Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του αγροτικού χώρου σήμερα είναι η αντιμετώπιση των δανείων του μετά τη διάλυση της πρώην ΑΤΕ το 2012. Με τον σκανδαλώδη μάλιστα διαχωρισμό της σε κακή και καλή ΑΤΕ μεταφέρθηκε στην πρώτη το σύνολο των ληξιπρόθεσμων και απαιτητών οφειλών, ενώ η δεύτερη ξεπουλήθηκε σε ιδιωτική τράπεζα.
Η χαριστική αυτή τακτοποίηση – μεταφορά μιας δημόσιας τράπεζας σε μια ιδιωτική δεν ήταν μόνο μια ακόμη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας, αλλά ανέδειξε και τον προκλητικό εμπαιγμό με τον οποίο αντιμετώπιζε η τότε συγκυβέρνηση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ τον αγροτικό κόσμο. Με την απόφαση αυτή στερήθηκε όχι μόνο ο χώρος τον μοναδικό πιστωτικό φορέα που είχε αλλά και η πολιτεία ένα από τα βασικότερα εργαλεία της για τη στήριξη της αγροτικής δραστηριότητας.
Οι συγκεκριμένες οφειλές αφορούν φυσικά πρόσωπα – αγρότες (35.000 πρόσωπα με 80.000 λογαριασμούς) και συνεταιρισμούς (650) και με ημερομηνία 30/9/2017 ανέρχονταν λογιστικά στο 1,5 δισ. ευρώ, αλλά με τον εκτοκισμό τους ξεπερνούσαν τα 3,5 δισ., ενώ σήμερα ανέρχονται στα 4 δισ. ευρώ.
Αυτό το πρόβλημα της υπερχρέωσης, που δημιουργήθηκε κυρίως κατά την περίοδο 1990-2000, όταν τα επιτόκια κυμαίνονταν σε πολύ υψηλά επίπεδα, επιχείρησε να το ρυθμίσει η πολιτεία αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Ορισμένες μάλιστα από τις ρυθμίσεις του 1992, του 1994 και του 2008 που αφορούσαν δάνεια των συνεταιρισμών κρίθηκαν τελεσίδικα στα ευρωπαϊκά δικαστήρια παράνομες, ως αντίθετες στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μας ζητήσει να ανακτήσουμε τα ποσά που είχαν ρυθμιστεί χωρίς την έγκρισή τους, με το συνολικό ποσό να ξεπερνά τα 570 εκατ. ευρώ.
Μετά την υπαγωγή τους στη διαδικασία εκκαθάρισης επιχειρήθηκε άλλες δύο φορές να αντιμετωπιστούν: η πρώτη ήταν τον Φεβρουάριο του 2014 (παραμονές των τότε αγροτικών κινητοποιήσεων για ευνόητους λόγους!) με τροπολογία που ενσωματώθηκε στον ν. 4235/2014, αλλά δεν περπάτησε γιατί δεν στηριζόταν σε στοιχεία που να τεκμηριώνουν τη δυνατότητα των υπόχρεων να ανταποκριθούν. Και η δεύτερη το 2018 με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, που επίσης δεν περπάτησε αφού στη σχετική πλατφόρμα που έληξε τέλος του 2019 είχαν υποβληθεί μόνον περί τα 50 αιτήματα.
Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα: Τι γίνεται σήμερα που βρίσκονται στην εκκαθαρίστρια εταιρεία PQH, η οποία ανέλαβε να συνεχίσει την εκκαθάριση της κακής ΑΤΕ; Στην πρόσφατη ρύθμιση του σχεδίου «Ηρακλής» δεν υπάρχει καμία αναφορά στα δάνεια αυτά, αφού αφορά μόνο τα «κόκκινα» δάνεια των συστημικών τραπεζών, αλλά ούτε ακούστηκε και μια λέξη από πλευράς κυβέρνησης για την τύχη αυτών των δανείων.
Είναι ανάγκη επομένως να γίνει ειδική νομοθετική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, πόσο μάλλον όταν για τα δάνεια που αφορούσαν τις υπόλοιπες δραστηριότητες είχαν υπάρξει κι άλλες ευκαιρίες. Το ζήτημα μάλιστα μπαίνει πολύ επιτακτικά πλέον γιατί η PQH έχει δρομολογήσει διαδικασίες ξεπουλήματος, για να καλύψει τις δαπάνες λειτουργίας της, χωρίς να εξετάζει πόσες και ποιες από αυτές τις υποθήκες είναι απαραίτητες για τη συνέχιση της αγροτικής δραστηριότητας από τους υπερχρεωμένους ιδιοκτήτες τους αλλά και γενικότερα από όσους δραστηριοποιούνται στον αγροτικό χώρο.
Για όσους από τους συνεταιρισμούς και τα φυσικά πρόσωπααγρότες έχουν βιώσιμη προοπτική, από τη στιγμή που δεν μπορούν να μπουν στο σχέδιο «Ηρακλής», πρέπει, αφού εξασφαλιστεί καταρχήν η συνέχιση της χρήσης της υποθηκευμένης αγροτικής τους περιουσίας, να υπάρξει μια νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία για να αποβεί αποτελεσματική πρέπει να παρέχει βιώσιμες λύσεις, όπως:
01 Να μπορούν να ενταχθούν οι ενεργοί συνεταιρισμοί που είναι αναρτημένοι στο μητρώο του ΥΠΑΑΤ καθώς και οι κατ’ επάγγελμα αγρότες.
02 Να αποδεικνύεται ότι έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται στις δαπάνες λειτουργίας τους.
03 Η ρύθμιση να αφορά μόνο το λογιστικό υπόλοιπο της οφειλής προσαυξημένο μέχρι 30% και όχι τη συνολική οφειλή.
04 Το επιτόκιο να καθοριστεί κάτω από το 3% από την υπογραφή της ρύθμισης και η εξόφληση της οφειλής να ανέρχεται σε 120 δόσεις.
05 Στην περίπτωση που εξοφληθούν κανονικά οι πρώτες 60 δόσεις και οι οφειλέτες έχουν επιδείξει αναπτυξιακή πορεία, να διαγράφεται το υπόλοιπο της οφειλής κατά 20%.
Βέβαια πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις οφειλετών που έχουν χρέη σε πολλούς πιστωτές. Η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι η διαφορετική προσέγγιση για ρύθμιση από φορέα σε φορέα και οι λύσεις που δίνονται για την αποπληρωμή των χρεών έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός οφειλετών να παγιδεύεται στον λαβύρινθο των δόσεων. Γι’ αυτό πρέπει όλες αυτές οι ρυθμίσεις να λαμβάνουν υπόψη τους όλα τα δεδομένα.
Το χειρότερο όμως είναι ότι πολλά από αυτά τα δάνεια έχουν συνδεθεί με πρόσθετες υποθήκες, που με βάση τον ιδρυτικό της νόμο η ΑΤΕ είχε το προνόμιο να εγγράφει χωρίς τη συναίνεση και την ενημέρωση του δανειολήπτη.
Ο Βαγγέλης Αποστόλου είναι βουλευτής Ευβοίας του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός
