Χαρά Μάτα Γιαννάτου, Αλεξάνδρα Καζάζου, Ηλέκτρα Νικολούζου στο Documentonews.gr

Με αφορμή την παράσταση η «Η Καρδιά του Σκύλου» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμας, που παίζεται για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Κιβωτός, οι ηθοποιοί Χαρά Μάτα Γιαννάτου, Αλεξάνδρα Καζάζου και Ηλέκτρα Νικολούζου μίλησαν στο Documentonews για τα λεπτά όρια ανάμεσα σε επιστήμη και ελευθερία και τη διατήρηση της ατομικότητας μας.

Διαβάστε επίσης: Στην Πρόβα: Είδαμε πρώτοι το True West σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη (Photos)

Αν σας ζητούσα να μου περιγράψετε σε μία πρόταση τον ιδεολογικό πυρήνα του έργου τί θα μου λέγατε;

Χαρά Μάτα Γιαννάτου: Θα χρησιμοποιήσω μια πρόταση από το έργο: «Δείτε τι προκύπτει όταν ο ερευνητής, αντί να κινείται παράλληλα με τη φύση και ψηλαφητά, εκβιάζει τα πράγματα: Ορίστε, πάρτε έναν Σάρικοφ και φάτε τον στην μούρη. Δώστε λίγη εξουσία σε έναν άνθρωπο και να, γεννιέται ο τύραννος».

Αλεξάνδρα Καζάζου: Το όνειρο που μετατρέπεται σε φιλοδοξία αλλά μετατοπίζεται σε ματαιοδοξία και καταλήγει σε εφιάλτη.

Ηλέκτρα Νικολούζου: Είναι πολύ δύσκολο σε μια πρόταση να συμπυκνώσεις έναν συγγραφέα όπως ο Μπουλγκάκοφ. Η πυκνότητα της γραφής αυτού του έργου είναι αδιαμφισβήτητη. Ο ίδιος σε αυτό του το έργο πιάνει δύο τεράστια κεφαλαία: τον άνθρωπο και την επιστήμη. Αλλιώς θα λέγαμε, τον νου και την καρδιά. Το αίσθημα και τη λογική. Την τρυφεράδα ή την σκληρότητα. Ο άνθρωπος που από τη φύση του είναι ο πιο εύθραυστος (αφού όπως λέει και μια φράση “Θεέ μου ποσό εύθραυστους μας έφτιαξες και ποσό εύκολο είναι να πεθάνουμε”) απελπισμένα προσπαθεί μέσα από τη λογική να βρει την απάντηση. Και πάντα καταλήγει στην καρδιά που χτυπά στο στήθος κάθε ζωντανού πλάσματος. Στο τέλος επιστρέφει στον εαυτό του που παραμένει γεμάτος ερωτήματα.

Διαβάστε επίσης: Όταν ο Μίμης Πλέσσας είχε δώσει συνέντευξη στο koutipandoras.gr και τον Αντώνη Μποσκοΐτη

Στο κείμενο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ ποιον υπερασπίζεται η επιστήμη; Τον άνθρωπο ή τον εαυτό της; 

Χ. Μ. Γ.: Η «επιστήμη» στο πλαίσιο του έργου, αντικατοπτρίζεται στο πρόσωπο του Ιατρού. Στην αρχή του έργου ο Ιατρός, ως επιστήμονας φαίνεται να είναι «παντοδύναμος». Όμως, στο τέλος του έργου η ανθρώπινή του φύση φαίνεται να ξεπερνάει τον «επιστήμονα». Έτσι, ο Μπουλγκάκοφ βάζει την επιστήμη να υπερασπίζεται τον «άνθρωπο».

Α. Κ.: Μάλλον κάτι πέραν του ανθρώπου και του εαυτού της. Γι’ αυτό καταλήγει τελικά σε κάτι μάταιο, επικίνδυνο και για τον άνθρωπο και για τον εαυτό της. Δηλαδή, η τεράστια προσπάθεια του επιστήμονα να φτάσει σε κάτι υπερφυσικό και υπεράνθρωπο, τον οδηγεί τελικά να δημιουργήσει ένα πλάσμα, στη δική μας περίπτωση τον Σάρικοφ, που ενώ τελικά με τις πράξεις και τα λεγόμενά του ξεμπροστιάζει την μπουρζουαζία της εποχής, δεν παύει να είναι ένα πλάσμα ανθρωποειδές και φυλακισμένο στο ματαιόδοξο πείραμα ενός επιστήμονα που ξέφυγε από τα όρια της ηθικής που θα έπρεπε να χαρακτηρίζουν την επιστήμη. Το δημιούργημα αυτό δεν μπορεί να γίνει ποτέ ελεύθερο καθώς δεν δημιουργήθηκε με ελευθερία και ανιδιοτελή αγάπη. Βίαια δημιουργήθηκε και η βία φέρνει κι άλλη βία.

Η. Ν.: Δεν ανήκω στην επιστήμη για να μπορέσω να κατανοήσω προς τα πού γέρνει η ζυγαριά. Στο έργο του Μπουλγκάκοφ, ο ίδιος ο συγγραφέας ακυρώνεται και ακυρώνει συνεχώς την επιστήμη και τη λογική… Και ακολουθεί την καρδιά. Τον άνθρωπο ο οποίος έρχεται κι αυτός μόνος απέναντι στην εξέλιξη. Ξέρουμε ότι πήγαμε στο φεγγάρι πατήσαμε εκεί. Νύχτες ατέλειωτες όμως το κοιτάμε σαν κάτι απόκοσμο… το ίδιο αίσθημα εις τους αιώνας των αιώνων.

