Η έκθεση «Χάρτινη Χορογραφία» της εικαστικού Γιώτας Ανδριάκαινα είναι μια σειρά εικαστικών πειραματισμών με βάση το χαρτί, ανακυκλωμένα υλικά, και μικτά μέσα.
Μέσα από τα έργα της διερευνά τις δυνατότητες των υλικών, για παράδειγμα τις πλαστικές ιδιότητες ενός τσαλακωμένου χαρτιού ή τις χρωματικές κλίμακες μιας παλιάς ταπετσαρίας, ανοίγει διάλογο με την ιστορία της τέχνης και δημιουργούς του παρελθόντος, και αναζητά εικαστικά ερεθίσματα στο γήινο ανάγλυφο και τη μνήμη των πόλεων.
Σε έναν κόσμο που ορίζεται από την επιτάχυνση στην παραγωγή, την επιτακτικότητα της ψηφιακής επικοινωνίας, και την αυτοματοποίηση των εικόνων, αντιτείνει τον δικό της, ανθρώπινο, ρυθμό, μια παύση για ενσυνείδηση.
Η έκθεση παρουσιάζεται στο χώρο Πολιτισμού των αποθηκών Σαπλιτζά στο Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης, 11-25 Αυγούστου. Ανοιχτά καθημερινά 8.00 – 14.30, εκτός Τρίτης. Χριστίνα Γραμματικοπούλου,PhD | Ιστορία της Τέχνης και Θεωρία της Τέχνης Επιστημονικός συνεργάτης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών.
Η έκθεση
Στιγμιαίες αρχιτεκτονικές
μετέωρες πάνω από μια παύση,
εμφανίσεις χωρίς κάλεσμα
ή σκέψη, μορφές ανέμου,
ασήμαντες όσο ο χρόνος,
και, όπως και ο χρόνος, διαλύονται.
Φτιαγμένες από χρόνο, δεν είναι χρόνος·
είναι η σχισμή, το διάκενο,
ο σύντομος ίλιγγος του μεταξύ
εκεί όπου ανοίγει το διάφανο λουλούδι:
ψηλά στο στέλεχος μιας αντανάκλασης
ξεθωριάζει καθώς περιστρέφεται
(Octavio Paz, Intervalo)
Στη σειρά έργων της «Χάρτινη Χορογραφία» η Γιώτα Ανδριάκαινα διερευνά τις δυνατότητες του χαρτιού, ως ζωγραφικής επιφάνειας, ως θέματος εικαστικής αναζήτησης, και ως πρώτης ύλης με πλαστικές ιδιότητες, που τσαλακώνεται και αναπηδάει πάλι, που τέμνεται και ανασυναρμολογείται σε αναπάντεχους συνδυασμούς.
Τα έργα προκύπτουν μέσα από μια αλληλουχία μεταμορφώσεων των υφών και των υλικών, που αλλάζουν χρήση και όψη. Ιδωμένα σαν σύνολο, αφηγούνται την εμπειρία ενός κόσμου που δεν σταματάει να κινείται.
Τα όρια ως δημιουργική αφετηρία
Βλέποντας την τελευταία σειρά έργων της Γιώτας Ανδριάκαινα μέσα στα συμφραζόμενα της μακρόχρονης εικαστικής πορείας της, διακρίνεται μια διαρκής διερεύνηση των ορίων του χώρου και του χρόνου που παρέχουν οι υλικές συνθήκες της καθημερινότητας. Αυτό προκύπτει συχνά στο έργο γυναικών εικαστικών, που πρέπει να ανοίξουν χώρο και χρόνο για την καλλιτεχνική τους εργασία μέσα σε ένα πεδίο όπου συνωστίζονται η μητρική φροντίδα, η οικογένεια, και η παράλληλη εργασία σε άλλους τομείς.
