Ο Ουρουγουανός συγγραφέας μιλάει για το καινούργιο μυθιστόρημά του με επίκεντρο το Βερολίνο της εποχής της ανόδου στην εξουσία των ναζί.
Πολλά έχουν γραφτεί κατά καιρούς για τον Ερικ Γιαν Χάνουσεν, τον Εβραίο πνευματιστή του Χίτλερ. Κάτω από την ιδιότητα του αστρολόγου, μάγου, υπνωτιστή, αποκρυφιστή και νοομάντη ήταν ο άνθρωπος που προέβλεψε την άνοδο του Χίτλερ όταν η γερμανική κοινωνία ακόμη τον περιγελούσε ως γραφικό. Η στενή του σχέση με τους ναζί κάποια στιγμή τον έφερε κοντά στον άνθρωπο που θα αιματοκυλούσε τον πλανήτη και μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια αρρωστημένη σχέση εμπιστοσύνης. Σύντομα ο Χάνουσεν έγινε εκείνος στον οποίο κατέφευγε ο Χίτλερ για να ζητήσει συμβουλές επί παντός επιστητού. Με αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ασχολείται ο Ουρουγουανός συγγραφέας Χερβάσιο Ποσάδας στο πέμπτο μυθιστόρημά του, με τίτλο «Ο πνευματιστής του Χίτλερ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Το Documento επικοινώνησε μαζί του.
Πώς ήταν η γερμανική κοινωνία λίγο πριν από την άνοδο του Χίτλερ;
Το 1933 η γερμανική κοινωνία βίωνε τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, που προήλθε από την ήττα στον Μεγάλο Πόλεμο, από τις διεθνείς συνθήκες ειρήνης που ακολούθησαν και από την οικονομική κρίση του 1929 που άφησε πίσω της έξι εκατομμύρια ανέργους και σηματοδότησε την άνοδο της ακραίας Δεξιάς. Οι συντηρητικοί Γερμανοί εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι η ήττα στον πόλεμο προκλήθηκε από συνωμοσία των Εβραίων και των αριστερών πολιτικών, ενώ οι κομμουνιστές θεωρούσαν πως η απήχησή τους στο εκλογικό σώμα μεγεθυνόταν διαρκώς.
Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον σας για τη συγκεκριμένη περίοδο;
Πάντα μου προκαλούσε ενδιαφέρον το γεγονός ότι μια τόσο καλλιεργημένη κοινωνία όσο η γερμανική μαγεύτηκε από τον Χίτλερ και τον ακολούθησε μέχρι το τέλος. Ωστόσο τα περισσότερα ιστορικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν πάνω στο θέμα αφορούσαν κυρίως το Ολοκαύτωμα και τον πόλεμο. Μου φαινόταν πολύ πιο συναρπαστικό να διαλύσω τον μύθο περί «αναπόφευκτου» του Χίτλερ και να αμφισβητήσω τις δήθεν δημοκρατικές μεθόδους που χρησιμοποίησε.
Γιατί επιλέξατε να αφηγηθείτε την ιστορία με βασικό ήρωα τον πνευματιστή του;
Για μένα ο Χάνουσεν αντιπροσωπεύει την αντίφαση των τελευταίων ημερών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, τους ανθρώπους που διευκόλυναν τους ναζί να σκεφτούν ότι θα μπορούσαν να τους χρησιμοποιήσουν για τους δικούς τους στόχους και πώς τελικά αυτοί οι άνθρωποι καταβροχθίστηκαν από το τέρας στου οποίου τη δημιουργία συνέβαλαν. Εκτός αυτού, ο συγκεκριμένος χαρακτήρας μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε τη σημασία του αποκρυφισμού για κάποιους ναζί ηγέτες, στοιχείο που κάποιες φορές υπερτονίστηκε και άλλες υποτιμήθηκε από συγγραφείς.
Πώς κάνατε την έρευνα για το βιβλίο σας;
Ακόμη και αν το Βερολίνο έχει αλλάξει πολύ από τη δεκαετία του 1930, το να βρεθώ εκεί ήταν απαραίτητο για να κατανοήσω την πόλη, που αποτελεί βασικό χαρακτήρα του μυθιστορήματός μου. Η έρευνά μου βασίστηκε σε τρεις πτυχές: το Βερολίνο όπως το αντιλαμβάνονταν οι κάτοικοί του εκείνη την εποχή, την πολιτική κατάσταση της Γερμανίας και της πρωτεύουσάς της και, φυσικά, τη ζωή του Χάνουσεν και των ανθρώπων του περιβάλλοντός του. Αυτό το κομμάτι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο επειδή οι περισσότερες μαρτυρίες γι ‘αυτόν είναι αντιφατικές και προκατειλημμένες.
Υπήρξαν στοιχεία που σας σόκαραν;
Σοκαρίστηκα από πολλά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, όταν κατάλαβα πόσο κοντά ήταν ο Χίτλερ στο να εγκαταλείψει την προσπάθεια να καταλάβει την εξουσία. Το 1932 οι ναζί ήταν άφραγκοι και έπειτα από μια σημαντική αποτυχία στις εκλογές του Νοεμβρίου υπήρξε κίνδυνος να διαχωριστεί η αριστερή από τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος. Ο Χίτλερ είχε αφήσει μάλιστα ανοικτό το ενδεχόμενο να αυτοκτονήσει σε περίπτωση που αυτό συνέβαινε. Κάτι άλλο που με εξέπληξε ήταν ότι στην πολύ μοντέρνα και εκλεπτυσμένη κοινωνία του Βερολίνου κατείχαν σημαντική θέση οι διανοούμενοι, οι επιστήμονες, αλλά και η βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Ολα αυτά εξαφανίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη.
Η σύγχρονη Ευρώπη θυμίζει εκείνην της δεκαετίας του ’30;
Υπήρξαν πολύ ισχυροί παραλληλισμοί λόγω της οικονομικής κρίσης των τελευταίων χρόνων. Η αδυναμία των παραδοσιακών κομμάτων έχει φέρει στο φως εναλλακτικές λύσεις που κρύβουν παλιές ιδέες πίσω από νέα συνθήματα. Πιστεύω πως ο εθνικισμός, η κύρια αιτία των δύο παγκόσμιων πολέμων, εξακολουθεί να έρπει πίσω από την κλειστή πόρτα.
