Μέσα στον επόμενο μήνα το υπουργείο Υγείας και το υπουργείο Δικαιοσύνης θα έχουν καταφέρει, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, να εκδώσουν την κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) που θα νομιμοποιεί την κυκλοφορία σκευασμάτων ιατρικής/φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα, σπάζοντας έτσι ένα ταμπού δεκαετιών.
Ρεπορτάζ: Μάνος Φραγκιουδάκης
«Είναι τεκμηριωμένο ότι για κάποιες περιπτώσεις αναγνωρίζονται οι θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης. Συνεπώς εμείς για αυτό τον πληθυσμό ασθενών θα εξασφαλίσουμε την πρόσβαση στα ήδη κυκλοφορούντα σκευάσματα τα οποία περιέχουν εκχύλισμα κάνναβης, δραστικές ουσίες που περιέχονται στην κάνναβη, όπως τα κανναβινοειδή, η κανναβινόλη κ.ά.» αποκαλύπτει στο Documento ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός.
Σύμφωνα με το πόρισμα της ομάδας εργασίας που συστάθηκε, το οποίο υιοθετήθηκε από το υπουργείο, είναι αποδεκτές οι φαρμακολογικές ιδιότητες και οι υπό διερεύνηση επακόλουθες θεραπευτικές ενδείξεις της κάνναβης κατόπιν εγκριτικών διαδικασιών, είτε με τη μορφή δραστικών ουσιών που περιλαμβάνονται στο φυτό είτε ως εκχυλίσματα ή τμήματα του φυτού.
Θεραπείες και συνταγές
Η καχεξία, η ανορεξία στο HIV/AIDS, η επιληψία, ο χρόνιος πόνος, ο νευροπαθητικός πόνος, η ναυτία, έμμεσα η ναυτία της χημειοθεραπείας, αλλά και η σπαστικότητα που σχετίζεται με την πολλαπλή σκλήρυνση κ.ά. είναι περιπτώσεις για τις οποίες έχει διαπιστωθεί ότι η σχέση κλινικού οφέλους / ανεπιθύμητων ενεργειών είναι ευνοϊκή. Μάλιστα, σύμφωνα πάντα το πόρισμα, μελλοντικά ίσως οι θεραπευτικές προοπτικές των κανναβοειδών επεκταθούν στη θεραπεία του γλαυκώματος, της οστεοπόρωσης, της σχιζοφρένειας και του φαινομένου του εθισμού και της έξαρσης.
«Το επόμενο βήμα είναι να αλλάξει κατηγορία η κάνναβη και η ρητίνη της κάνναβης. Αυτήν τη στιγμή είναι στον πίνακα με τα παράνομα ναρκωτικά. Για να διατεθεί με τη μορφή φαρμάκου πρέπει να μετακινηθεί στον πίνακα Β. Γι’ αυτό χρειάζεται μια κοινή υπουργική απόφαση που θα γίνει άμεσα, ώστε να γίνεται διάθεση μέσω του κρατικού μονοπωλίου. Πλέον θα υποβάλλεται φάκελος στον ΕΟΦ, θα γίνεται τιμολόγηση και συνταγογράφηση με μια ειδική σήμανση» συμπληρώνει ο κ. Ξανθός.
«Το πρώτο στάδιο είναι η γνωμοδότηση της Επιτροπής Ναρκωτικών. Δεν είναι δεσμευτική η γνώμη της. Παλαιότερα η γνωμοδότηση σε ασθενείς που έκαναν αίτημα για να πάρουν το φάρμακό τους ήταν αρνητική. Πλέον έχουμε το θετικό πόρισμα από επιστημονική επιτροπή που συγκρότησε η Πολιτεία και ελπίζουμε ότι θα εξασφαλίσουμε τη θετική γνώμη. Ακόμη όμως και αν η Επιτροπή Ναρκωτικών επιμείνει, εμείς θα προχωρήσουμε στη μετακίνηση της κάνναβης και της ρητίνης της κάνναβης στον πίνακα Β και άρα θα μπορεί να συνταγογραφείται υπό προϋποθέσεις» τονίζει.
Σύμφωνα με τον υπουργό, μετά την ΚΥΑ θα γίνει αίτηση από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες στον ΕΟΦ για τιμολόγηση και ένταξη σε λίστα και αποζημίωση, όπως τα υπόλοιπα φάρμακα από τον ΕΟΠΥΥ.
«Επιτέλους, αναγνωρίζεται!»
Στην Ελλάδα, οι ασθενείς που ζητούν τη νομιμοποίηση της κάνναβης για φαρμακευτικούς σκοπούς κάνουν εδώ και χρόνια αγώνα, ενώ στα τέλη του 2016 διεξάχθηκε διεθνές συνέδριο όπου παρευρέθηκαν και Ελληνες ασθενείς. Ο Κωνσταντίνος Σύρος ήταν ένας από αυτούς. Ο 45άχρονος πατέρας τεσσάρων παιδιών είχε σοβαρό ατύχημα με τη μηχανή στην ηλικία των 17 ετών. Σύμφωνα με τη διάγνωση έπαθε εξελκυσμό του βραχιονίου πλέγματος, κάτι που σημαίνει πως το αριστερό του χέρι είχε παραλύσει και η αναπηρία του ήταν της τάξης του 67%. Τα επόμενα χρόνια έκανε συνολικά 12 επεμβάσεις χωρίς να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης.
«Εγώ χρησιμοποιώ το έλαιο του φυτού. Επαιρνα αντιβιώσεις, μου έδιναν παυσίπονα, ούρλιαζα από τον πόνο. Οταν δοκίμασα στα 19 μου κάνναβη είδα ότι μειώθηκαν οι πόνοι και πέρασαν κάποιες ώρες χωρίς να πονάω και χωρίς να το σκέφτομαι. Αμέσως κατάλαβα ότι κάτι συμβαίνει. Πήγα στην Ολλανδία στο μουσείο της κάνναβης, ενημερώθηκα για την ιατρική χρήση της και την καλλιέργειά της. Από τότε καλλιεργώ στο σπίτι μου. Δεν έχω παρτίδες με κανέναν, δεν πουλάω, δεν κερνάω, δεν έχω μπλέξει με τον υπόκοσμο, έχω στο σπίτι μου το φάρμακό μου, δεν αγοράζω από πουθενά. Είμαι οικογενειάρχης» επισημαίνει μιλώντας στο Documento.
Οπως λέει, επικοινώνησε με Ολλανδό γιατρό που του εξήγησε τη διαδικασία της συνταγογράφησης. «Σύμφωνα με τη διασυνοριακή περίθαλψη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο ασθενής έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το φάρμακό του. Για να γίνει αυτό, πρέπει να έρθει σε επαφή ο Ελληνας γιατρός με τον Ολλανδό, να του μεταφέρει ο γιατρός τα ιατρικά έγγραφα και να του πει τι αγωγές έχει ακολουθήσει ο ασθενής. Στη συνέχεια, με υπεύθυνη δήλωση μπορείς να πας στην Ολλανδία και να κάνεις τις εξετάσεις και σε τρεις μέρες μπορείς να πάρεις την αποξηραμένη κάνναβη από το φαρμακείο. Οι Ελληνες γιατροί όμως προς το παρόν δεν μπαίνουν στη διαδικασία γιατί φοβούνται» τονίζει.
Το 2013, ύστερα από ανώνυμη καταγγελία, περίπου 15 αστυνομικοί βρέθηκαν στο σπίτι του κ. Σύρου για να τον συλλάβουν. Αφού οδηγήθηκε στον ανακριτή, όπου παρέδωσε τους ιατρικούς του φακέλους, εξήγησε ότι χρησιμοποιεί το φυτό για φαρμακευτικούς σκοπούς και αφέθηκε τελικά ελεύθερος με περιορισμό εξόδου από τη χώρα αλλά χωρίς εγγύηση.
Ο ίδιος μαζί με ακόμη 35 ασθενείς που μετέχουν στον σύλλογο Ασθενείς Υπέρ της Χρήσης Φαρμακευτικής Κάνναβης αντιμετωπίζει πολύ θετικά το πόρισμα της ομάδας εργασίας, καθώς, όπως λέει ο ίδιος: «Επιτέλους αναγνωρίζεται η ιατρική χρησιμότητα της κάνναβης» και πλέον αναμένει την υπουργική απόφαση που θα προχωρήσει τις διαδικασίες για τη νόμιμη χρήση από τους ασθενείς.