Έτσι, οι διαστάσεις των έργων της Ανδριάκαινα, τα υλικά και οι τεχνοτροπίες που επιλέγει, απλώνονται στο διάκενο, στα αυλάκια που αφήνουν οι νησίδες της καθημερινότητας, βρέχοντας τις ακτές τους και ανταλλάσσοντας υλικά με αυτές, ενίοτε ανοίγοντας νέες διαδρομές που τις τέμνουν εκ νέου.
Στα λίγα ελεύθερα λεπτά του διαλείμματος από την καθημερινή της εργασία, η Γιώτα Ανδριάκαινα τσαλάκωνε και ξανάνοιγε χαρτιά, τα φωτοτυπούσε και αναζητούσε αναπάντεχες φόρμες, στιγμιαίες αρχιτεκτονικές, που έδωσαν τα «Χρονικά μοτίβα».
Στον ελεύθερο χώρο που έβρισκε στο σπίτι της ξετύλιγε κουβάρια και ξεδίπλωνε υφάσματα, για να κεντήσει τις εικόνες της. Και όταν δεν μπορούσε πια να κεντάει, πήρε το ψαλίδι και έκοβε μικρά μικρά κομμάτια ταπετσαρίας και χαρτιού, σε επαναλαμβανόμενη κίνηση, σαν μορφή διαλογισμού, αφήνοντας το σώμα της να βρει έναν νέο εκφραστικό δρόμο. Τα όρια του χώρου, του χρόνου, και του ίδιου της του σώματος, στάθηκαν γι’ αυτήν μια πρόκληση για διερεύνηση νέων μορφών δημιουργίας. Ακόμα και το υλικό για το νέο αυτό βήμα προέκυψε από έναν περιορισμό, αυτόν της πανδημίας, όταν, κατά τους μοναχικούς περιπάτους λίγα μέτρα από το σπίτι βρήκε μια ταπετσαρία πεταμένη στο δρόμο.
Η φροντίδα των υλικών
Με τη φροντίδα που έδειχνε πάντοτε προς τα υφάσματα που κεντούσε, η Γιώτα Ανδριάκαινα αποφάσισε να σώσει την παλιά ταπετσαρία, κόβοντας τα κομμάτια που δεν είχαν φθείρει ο χρόνος και τα φυσικά στοιχεία. Η διάσωση και επανάχρηση των υλικών δηλώνει μια αντίθεση προς την κουλτούρα της κατανάλωσης, όπου τα πράγματα πρέπει να πεταχτούν για να δώσουν χώρο σε νέα αντικείμενα.
Και καθώς φρόντισε το παλιό υλικό, αυτό έδωσε στην καλλιτέχνιδα τα χρώματα και τις υφές του για να δημιουργήσει τον «Χάρτη», μια εικόνα που θυμίζει γεωλογικό χάρτη, μια παρατήρηση της φυσικής μορφολογίας μέσα από μια λογική αναγωγής σε αφηρημένα σύμβολα.
Με την ίδια τεχνική απέδωσε και την «Συζήτηση με τον Max Ernst», μια συνομιλία με τον μεγάλο δημιουργό ως προς την τεχνική και το θέμα. O Ernst χρησιμοποιούσε το grattage και το frottage για να αναδείξει τις υφές του περιβάλλοντα χώρου κάτω από μια τραχιά επιφάνεια, σε αντίστιξη με ήρεμες, κενές επιφάνειες χρώματος, αποδίδοντας έτσι την ανησυχητική ατμόσφαιρα μιας πολιτικά οριακής περιόδου για την ιστορία. Παρομοίως, οι υφές και τα μορφώματα στο έργο της Ανδριάκαινα εκφράζουν άλλη μια πολιτικά οριακή εποχή.
