Ενώ το «επιτελικό κράτος» του Κυριάκου Μητσοτάκη βούλιαζε στο χιόνι και η κακοκαιρία άφηνε τα σημάδια της σε μια χώρα που η κυβέρνηση των «αρίστων» άφησε ανοχύρωτη, μια δημοσκόπηση ήρθε να προσφέρει, όσο βέβαια αυτό ήταν δυνατόν, χείρα βοηθείας. Η δημοσκόπηση της Abacus Research, η οποία έγινε για λογαριασμό του τηλεοπτικού σταθμού Alpha, έδινε ευρύ προβάδισμα στη Νέα Δημοκρατία, αφήνοντας ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ να «μονομαχούν» για τη δεύτερη θέση.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, επιχειρήθηκε να στηριχτεί η κυβέρνηση και ταυτόχρονα να δημιουργηθεί «κλίμα» υπέρ του κόμματος του Νίκου Ανδρουλάκη, ο οποίος «δοξάζεται»… κρυπτόμενος, ώστε να χρησιμοποιηθεί καταλλήλως μετά τις επόμενες εκλογές που θα γίνουν με απλή αναλογική. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν πολιτικοί παρατηρητές, επιχειρηματικοί κύκλοι και ιδιοκτήτες ΜΜΕ βλέπουν θετικά το ενδεχόμενο ο Ν. Ανδρουλάκης να γίνει ο… Σταύρος Θεοδωράκης της τωρινής συγκυρίας, δηλαδή κάποιος που θα προσπαθήσει να διεκδικήσει με αξιώσεις (αφού προωθηθεί όσο είναι δυνατόν από εκδοτικά συγκροτήματα) τις κεντρώες ψήφους, που θεωρείται ότι βρίσκονται στην επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Σχέσεις με «γαλάζιους» κύκλους
Για την Abacus Research η σφυγμομέτρηση που εμφάνισε την περασμένη Τετάρτη ήταν η πρώτη της πολιτική δημοσκόπηση, καθώς είναι εταιρεία έρευνας αγοράς που στο παρελθόν έχει αφήσει μόνο κάποια ακαλαίσθητα διαδικτυακά ίχνη στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Πέρα όμως από την επιφάνεια των επί πληρωμή ερευνών προϊόντων υπάρχει ένα δυσώδες παρασκήνιο. Η Abacus στο μητρώο του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου για τις εταιρείες δημοσκοπήσεων φαίνεται να είναι στην ιδιοκτησία της Χριστίνας Καράμπελα και του Κίμωνα Αθανασιάδη κατέχοντας από 47,5% ο καθένας, ενώ το 5% ανήκει στη Χαρίκλεια-Δανάη Ντιμπ.
Μετά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων της Abacus Research στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πρωτοστάτη τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Μάριο Κάτση, πολλοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνέδεσαν το όνομα του Κίμ. Αθανασιάδη με τον συνεπώνυμο δημοσιογράφο της ΕΡΤ, ο οποίος όμως δήλωσε στο Documento ότι ουδεμία σχέση έχει με την εταιρεία. Αλλωστε, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Κίμων Αθανασιάδης που έχει μετοχές στην Abacus είναι γεννημένος το 1931, σύμφωνα με την πράξη σύστασης της εταιρείας ως ανώνυμης, την 31η Δεκεμβρίου 2008.
Η Χρ. Καράμπελα δεν είναι άγνωστη στους κύκλους τόσο της Νέας Δημοκρατίας όσο και στην οικογένεια Μητσοτάκη καθώς είναι αντιπρόεδρος της ΜΚΟ ActionAid, ιδρύτρια της οποίας είναι η αδερφή του πρωθυπουργού Αλεξάνδρα Μητσοτάκη. Επίσης, η Χρ. Καράμπελα είναι σύζυγος του Χρήστου Βαλταδώρου, ο οποίος εργάστηκε επί σειρά ετών ως σύμβουλος επικοινωνίας του πρώην πρωθυπουργού της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Καραμανλή, αλλά και ως διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Newtons Laboratory, που –όπως έχει αποκαλύψει το Documento– τον Νοέμβριο του 2020 ανέλαβε με απευθείας ανάθεση την καμπάνια της ιστοσελίδας gov.gr.
Και δεύτερη εταιρεία με κοινή σύμβαση
Η επιχειρηματική δραστηριότητα της Χρ. Καράμπελα δεν περιορίζεται στην Abacus Research. Εμφανίζεται να είναι συνιδιοκτήτρια και ιδρύτρια μαζί με τον ψυχολόγο Νικόλαο Αθανασιάδη του Κίμωνος, ο οποίος είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και διευθύνων σύμβουλος της Abacus Research, σε μια άλλη εταιρεία έρευνας αγοράς, την Οπερ Εδει Δείξαι – QED ΕΠΕ. Η QED, που υπάρχει από το 1998 κι έχει την ίδια έδρα με την Abacus Research, φαίνεται να έχει κερδίσει τη διετία 2020-21 δημόσια συμβόλαια αξίας άνω των 202.000 ευρώ!
