Ξεμπλοκάρει μετά από πολλά χρόνια προσπαθειών το μεγάλο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, με φορέα υλοποίησης τον EuroAsia Connector, καθώς στο πλαίσιο του ενισχυμένου ενδιαφέροντος της Ευρώπης για τις ενεργειακές διασυνδέσεις, η Κύπρος εξασφάλισε μεγάλη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 657 εκατ. ευρώ. Μια καταρχήν χρηματοδότηση η οποία αποτελούσε και την απαραίτητη προϋπόθεση για να εκδηλώσει ενδιαφέρον ο ΕΔΜΗΕ και να αρχίσουν οι εργασίες στο κομμάτι της διασύνδεσης Κύπρου- Ελλάδας.
Η έκρηξη στο Μαρί
Υπενθυμίζεται ότι η αρχική σύλληψη για τη δημιουργία του EuroAsia Interconnector πάει πολύ πίσω, στην καταστροφική έκρηξη που έγινε τον Ιούλιο του 2011 στο Μαρί, η οποία έθεσε εκτός το σύστημα ηλεκτροδότησης της Κύπρου. Σπίτια και επιχειρήσεις είχαν μείνει τότε χωρίς ρεύμα σε συνθήκες καύσωνα και η Κύπρος είχε υποχρεωθεί να αγοράζει για ένα διάστημα από τα κατεχόμενα, σε πανάκριβες τιμές, προκειμένου να τροφοδοτεί με ρεύμα εκ περιτροπής μόνο για λίγες ώρες την ημέρα σπίτια και επιχειρήσεις, πλήττοντας σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της.
Έκτοτε βασικός στόχος της κυπριακής κυβέρνησης έγινε η ανάπτυξη των ΑΠΕ, ώστε να είναι σε θέση να συνεισφέρουν το 50% του συνολικού ενεργειακού μείγματος και κυρίως η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα, με τρόπο που θα έδινε τέλος στην ενεργειακή απομόνωση του νησιού και θα εγγυόταν την ενεργειακή του ασφάλεια.
Στο πλαίσιο αυτού του στόχου, λοιπόν, άρχισαν να διαγράφονται τα αμέσως επόμενα χρόνια οι βασικές γραμμές του σχεδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, με φορέα υλοποίησης το EuroAsia Interconnector.
Πρόβλημα ο πολύ υψηλός προϋπολογισμός του έργου
Στον αρχικό σχεδιασμό του έργου είχε μάλιστα προβλεφθεί να γίνει στο πλαίσιο του και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κρήτης, προκειμένου το έργο να κριθεί επωφελές για τις ενεργειακές αγορές τουλάχιστον δύο κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωση, της Ελλάδας και της Κύπρου και να ενταχθεί στα ευρωπαϊκά έργα κοινού ενδιαφέροντος, λαμβάνοντας ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Καθώς όμως ο προϋπολογισμός κατασκευής του EuroAsia Connector ήταν πολύ υψηλός, της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ, και έλειπε το χρήμα, ενώ υπήρχαν τότε ακόμη και τεχνικά ζητήματα (καθώς ποτέ πριν δεν είχε πραγματοποιηθεί παγκοσμίως πόντιση καλωδίου μεταφοράς ρεύματος σε τόσο μεγάλα βάθη και για τόσο μεγάλη απόσταση), προέκυψαν σοβαρές καθυστερήσεις που ξεπέρασαν τα τρία χρόνια στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του, το 2018 ο ΑΔΜΗΕ, προκειμένου να μην χάσει και την αντίστοιχη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, επέλεξε να κινηθεί ανεξάρτητα και να υλοποιήσει χωριστά τη διασύνδεση Αττικής- Κρήτης, μέσω την θυγατρικής του Αριάδνης Interconnection.
Λύθηκαν τα τεχνικά
Η διασύνδεση Αττικής – Κρήτης το διάστημα 2018-2020, έλυσε εν μέρει τα τεχνικά ζητήματα και για το Κρήτη -Κύπρος, καθώς κατά την περιπέτεια της πόντισης ενός καλωδίου 670 χλμ στα μεγάλα βάθη του Αιγαίου που θα μεταφέρει ρεύμα, λύθηκαν πολλά προβλήματα.
Η κρίσιμη κίνηση που έφερε πιο κοντά την υλοποίηση του EuroAsia Interconnector υπήρξε ωστόσο η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Ιανουάριο 2022, να εγκρίνει χορηγία ύψους 657 εκατ . ευρώ για την κατασκευή του διασυνοριακού αυτού έργου, σε μια κίνηση που έγινε δεκτή με ιδιαίτερη ικανοποίηση από την κυπριακή κυβέρνηση και χαιρετίστηκε και από την Ελλάδα.
Βεβαίως το ποσό αυτό, αν και μεγάλο, εξακολουθεί να καλύπτει μόλις το ένα τρίτο της συνολικής δαπάνης για τη κατασκευή της σύνδεσης Κύπρου – Κρήτης. Ωστόσο, το γεγονός ότι δόθηκε μεγάλη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση άνοιξε το δρόμο για να ξεκινήσει το έργο.
Ποιος θα συμβάλλει πόσα χρήματα– Λείπουν κι άλλα
Πριν ένα μήνα η κυπριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα συμβάλει με 100 εκατ. ευρώ από τα κονδύλια του ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Και την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος του ΑΔΜΗΕ, Μανούσος Μανουσάκης, κατά τη διάρκεια επίσκεψης του στο κυπριακό εργοτάξιο στη Δαμάστα, ανακοίνωσε ότι ο ΑΔΜΗΕ κατέθεσε επίσημη πρόταση να συμμετάσχει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου του EuroAsia Interconnector, προκειμένου να αποκτήσει το 25% του μετοχικού κεφαλαίου και να αναλάβει τον έλεγχο της υλοποίησης του κομματιού της διασύνδεσης Κύπρος – Ελλάδα (δηλαδή Κρήτη). Το έργο αυτό, θα αφορά την πόντιση ενός καλωδίου 898 χλμ. από Κύπρο μέχρι Κρήτη που κατά τον πρόεδρο του ΑΔΜΗΕ, θεωρείται εφικτό να λειτουργήσει ως τις αρχές του 2024.
Δεδομένου ότι ο Μανούσος Μανουσάκης δεν ανακοίνωσε συγκεκριμένα νούμερα ως προς το ύψος της σχεδιαζόμενης αύξησης μετοχικού κεφαλαίου και των κεφαλαίων που θα συνεισφέρει ο ΑΔΜΗΕ, μπορούμε να εκτιμήσουμε με ασφάλεια ότι δεν έχουν διευθετηθεί οι τελικές λεπτομέρειες της συμφωνίας του φορέα υλοποίησης του έργου με τον ΑΔΜΗΕ, ούτε έχει λυθεί πλήρως το πρόβλημα της χρηματοδότησης της κατασκευής του EuroAsia Interconnector.
Όμως η υψηλή ευρωπαϊκή χορηγία των 675 εκατ. ευρώ και η συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ αποτελούν λίγο ως πολύ εγγύηση ότι όσα χρήματα ακόμη λείπουν, θα καταστεί δυνατό να εξασφαλιστούν με τον απαραίτητο δανεισμό και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, έστω και με κάποια χρόνια καθυστέρηση, τελικά θα υλοποιηθεί.