Πηγαίνοντας πιο πίσω στο χρόνο, στις «Γεωλογικές Διαδικασίες» συνθέτει τοπία που προκύπτουν μέσα από αιώνες αλληλεπίδρασης των γεωλογικών στοιχείων. Στα μονοχρωματικά κολάζ η ταπετσαρία έχει καλυφθεί με χρώμα και τσιμέντο, και τα σωσμένα υλικά αναδύονται κάτω από την τσιμεντένια επιφάνεια, σαν μια ανασκαφή που αποκαλύπτει τις πόλεις που υπάρχουν κάτω από την πόλη, τη μνήμη που αναδύεται μέσα από τις ρωγμές του σύγχρονου ιστού.
Εστιάζοντας στην υλικότητα των χαρτών/ τοπίων της, μεταφερόμαστε στις διαδρομές της καλλιτέχνιδας στην πόλη, καθώς κοντοστέκεται μπροστά από αντικείμενα που θεωρούνται άχρηστα από τους περισσότερους ανθρώπους, και ακολουθούμε το βλέμμα της, καθώς σταματά σε φθαρμένους τοίχους, με αναπάντεχες εικόνες να βγαίνουν κάτω από τους σοβάδες.
Ασαφή Τοπία
Τα τσαλακωμένα χαρτιά και τα κολάζ με την κομμένη ταπετσαρία δίνουν το εικαστικό ερέθισμα για την επόμενη μεταμόρφωση: τα «Ασαφή Τοπία» μορφοποιούνται μέσα από μια περιορισμένη χρωματική κλίμακα, και αφηρημένες συνθέσεις μιας εσκεμμένα αόριστης θέας.
Πρόκειται άραγε για τοπίο, για τσαλακωμένα χαρτιά, παπλώματα με patchwork ή σεντόνια που έχουν κρατήσει το αποτύπωμα του σώματος που ξάπλωσε πάνω τους; Οι θεατές μπορούν να συμπληρώσουν την εικόνα ερμηνεύοντας το έργο μέσα από τα δικά τους βιώματα.
Στη «Συνομιλία με τον Turner», το αεροπλάνο αποτελεί το κλειδί για την ερμηνεία της σύνθεσης ως νεφελώδους τοπίου. Θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια μεταφορά του περίφημου πίνακα του J. M. W. Turner “Βροχή, Ατμός και Ταχύτητα” στο σήμερα, μια συνάντηση της τεχνολογίας της εκάστοτε εποχής με το τοπίο. Η προοπτική ωστόσο στα τοπία της Ανδριάκαινα διαφέρει: αυτή τη φορά το άτομο που παρατηρεί δεν βρίσκεται σε ένα στατικό σημείο, αλλά μέσα σε ένα αεροπλάνο, τρένο ή αυτοκίνητο που κινείται με ταχύτητα.
Σε πολλά από τα έργα της σειράς, η καλλιτέχνιδα, όπως και οι θεατές του έργου, παρατηρούν έναν κόσμο που κινείται όλο και πιο γρήγορα, μέσα από ένα παράθυρο που προσφέρει την ανακούφιση μιας περιορισμένης απομόνωσης από αυτόν.
Επιτάχυνση και στιγμή
Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από την εμμονή με την εκθετικά αυξανόμενη τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη, που θεωρείται δείγμα προόδου για το τρέχον οικονομικό σύστημα. Η επιτάχυνση αυτή θυμίζει ένα γύρω γύρω όλοι, με περιορισμένο χώρο για όσους βρίσκονται στην προνομιακή θέση του κέντρου και πληθώρα ατόμων που βιώνουν την επισφάλεια της περιφέρειας, έτοιμα να πεταχτούν στο περιθώριο, αν δεν ακολουθήσουν τον ξέφρενο ρυθμό.