Η μεγαλύτερη σύμβαση που έχει συναφθεί –102.980 ευρώ– είναι από κοινού με την Abacus, για μια έρευνα για λογαριασμό του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών. Η έρευνα είχε αντικείμενο την «Αυστηρότερη δυνατή συγκριτική προσέγγιση των στάσεων και αντιλήψεων των Ευρωπαίων πολιτών σε μια σειρά κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών ζητημάτων κρίσιμης σημασίας με στόχο τη χαρτογράφηση της σταθερότητας και των μεταβολών στην κοινωνική δομή, την ερμηνεία των αλλαγών στον ευρωπαϊκό κοινωνικό, πολιτικό και ηθικό ιστό, την τεκμηρίωση καλά θεμελιωμένων δεικτών εθνικής προόδου, βασισμένους στις αντιλήψεις και κρίσεις των πολιτών όσον αφορά βασικά ζητήματα των κοινωνιών τους».
Εργα για υπουργείο και ΕΡΤ
Η QED εμφανίζεται επίσης να διενεργεί μια σειρά από έρευνες για λογαριασμό τόσο του υπουργείου Πολιτισμού όσο και της ΕΡΤ. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει επιστρατεύσει τις υπηρεσίες της δύο φορές μέσα σε διάστημα έξι μηνών, ανάμεσα στον Νοέμβριο του 2020 και τον Μάιο του 2021, για τη διερεύνηση των συνεπειών της υγειονομικής κρίσης και των περιοριστικών μέτρων στον πολιτιστικό τομέα. Οι έρευνες αυτές κόστισαν 24.180 ευρώ έκαστη.
Επίσης, η QED είχε συμβάσεις με την ΕΡΤ τα έτη 2020 και 2021 για τη διερεύνηση της ποιοτικής εικόνας της δημόσιας τηλεόρασης στους πολίτες. Και οι δύο συμβάσεις έγιναν με απευθείας ανάθεση, ενώ το συνολικό κόστος ξεπερνά τις 40 χιλιάδες ευρώ. Μια επιπλέον συμφωνία έγινε με το ΚΕΘΕΑ τον Δεκέμβριο του 2020, για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας του κέντρου, αξίας 11.532 ευρώ.
Σύγκρουση συμφερόντων
Η εταιρεία σε ανακοίνωσή της την περασμένη Πέμπτη υπογράμμισε ότι λειτουργεί νόμιμα από το 2004 υπό την εποπτεία του κλαδικού οργάνου του ΣΕΔΕΑ/ΠΕΣΣ (Σύλλογος Εταιρειών Δημοσκοπήσεων και Ερευνας Αγοράς/Ποιοτικός Ελεγχος Συλλογής Στοιχείων). Να σημειωθεί ότι πριν από το 2008 και τη μετατροπή της σε ΑΕ, η Abacus υπήρχε ως νομική οντότητα ως ετερόρρυθμη εταιρεία με την επωνυμία ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΔΑΝΑΗ ΝΤΙΠ & ΣΙΑ ΕΕ. Η ανακοίνωση αναφέρει στη συνέχεια τη συνήθη δικαιολογία των δημοσκόπων, ότι οι σφυγμομετρήσεις είναι ένα πρόσκαιρο στιγμιότυπο της λαϊκής ετυμηγορίας σε ένα συγκεκριμένο χρόνο. Απέφυγε τεχνηέντως την ουσία της υπόθεσης, η οποία δεν είναι άλλη από τη διενέργεια έρευνας από εταιρεία που ανήκει σε άτομα που επωφελούνται από δημόσιες συμβάσεις.
Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε με αρκετή βεβαιότητα ότι στην παραπάνω υπόθεση υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων: μια εταιρεία που παίρνει –έπειτα από διαγωνισμό μειοδοσίας ή απευθείας ανάθεση– χρήματα από δημόσια συμβόλαια διενεργεί δημοσκόπηση που ενδιαφέρει άμεσα το κυβερνών κόμμα με το οποίο μάλιστα οι ιδιοκτήτες της έχουν στενές σχέσεις.
Η πρακτική δεν είναι καινούργια, αφού το φαινόμενο των δημοσκοπήσεων από εταιρείες «ημετέρων» για επικοινωνιακό «ρεκτιφιέ» επαναλήφθηκε το περασμένο φθινόπωρο με την Opinion Poll, που προκάλεσε σάλο. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο Αυστριακός πρώην καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς παραιτήθηκε από το αξίωμά του όταν αποκαλύφθηκε ότι «παράγγελνε» δημοσκοπήσεις για να τον εμφανίζουν δημοφιλή…
Ανεξάρτητα από τη μεθοδολογική αρτιότητα της έρευνας –η οποία ελέγχεται– έπειτα από όλα τα παραπάνω είναι πρόδηλο ότι η μονοκρατορία της κυβέρνησης στο πεδίο της ενημέρωσης ήταν το πιο πρόσφορο έδαφος ώστε να ανθήσει μια δημοσκόπηση η οποία έρχεται να επιβεβαιώσει την εικόνα που επιθυμεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη: επιβεβαίωση της διατήρησης των δυνάμεων της κυβέρνησης από τη μια, ενώ από την άλλη η αξιωματική αντιπολίτευση εμφανίζεται να ανταγωνίζεται μια «νέα» δύναμη η οποία υποτίθεται ότι έχει ρεύμα.