Από την πλευρά του ο κ. Ξανθός υπογραμμίζει: «Υπάρχει αίτημα από συλλόγους ασθενών για ατομική καλλιέργεια. Προς το παρόν δεν υπάρχει τέτοια συζήτηση. Σε πρώτη φάση μάς ενδιαφέρει η διαδικασία να είναι προτυποποιημένη και ελεγχόμενη και να επιτρέπονται τα ήδη κυκλοφορούντα σκευάσματα».
«Θα προχωρήσουμε με σοβαρότητα αλλά χωρίς φοβικότητα, ξεπερνώντας συντηρητικού τύπου αντανακλαστικά και φοβίες στα όρια του σκοταδισμού. Σοβαρό αντίλογο δεν έχω δει σε επιστημονικό επίπεδο. Πέρα από ανοησίες που έχουν γραφτεί στον Τύπο, όπως “ελεύθερο το χασίς στα νοσοκομεία” που είναι αστείο, δεν έχουν εκφραστεί αντιρρήσεις» συμπληρώνει, ενώ κλείνοντας δηλώνει: «Δεν λέω ότι είναι κάποια μεγάλη τομή και επανάσταση. Είναι ένα ώριμο βήμα που πλέον μπορούμε να κάνουμε».
Ο νόμος, οι παρενέργειες και η καλλιέργεια
Το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα άλλαξε πριν από τέσσερα χρόνια. Πλέον ο νόμος 4139/2013 επιτρέπει και ρυθμίζει την παραγωγή και τη διάθεση κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, προβλέποντας για τη διαδικασία αυτή κρατικό μονοπώλιο, δίνοντας την αρμοδιότητα στον υπουργό Υγείας και τον γνωμοδοτικό ρόλο στην Επιτροπή Ναρκωτικών.
Η διάθεση της ιατρικής/φαρμακευτικής κάνναβης είναι μέχρι σήμερα νόμιμη μόνο σε εργαστήρια ή νοσοκομεία για την εκτέλεση εγκεκριμένων προγραμμάτων. «Το πόρισμα είναι συγκεκριμένο. Υπάρχουν περιορισμοί, υπάρχουν και παρενέργειες. Για παράδειγμα, μπορεί να προκληθεί ψυχωσικού τύπου συμπτωματολογία ειδικά σε νεαρή ηλικία. Μπαίνουν δηλαδή και κάποιοι δυνητικοί κίνδυνοι, όπως έχουν όλα τα φάρμακα και αναφέρονται στις συσκευασίες» λέει ο κ. Ξανθός.
Για το αν θα υπάρξει στο μέλλον παραγωγή στην Ελλάδα, ο υπουργός Υγείας ξεκαθαρίζει ότι το στάδιο αυτό αφορά τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης, Οικονομίας και Δικαιοσύνης. «Θα εμπλακούμε σε περίπτωση στην οποία υπάρχει κάποιος ιδιώτης επενδυτής που θέλει να φτιάξει μια μονάδα παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης. Ο ΕΟΦ θα διασφαλίσει τις προδιαγραφές της μονάδας. Για να φτάσουμε εκεί, όμως, χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση και τροποποίηση του νόμου. Εχουμε ανοίξει μια συζήτηση και πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα καταλήξουμε στους όρους υπό τους οποίους μπορεί να γίνει παραγωγή. Αυτό όμως είναι δεύτερο στάδιο. Προτεραιότητα είναι το πρώτο σκέλος: να επιτραπεί η πρόσβαση στα ήδη κυκλοφορούντα σκευάσματα».
Η πρώτη παραγγελία από την Κύπρο
Στις αρχές του έτους το κυπριακό υπουργείο Υγείας προχώρησε στην πρώτη παραγγελία κάνναβης προκειμένου να χορηγηθεί σε ασθενείς που έχουν υποβάλει αίτηση χρήσης και έχουν πάρει τη σχετική άδεια. Ο υπουργός Γιώργος Παμπορίδης τόνισε τότε πως πρόκειται για κατ’ εξαίρεση εισαγωγή ελαίου της κάνναβης (κανναβινέλαιο), το οποίο θα χορηγηθεί μόνο σε καρκινοπαθείς που βρίσκονται στο τελικό στάδιο της ασθένειας, δηλαδή έχουν αποτύχει όλες οι θεραπείες στις οποίες έχουν υποβληθεί και πλέον η κατάστασή τους δεν είναι αναστρέψιμη. Τόνισε ακόμη πως η κυβέρνηση προωθεί νόμο για το δικαίωμα χρήσης ιατρικής κάνναβης από ασθενείς που θα λαμβάνουν άδεια.
