Μια σειρά από βουλευτικές ήττες, ένα σκάνδαλο διαφθοράς και το χειρότερο κύμα εγκληματικότητας των τελευταίων δεκαετιών έχουν εκτροχιάσει τα σχέδια του αριστερού προέδρου της Χιλής Γκάμπριελ Μπόριτς να μεταμορφώσει ριζικά τη χώρα, αναγκάζοντας τον να εγκαταλείψει την προοδευτική ατζέντα του και να αλλάξει πορεία για τα εναπομείναντα δύο χρόνια της θητείας του.
Ο Μπόριτς, ένας 37χρονος πρώην ακτιβιστής στο φοιτητικό κίνημα, εξελέγη πρόεδρος το 2021 στον απόηχο των μαζικών διαδηλώσεων για την ανισότητα. Υποσχέθηκε σαρωτικές αλλαγές στις ιδιωτικοποιημένες υπηρεσίες, χαμηλούς φόρους και αλλαγή του Συντάγματος που τέθηκε σε ισχύ από τον αιμοσταγή δικτάτορα, Αουγκούστο Πινοσέτ.
Δεκαοκτώ μήνες μετά την εκλογή του, οι δεσμεύσεις του Μπόριτς για κατάργηση του ιδιωτικού συνταξιοδοτικού συστήματος της Χιλής και αύξηση των φόρων για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων έχουν πάει περίπατο. Η πρόταση για ένα ριζοσπαστικό αριστερό σύνταγμα απορρίφθηκε από τους ψηφοφόρους, οι οποίοι στη συνέχεια παρέδωσαν στην ακροδεξιά τον έλεγχο για να ανανεώσει το συνταγματικό κείμενο, ενώ τα ποσοστά αποδοχής του προέδρου κυμαίνονται περίπου στο 30%.
Ωστόσο, ο Μπόριτς έχει μερικές νίκες στο πεδίο της πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κατώτατου μισθού και της εβδομαδιαίας εργασίας 40 ωρών. Είπε την περασμένη Πέμπτη ότι στοχεύει να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες κατά 3,5% το 2024. Αλλά με το Κογκρέσο να βυθίζεται στην πόλωση, οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Μπόριτς κινδυνεύει να μην επανεκλεγεί στο αξίωμα.
Απευθείας αναθέσεις
Από τον Ιούνιο, ο συνασπισμός του Μπόριτς συγκλονίζεται επίσης από σκάνδαλο διαφθοράς. Περιφερειακοί αξιωματούχοι κατηγορούνται ότι αναθέτουν κυβερνητικές συμβάσεις εκατομμυρίων δολαρίων σε πολιτικά φιλικές μη κυβερνητικές οργανώσεις χωρίς σχετική τεχνογνωσία. Μια υπόθεση περιλαμβάνει έναν πρώην υπεύθυνο επιρροής που κατηγορείται ότι ξόδεψε χρήματα φορολογουμένων σε επανειλημμένες αγορές εσωρούχων…
Η τροχιά της κυβέρνησής του έχει απογοητεύσει τους αριστερούς στη Λατινική Αμερική, οι οποίοι είδαν στον Μπόριτς —ακτιβιστή για τη δημοκρατία και το περιβάλλον — την ελπίδα ανανέωσης για ένα κίνημα που εξακολουθεί να κυριαρχείται από ηγέτες που ενηλικιώθηκαν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Καθώς ο Μπόριτς μετατοπίζεται σε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση, μετά από τρεις ανασχηματισμούς του υπουργικού συμβουλίου έχει παραμερίσει υπουργούς από τον αριστερό συνασπισμό υπέρ παλαιών, γνωστών, προσωπικοτήτων από το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό κόμμα, όπως η υπουργός Εσωτερικών Καρολίνα Τόχα.
Μικρές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό
Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης του Μπόριτς έχουν περιορίσει τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος σε μια πρόταση παρόμοια με εκείνη που παραλίγο να περάσει από τον δεξιό προκάτοχο του Μπόριτς, η οποία θα αυξήσει τις εργοδοτικές εισφορές, θα διαθέσει μέρος των εσόδων σε ένα ταμείο αλληλεγγύης και θα αυξήσει την ελάχιστη κρατική σύνταξη.
Οι αναλυτές εκτιμούσαν ότι η μεταρρυθμιστική ατζέντα του Μπόριτς ήταν καταδικασμένη από την αρχή. Ο συνασπισμός του, ο οποίος εκτείνεται από την κεντροαριστερά έως το Κομμουνιστικό Κόμμα, είναι δυσκίνητος στη συνεννόηση και στερείται πλειοψηφίας στο Κογκρέσο. Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, η δεξιά αντιπολίτευση έχει κάνει λίγες παραχωρήσεις στη Βουλή απέναντι σε μια κυβέρνηση που αντιλαμβάνεται ως αδύναμη.
Τον Αύγουστο, η δεξιά αντιπολίτευση ώθησε επιτυχώς τον Μπόριτς να απολύσει τον υπουργό κοινωνικής ανάπτυξης Τζόρτζιο Τζάκσον, τον στενό του φίλο του οποίου το κόμμα έχει συνδεθεί περισσότερο με το σκάνδαλο διαφθοράς. Ο Τζάκσον υποστήριξε κάποτε ότι η πολιτική γενιά του είχε διαφορετική «κλίμακα αξιών και αρχών» από προηγούμενες.
Λάθη και εγκληματικότητα
Τα στρατηγικά λάθη πλήγωσαν τον Μπόριτς. Για το πρώτο του υπουργικό συμβούλιο, διόρισε άτομα άπειρα από θέσεις ευθύνης σε κρίσιμους ρόλους, συμπεριλαμβανομένου ενός 35χρονου γιατρού ως υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος επιδείνωσε τις εντάσεις με τις αυτόχθονες ομάδες Μαπούτσε.
Αλλά οι ειδικοί είπαν ότι η μεγαλύτερη επιβάρυνση στη δημοτικότητά του είναι η αύξηση της εγκληματικότητας. Αν και εξακολουθεί να είναι χαμηλό για την περιοχή, το ποσοστό δολοφονιών στη Χιλή αυξήθηκε σχεδόν κατά 50% σε πέντε χρόνια έως το 2022, καθώς οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος επέκτειναν τις δραστηριότητές τους. Μια έρευνα τον Ιούλιο από την δημοσκοπική εταιρεία CEP διαπίστωσε ότι το 85% των Χιλιανών θεωρούν ότι η αστυνομία της χώρας «κατακλύζεται» από το έγκλημα.
