσω 100 παιδιά. Το λάθος µας ήταν ότι ανοίξαµε τα χαρτιά µας λίγους µήνες πριν από τους Αγώνες του Πεκίνου και κάποιοι τρόµαξαν. Επρεπε να µην κατέβουµε καθόλου σε εκείνο το παγκόσµιο πρωτάθληµα όπου βγήκαµε δεύτερη δύναµη στον κόσµο ή να εµφανιστούµε συγκρατηµένοι. ∆εν έχω αποδείξεις και στοιχεία γι’ αυτό που λέω αλλά φοβάµαι ότι έγινε επίτηδες, ότι πρόκειται για σαµποτάζ. Μας την κάνανε κι ας λένε ό,τι θέλουν.
Τι εννοείτε; Τι ακριβώς έγινε;
Παραγγείλαµε από την Κίνα τα τρία απαραίτητα βοηθήµατα µέσω ενός Ελληνα εµπόρου που δεν ήξερε τίποτε. Αργινίνη για την ενέργεια και τους µυς, τυροσίνη για τις ορµόνες, οροτικό οξύ για τον µεταβολισµό. ∆εν γίνεται να αντέξει ο αρσιβαρίστας προπόνηση τέτοιας έντασης χωρίς αυτό. Τι άλλο να κάνει; Να τρώει πέντε κιλά κρέας και αυγά; Είναι αδύνατο να προσλάβει ένας οργανισµός περισσότερες από 4.500 θερµίδες ηµερησίως. Αυτά είναι καθαρά και µεταβολίζονται. Τα παίρναµε χοντρική από την Κίνα επειδή δεν είχαµε λεφτά. Στην Ευρώπη οι τιµές είναι 30 φορές ακριβότερες.
Η κούτα που παραλάβατε φαινόταν πειραγµένη;
Το κουτί ήρθε κλειστό, αλλά σε κάποιο σκεύασµα, µάλλον στο οροτικό οξύ, υπήρχε ελάχιστη ποσότητα µεθυλτριενολόνης. Εγώ ούτε που την είχα ακουστά αυτή την ουσία! Τέτοια πράγµατα εµείς δεν δίναµε. Το ψάξαµε µέσω του δικηγόρου Μιχάλη ∆ηµητρακόπουλου που ενέπλεξε ακόµα και την Ιντερπόλ και ανακάλυψε κάποια πράγµατα που έγιναν δεκτά στα δικαστήρια. Οι Κινέζοι ισχυρίστηκαν ότι έγινε λάθος, απέλυσαν την αρµόδια υπάλληλο και έκλεισαν το εργοστάσιο. Είπαν ότι το πακέτο προοριζόταν για ένα πειραµατικό εργαστήριο στην επαρχία Γιουνάν και εστάλη κατά λάθος στη χώρα «Γιουνάν», που σηµαίνει Ελλάδα. Συγγνώµη, εσύ τα πιστεύεις αυτά; Εγώ πάντως όχι. Και πάλι καλά που ήταν µόνο έντεκα οι αθλητές. Εάν έκαναν τεστ και στους υπόλοιπους, θα τους έπιαναν όλους! Επρεπε να δεχτούµε τον διετή αποκλεισµό, όπως έκανε π.χ. η Βουλγαρία, και όχι να πληρώσει ο Πύρρος το πρόστιµο των 500.000, που άφησε την οµοσπονδία χωρίς λεφτά.
Πολύ νωρίτερα, το 2004, πιάστηκε ντοπέ και ο Σαµπάνης.
Αυτός έπεσε θύµα των επικείµενων τότε εκλογών στην Οµοσπονδία Αρσης Βαρών. Ο Σαµπάνης είχε περάσει όλους τους ελέγχους και βρέθηκε µε τεστοστερόνη 12, που υπάρχει στα άλογα. Αυτή η ουσία δεν θα τον ωφελούσε σε τίποτε αφού προκαλεί κατακράτηση υγρών και αυξάνει το σωµατικό βάρος. Ηταν 100% σαµποτάζ.
Τελικά υπάρχει ντόπινγκ, ναι ή όχι;
Πιστεύω ότι το ντόπινγκ έχει τελειώσει. Εχει πεθάνει! Με τόσους ελέγχους, τέτοιο κυνηγητό, τόσο ευαίσθητα µηχανήµατα και αναδροµικά τεστ είναι βέβαιο ότι θα σε πιάσουν. Είτε άµεσα είτε στο µέλλον. Ποιος τρελός προπονητής θα τολµήσει να ντοπάρει την οµάδα του; Ισως κάποιος παλαβός αθλητής ιδιωτικά να το ρισκάρει αλλά µέχρι εκεί. Το φάρµακο, άλλωστε, δεν βοηθάει σε τίποτε αν δεν σκιστείς στη συστηµατική προπόνηση. Παλιά µπορούσε κάποιος να αγοράσει ανεξέλεγκτα ό,τι ήθελε από το ίντερνετ, σκευάσµατα που περιείχαν αναβολικά χωρίς να το αναγράφουν, αλλά ακόµη και η αγορά είναι πλέον ελεγχόµενη. Εγώ πάντως καταστράφηκα ψυχολογικά µε την υπόθεση του 2008. Τα πήρα όλα πάνω µου, όπως έπρεπε, και χρειάστηκαν χρόνια για να το ξεπεράσω.