Δεδομένου ότι ο κόσμος μας και ο χρόνος της ζωής μας είναι πεπερασμένοι, τελικά αυτή η επιταχυνόμενη ανάπτυξη τρώει από το ζωτικό μας χώρο: το περιβάλλον, που καταστρέφεται από την εκμετάλλευση, τα όρια μεταξύ ελεύθερου χρόνου και χρόνου εργασίας, που γίνονται ασαφή, την κάθε μας κίνηση που μεταφράζεται σε παραγωγή δεδομένων και υπεραξίας, ακόμα και την ανάγκη μας για επικοινωνία και ενημέρωση, που μετατρέπεται σε παραγωγή και κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χρειαζόμαστε μια παύση, μια στιγμή όπου ο χρόνος που περιέχει όλα αυτά από τα οποία δεν μπορούμε να αποδράσουμε θα σταματήσει και θα μας δώσει την ευκαιρία του αναστοχασμού και της ενσυνείδησης.
Στο «Sotto Voce», οι λευκές ταινίες μπροστά από το επιταχυνόμενο τοπίο δημιουργούν ένα χώρο ασφαλείας για τη θέαση, ένα απότομο κατέβασμα της φωνής. Είναι η στιγμή της παύσης, μια αποστασιοποίηση από το γρήγορα εναλλασσόμενο τοπίο, από την πίεση της επιτάχυνσης της καλλιτεχνικής παραγωγής, της επίδειξης του έργου και του τρόπου ζωής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μια αναπνοή έξω από το ψηφιακό πεδίο των αυτοματοποιημένων εικόνων και της πλημμύρας των πληροφοριών.
Έχοντας εντρυφήσει στην τέχνη του να χαράσσει χρόνο και χώρο στο συνωστισμό της καθημερινότητας, η Γιώτα Ανδριάκαινα καταφέρνει να ανοίξει και για τους θεατές έναν ήρεμο χρόνο και χώρο ενσυνείδησης, μακριά από την πίεση του επιταχυνόμενου ρυθμού της ψηφιακότητας. Έτσι, το πεδίο της επιφάνειας του πίνακα γίνεται το μέσο ώστε να κατοικήσουμε το εδώ και το τώρα με τους δικούς μας όρους.
Χριστίνα Γραμματικοπούλου | Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2024
Για την Γιώτα Ανδριάκαινα
Η Γιώτα Ανδριάκαινα αποφοίτησε από το 3ο εργαστήριο Ζωγραφικής, τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ και στη συνέχεια ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Οπτικοακουστικές Τέχνες στην Ψηφιακή Εποχή στο Τμήμα Τεχνών, Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Από το 2019, είναι μέλος του Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Σχολή Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών -1ο Εργαστήριο Ζωγραφικής).
Ατομικές εκθέσεις:
2022 Hold on!, Ιόνιος Βουλή, Κέρκυρα
2019 Το Αχ! των αχ-χρηστων, Μπέη Χαμάμ, Θεσσαλονίκη
2018 “Τις μπάμιες γιατί δεν τις τρως Μιχάλη;” Η ποιητικότητα της καθημερινής ζωής σε
κρίση, Τσαρσί Χαμάμ, Μυτιλήνη
2017 Πως Διασχίζεις μια Γέφυρα από Κλωστή, Gallery 7, Αθήνα
2017 Under Pressure, Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ, Θεσσαλονίκη
2016 Not a Day without a Line, Artis Causa, Θεσσαλονίκη
2016 Αν η Ζωή ήταν Κλωστή, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ
2015 Από μία κλωστή, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Φλώρινα
INFO
Ατομική έκθεση της Γιώτας Ανδριάκαινα | «Χάρτινη Χορογραφία»
Χώρος Πολιτισμού των αποθηκών Σαπλιτζά στο Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης
Διάρκεια: 11-25 Αυγούστου
Ανοιχτά καθημερινά 8:00 – 14:30, εκτός Τρίτης
Επιμέλεια έκθεσης: Χριστίνα Γραμματικοπούλου, PhD Ιστορία της Τέχνης και Θεωρία της Τέχνης
Φωτογράφηση: Δημήτρης Γιώβης
Σχεδιασμός – Γραφιστική επιμέλεια: Γιάννης Αϊμελίδης | ajax19
Συνδιοργάνωση: Υπουργείο Πολιτισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου