Οι θεσμοί ενέκριναν το σχέδιο που είχαν αρχικά επεξεργαστεί Τσακαλώτος – Λιάκος – JP Morgan.
Η έγκριση του σχεδίου «Ηρακλής» την περασμένη Τετάρτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού (DG Comp) σηματοδοτεί την είσοδο της εξυγίανσης των ελληνικών συστημικών τραπεζών σε νέα φάση και την απαλλαγή τους –κατά μέγα μέρος– από το άχθος των «κόκκινων» δανείων. Παράλληλα απομακρύνει σημαντικά τον κίνδυνο νέας ανακεφαλαιοποίησης.
Η επεξεργασία του σχεδίου είχε ξεκινήσει πριν από ένα εξάμηνο από τον πρώην υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο και τον βασικό οικονομικό σύμβουλο του Αλέξη Τσίπρα, υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Δημήτρη Λιάκο, με τεχνικό σύμβουλο την JP Morgan. Η πρόταση για τα περίφημα asset protection schemes (APS) είχε τότε… κολλήσει στην παροχή κρατικών εγγυήσεων καθώς η χαμηλή βαθμίδα αξιολόγησης του ελληνικού δημόσιου χρέους απαιτούσε πολύ υψηλές εγγυήσεις, κάτι που δεν ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού χαρακτηρίζοντάς τες «κρατική βοήθεια», κάτι που απαγορεύεται. Η μεγάλη αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων (στην περιοχή του 1,5% το δεκαετές) αλλά και το πέρασμα των επιτοκίων των έντοκων γραμματίων του δημοσίου σε αρνητικό έδαφος δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την αλλαγή στάσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Κατά τη φάση της παράδοσης της απερχόμενης κυβέρνησης Τσίπρα στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε ειδική συνάντηση Λιάκου – Σταϊκούρα όπου παραδόθηκε όλο το σχέδιο και εξηγήθηκαν οι σχετικές λεπτομέρειες.
Στη συνέχεια το παρέλαβε ο υφυπουργός Γιώργος Ζαββός, ο οποίος παρά τις τριβές με τους τραπεζίτες το ολοκλήρωσε και το έστειλε στους θεσμούς.
Στο σχέδιο «Ηρακλής» θα συμμετάσχουν Πειραιώς, Eurobank και Εθνική, ενώ η Alpha Bank δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει τις ακριβείς προθέσεις της, αν και κορυφαίο στέλεχός της διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην τεχνική βελτίωση του σχεδίου.
Θα εισφερθούν NPLs – NPEs («κόκκινα» δάνεια και μη αποδίδουσες – ζημιογόνες συμμετοχές) μέχρι το ύψος των 30 δισ. ευρώ. Η αποτίμηση αυτή αφορά την αξία των δανείων όπως καταγράφεται πλέον στα λογιστικά βιβλία των τραπεζών. Δηλαδή πρόκειται για δάνεια αρχικά πολύ μεγαλύτερης ονομαστικής αξίας.
Τα δάνεια αυτά θα δημιουργήσουν τρία επιμέρους χαρτοφυλάκια. Στο πρώτο χαρτοφυλάκιο θα περιληφθούν τα θεωρούμενα ως πλέον εισπράξιμα και θα αποτελέσουν τη βάση για την έκδοση ομολόγων με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου (senior). Για τα ομόλογα αυτά θα δοθούν εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου ύψους περίπου 9 δισ. ευρώ. Δεν πρόκειται για ποσό που θα καταβληθεί άμεσα και οπωσδήποτε. Τα ομόλογα αυτά θα παρακρατηθούν από τις συμμετέχουσες στο πρόγραμμα συστημικές τράπεζες. Η διαχείριση των δανείων θα γίνεται είτε από ειδικές εταιρείες είτε από τα αντίστοιχα προς τούτο τμήματα των τραπεζών και θα καταβάλλονται από τις εισπράξεις που θα προκύπτουν από τη διαχείρισή τους (ενοίκια, προϊόν ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων και όποιας άλλης μορφής έσοδα κλπ):
• Οι τόκοι των ομολόγων
• Το ποσό εξόφλησης στο τέλος της διάρκειάς τους, και φυσικά
• Τα πάσης φύσεως έξοδα διαχείρισης.
Μόνο αν δεν καταβληθεί από αδυναμία το ποσό της εξόφλησής τους, τότε θα ενεργοποιείται η εγγύηση των 9 δισ.
Στα άλλα δύο επίπεδα χαρτοφυλακίων, μέσο (mezzanine) και χαμηλό (με αντίστοιχης εισπραξιμότητας «κόκκινα» δάνεια κ.λπ.), τα ομόλογα θα πωλούνται σε τιμή που θα διαμορφωθεί στην ελεύθερη αγορά, ενώ θα υπάρχει διαχείριση των δανείων από ειδικευμένες εταιρείες ή τις ίδιες τις τράπεζες. Με τον ίδιο τρόπο –όπως στη senior κατηγορία– θα πληρώνονται τόκοι κ.λπ., όμως χωρίς καμιά εξασφάλιση αν τελικά δεν εξοφληθούν.
Η εφαρμογή του σχεδίου αναμένεται να δώσει στις ελληνικές τράπεζες τη δυνατότητα να επανέλθουν σε ένα από τα βασικά πεδία δραστηριότητάς τους: την παροχή δανείων και τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας.