Αίτημα ΣΥΡΙΖΑ για ενδελεχή έλεγχο
Εντονη είναι η κινητοποίηση των μελών της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την υπόθεση της βολικής για την κυβέρνηση δημοσκόπησης της Abacus Research. Με φόντο τη συζήτηση για την πρόταση μομφής που ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής την Πέμπτη ο Αλέξης Τσίπρας, τα μέλη του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης που συμμετέχουν στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής ζήτησαν την Παρασκευή σύγκληση της επιτροπής ώστε να διαβιβαστούν στο κοινοβούλιο, βάσει του νόμου Ρουσόπουλου, τα πρωτογενή στοιχεία των μετρήσεων των ερευνών της Abacus Research, τόσο για την πολιτική δημοσκόπηση όσο και για εκείνη για την κακοκαιρία.
Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στην επιστολή που εστάλη προς τον πρόεδρο της επιτροπής ζητούν «να περιέλθουν σε γνώση των μελών της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας τα κατά τα ανωτέρω προβλεπόμενα από τον νόμο στοιχεία των προαναφερθεισών ερευνών που παρουσιάστηκαν στον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA, ιδίως δε τα πρωτογενή δεδομένα και η μέθοδος στάθμισης και να συγκληθεί η Επιτροπή βάσει του 43Α Κανονισμού της Βουλής για να εξετάσει τα στοιχεία αυτά, την ύπαρξη ευθυνών σε περίπτωση υπαίτιας παραβίασης του».
Παράλληλα, το μέλος της ΚΕΑ του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Πουλάκης απέστειλε επιστολή στην Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκοπήσεων και Ερευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ) προκειμένου να διερευνηθούν τα εξής:
α) Αν δύναται να παρουσιάζεται διπλή έρευνα με διαφορετικές ερωτήσεις και ημερομηνίες διεξαγωγής, παραβλέποντας το σημαντικό γεγονός του τριήμερου με τα χιόνια και τις επιπτώσεις στην κοινωνική και πολιτική ζωή.
β) Αν την Τρίτη 25 Ιανουαρίου που ήταν γενική αργία με απόφαση της κυβέρνησης μπορούσε να διεξαχθεί έρευνα για συλλογή στοιχείων με δείγμα μόνο 303 ατόμων.
γ) Αν για την πολιτική έρευνα που διεξήχθη το χρονικό διάστημα 19-23 Ιανουαρίου έγινε και με ποιο τρόπο η απαραίτητη στάθμιση των πρωτογενών στοιχείων, όπως το άρθρο 4 του ν. 3603/2007 ορίζει, διότι στην κάρτα για την ταυτότητα της έρευνας που παρουσιάστηκε δεν αναφέρεται.
Στο ίδιο έργο θεατές
Δεν είναι η πρώτη φορά που το βαθύ «γαλάζιο» κράτος παρεμβαίνει για να σώσει την εικόνα του Κυρ. Μητσοτάκη, αναδεικνύοντας ένα ιδιότυπο μοτίβο επικοινωνιακής διάσωσης της κυβέρνησης. Μόλις την επομένη μέρα της κηδείας του Μίκη Θεοδωράκη και των σφοδρών αποδοκιμασιών κατά του πρωθυπουργού από το συγκεντρωμένο πλήθος στη Μητρόπολη Αθηνών και στον Γαλατά Χανίων, στις 10 Σεπτεμβρίου 2021, η εταιρεία Opinion Poll δημοσιεύει στην ηλεκτρονική εφημερίδα Political δημοσκόπηση στην οποία η ΝΔ εμφανίζεται να έχει προβάδισμα σχεδόν 14 ποσοστιαίων μονάδων έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
Το μοτίβο γνωστό: ο ιδιοκτήτης της εταιρείας δημοσκοπήσεων είχε εισπράξει χιλιάδες ευρώ στη διάρκεια της πανδημίας μέσω μιας άλλης εταιρείας του, ενώ το μέσο ενημέρωσης συμφερόντων του εκδότη Νίκου Καραμανλή από τη λίστα Πέτσα είχε ενισχυθεί με ποσό που άγγιζε τις 70.000 ευρώ. Οπως έχει αποκαλύψει το Documento, ο ιδιοκτήτης της Opinion Poll Μιχάλης Διαμαντής είναι και ιδιοκτήτης της βρετανικής εταιρείας MD Trading & Consulting LTD, η οποία το 2015 δημιούργησε ελληνικό παράρτημα ονόματι Repositions Strategy LTD. Το ελληνικό παράρτημα έλαβε το 2020 και το 2021 με απευθείας ανάθεση από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας – ΕΔΥΤΕ ΑΕ, που είναι εποπτευόμενος φορέας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τουλάχιστον 111.000 ευρώ.
