Μια ιστορική, κοινωνική και φιλοσοφική επισκόπηση του Χριστιανισμού και τη σχέση του με άλλες θρησκείες θα βρείτε το Μεγάλο Σάββατο στο Hot.Doc History που θα είναι ένθετο στο Documento. Ο Χριστιανισμός κρίνεται ως ένα μεγάλο πληβειακό κίνημα των καταπιεσμένων που αναζητούν την ελπίδα μέσα σε έναν Ρωμαϊκό κόσμο που βυθίζεται στη παρακμή του.
Η «εις Άδου Κάθοδος» ενυπάρχει και σε προγενέστερες –μεσοποταμιακές, ιουδαϊκές και αρχαιολελληνικές- δοξασίες. Από τον Μαρδούχ και τον Ορφέα, ως τον Διόνυσο και τον Αδωνη. Αυτό που δεν υπάρχει είναι η Ανάσταση που ακολουθεί να συνδέεται (όχι απλώς με την αναγέννηση της φύσης, αλλά…) με τη μεσσιανική επαγγελία λύτρωσης του ανθρώπου από τις δυστυχίες. Και μιας καλύτερης ζωής τόσο επουράνιας όσο και επίγειας.
Η αποστολική ρήση «Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Ελλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ», συνάρπασε τους καταπιεσμένους και χειμαζόμενους και μετατράπηκε σε κίνημα επαναστατικό για τα δεδομένα της εποχής. Λειτούργησε διαβρωτικά για τα θεμέλια της Αυτοκρατορίας και οι –όποιας φύσης και έκτασης- διωγμοί δεν κατάφεραν να κάμψουν την αφοσίωση των οπαδών του Ιησού.
Ενας αυτοκράτορας, που βαφτίστηκε Χριστιανός την ύστατη ημέρα του βίου, συμβιβάστηκε με τη νέα θρησκεία, παρενέβη στα δογματικά θέματα της Συνόδου της Νίκαιας από το 325 και την «υιοθέτησε». Όμως συμβιβάστηκαν με τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και οι επίσκοποι. Τα Ευαγγέλια –από τον Λουκά στον Ματθαίο κι από τον ριζοσπαστισμό στον ρεαλισμό– έχουν αποβάλλει …εξτρεμιστικές ρήσεις όπως «Ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην αλλά μάχαιραν».
Ο χριστιανισμός έδωσε τέλος στις εσχατολογικές προσδοκίες, είχε πλέον αποποιηθεί τις πρωτοχριστιανικές ριζοσπαστικές επαγγελίες, είχε αμβλύνει τον τόνο εναντίωσης με τον υπαρκτό κόσμο για να συνδεθεί λειτουργικά και με προβλέψιμο τρόπο με την κρατική εξουσία. Και να γίνει στο τέλος υποστύλωμα της.
Εις ανταπόδοσιν ο αυτοκράτορας είχε κερδίσει την αναγνώριση του σαν θεού επί της γης και «ελέω θεού» ηγεμόνα.