Σύγχρονο σχέδιο στη Γερμανία και σε άλλες 13 ευρωπαϊκές χώρες
Στον Καναδά, στην Αυστραλία, στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες εκτός Ευρώπης η χρήση της ιατρικής/φαρμακευτικής κάνναβης είναι νόμιμη, ενώ από τις ευρωπαϊκές χώρες είναι νόμιμη στην Αυστρία, τη Βρετανία, την Τσεχία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, την Ισπανία, την Κροατία και την πΓΔΜ.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό της Γερμανίας, η οποία τον Ιανουάριο του 2017 έγινε η 14η ευρωπαϊκή χώρα που ξεκίνησε την εφαρμογή ενός εξαιρετικά σύγχρονου σχεδίου χρήσης της ιατρικής κάνναβης. Πλέον στη Γερμανία ελαιώδη εκχυλίσματα και αποξηραμένα φυτά κάνναβης μπορούν να συνταγογραφούνται όπως κάθε άλλο φάρμακο και να πωλούνται στα φαρμακεία σε συγκεκριμένους ασθενείς, ενώ το κόστος καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Ομως το σχέδιο δεν σταματά εκεί. Η γερμανική κυβέρνηση, θέλοντας να εκμεταλλευτεί και σε οικονομικό επίπεδο τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, σχεδιάζει τη δημιουργία δημόσιας υπηρεσίας για την καλλιέργεια της κάνναβης, ώστε να μη χρειάζεται να κάνει εισαγωγή του φυτού.
Στο στάδιο αυτό έχει περάσει ήδη από το 2015 και η Ιταλία, η οποία με ευθύνη του στρατού τα τελευταία δύο χρόνια καλλιεργεί κάνναβη, με αποτέλεσμα τη δραστική μείωση των εισαγωγών.
Στις ΗΠΑ η ιατρική κάνναβη είναι νόμιμη σε 29 πολιτείες, ενώ γενικότερα η κάνναβη είναι νόμιμη σε οκτώ πολιτείες, παρά το γεγονός πως η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συνεχίζει να θεωρεί παράνομη την κατοχή και χρήση της.
Μετανάστευση για το… φάρμακο
Πρόσφατη μαρτυρία Ιρλανδής στον «Guardian» έδειξε πως υπάρχουν γονείς που μεταναστεύουν στις ΗΠΑ ώστε να μπορούν νόμιμα να προμηθεύονται ιατρική κάνναβη για τα παιδιά τους. Ο 2χρονος γιος της Ιβόν Κέιχελεϊν έπασχε από επιληπτικές κρίσεις. Οπως δήλωσε, ο μικρός Φορντ πάθαινε μέχρι και 20 κρίσεις την ημέρα, αφού πάσχει από το σύνδρομο Dravet, μια σπάνια μορφή επιληψίας. Το 2016, αφού το παιδί ξεκίνησε τη θεραπεία με ιατρική κάνναβη, η κατάσταση μεταστράφηκε, σύμφωνα με τη μητέρα του. «Για πρώτη φορά φαινόταν σαν να υπήρχε μια λάμψη στα μάτια του. Ακούγεται κοινότοπο, αλλά φαίνονταν τόσο πολύ φωτεινότερα».
Για να γίνει αυτό, ωστόσο, οι δυο τους έφυγαν από την Ιρλανδία, καθώς εκεί η χρήση της ιατρικής κάνναβης είναι παράνομη. Μετακόμισαν στο Κολοράντο, ώστε να υπάρχει γιατρός που θα παρακολουθεί το παιδί και να έχουν νόμιμη πρόσβαση στην ιατρική κάνναβη.
Οπως τόνισε η μητέρα, μετά τη λήξη της βίζας τους δεν πρόκειται να συνεχίσει τη χρήση της κάνναβης αν δεν νομιμοποιηθεί. «Δεν θέλουμε να το κάνουμε παράνομα και δεν θέλουμε να το κάνουμε χωρίς γιατρό» είπε, ενώ έχει ξεκινήσει συλλογή υπογραφών ελπίζοντας ότι η ιστορία του γιου της θα οδηγήσει την Ιρλανδία να αλλάξει τους νόμους της. «Ελπίζω μόνο να το συνειδητοποιήσουμε προτού ακόμη περισσότερα παιδιά υποφέρουν άσκοπα».