Διαβάστε επίσης: Αντώνης Καφετζόπουλος – Μιχάλης Τιτόπουλος: «Στο έντεχνο υπάρχει πολλή μούφα»

Υπάρχουν όρια στον τρόπο που η επιστήμη μπορεί να επέμβει στη ζωή μας; 

Χ.Μ.Γ.: Σαφώς και υπάρχουν όρια, λόγω της «ζωικής» μας φύσης. Όσο και αν φαίνεται ότι τα όρια χρόνο με το χρόνο καταρρίπτονται, δεν θέλω να φανταστώ ένα κόσμο όπου ο άνθρωπος επιστήμονας είναι παντοδύναμος.

Α. Κ. : Η επιστήμη, η κάθε επιστήμη δεν μπορεί να έχει όρια. Εννοώντας πως πρέπει να συνδέεται με την έρευνα του αγνώστου και το πέραν των ορίων αυτού που μέχρι τώρα έχει επιτευχθεί. Αλλά το θέμα δεν είναι το όριο αλλά η ηθική. Δίνω ένα παράδειγμα: Και στο Άουσβιτς έκαναν πειράματα στους ανθρώπους και οι Γερμανοί τότε το ονόμαζαν επιστήμη. Δίνω ακραίο παράδειγμα αλλά είναι ουσιαστικό. Η ηθική που επεμβαίνει η επιστήμη στη ζωή μας πρέπει να έχει όριο, όχι η ίδια η φύση της.

Η. Ν: Πώς είναι δυνατόν να ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι η επιστήμη έχει όρια στον τρόπο που επεμβαίνει στη ζωή μας; Δεν υπάρχουν. Μόλις θα λέγαμε αφήσαμε πίσω θεωρητικά μια πανδημία, την απόλυτη απουσία του ανθρώπου. Ένας ολόκληρος πλανήτης άδειασε. Κλειστήκαμε στα σπίτια μας τρομοκρατημένοι χωρίς να ξέρουμε σχεδόν πώς να ανασάνουμε. Άρα τι συζητάμε…

Διαβάστε επίσης: Ο Νίκος Καραθάνος στο Documento: «Από μικρός σκέφτομαι θύελλες θαυμαστές»

Ο Σκύλος, ακόμη και μετά τον εξανθρωπισμό του, δεν μπορεί να ενταχθεί κοινωνικά. Σας προβληματίζει η υστερία του να ανήκουμε σε μια αγέλη; Η διατήρηση της ατομικότητάς μας είναι μια πράξη γενναία;

Χ. Μ. Γ. : Όχι; Εννοείται ότι ο άνθρωπος οφείλει να διατηρεί την ατομικότητά του μέσα στο πλαίσιο της αγέλης.

Α. Κ.: Δεν θεωρώ πως υπάρχει κάποια υστερία στο να ανήκουμε σε αγέλη. Γινόμαστε μάζα και αγέλη πιο εύκολα γιατί όλο και πιο πολύ χάνεται ο προσωπικός χρόνος σκέψης και ενδοσκόπησης, άρα και ο χώρος όπου η ατομικότητα μπορεί να καλλιεργηθεί και να δονηθεί. Εάν δεν μετατοπιστούμε προς όποια καθετότητα μέσα μας, δεν θα υπάρξει κέντρο ατομικότητα ποτέ. Άρα; Πάντα θα γέρνουμε σαν βαρκούλα είτε προς τη μία είτε προς την άλλη πλευρά χωρίς να υπάρχει καπετάνιος (ο εαυτός μας δηλαδή).

Η. Ν.: Η προσωπική διαδρομή του κάθε ανθρώπου είναι η μεγαλύτερη επανάσταση. Με τρομάζουν όλα σε σχέση με το συλλογικό. Είναι αμείλικτο σκληρό απάνθρωπο. Δεν αστειεύεται. Δύσκολος δρόμος.

Διαβάστε επίσης: Δουργούτι, «Μαγική πόλις»

Κλείνοντας, πείτε μου γιατί κάνετε θέατρο;

Χ. Μ. Γ. : Γιατί το αγαπώ. Πολύ…

Α. Κ. : Εάν ήξερα ακριβώς το γιατί, δεν νομίζω πως θα το έκανα. Πάντως αυτό το άγνωστο, οι ψυχές των ανθρώπων και τα σώματα όταν συναντιούνται και πάλλονται, η ύπαρξή μας ολάκερη, βρίσκει στον τόπο του θεάτρου δυνατότητα βαθιάς πνευματικότητας. Έχει και το χώμα, τα έγκατα αλλά και τον ουρανό, το μεταφυσικό και το ερώτημα. Είναι κυρίως κάθετος ο άξονας του θεάτρου, σκοτεινός και φωτεινός εν δυνάμει, όπως και οι αναζητήσεις μας ως όντα. Είναι τόπος μη κοινωνικός αλλά ταυτόχρονα συλλογικός και ατομικός. Έχει χρόνο άχρηστο, κόντρα στη χρησιμότητα και το οριζόντιο, το παραγωγικό. Είναι βραδυφλεγής διαδικασία με δυνατότητα ομορφιάς και ποίησης. Μάλλον γι’ αυτό κάνω θέατρο.

Η. Κ.: Κάνω θέατρο γιατί δεν γίνεται να μην κάνω. Αλλάζει ο κόσμος, γκρεμίζεται. Το θέατρο είναι ο τόπος των επιθυμιών που πραγματώνονται δύσκολα. Το θέατρο είναι οι αφηγήσεις, τα κείμενα τα λόγια των ποιητών που δανειζόμαστε για λίγες ώρες. Το θέατρο είναι οι συναντήσεις… οι συναντήσεις μας. Η αφοσίωση, η πίστη όταν όλα χάνονται Είναι πρωταθλητισμός στη δική μου ψυχή. Δεν είναι παίξε γέλασε.

INFO