Γυναίκες στην τέχνη διεκδικούν τo αυτονόητo στον χώρο τους: την περιφρούρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η πρωτοβουλία WOM.A γράφει στο Docville
Η πρωτοβουλία WOM.A δηµιουργήθηκε από γυναίκες εργαζόµενες στον χώρο του πολιτισµού µε σκοπό να συνεισφέρει στην καταπολέµηση των έµφυλων στερεοτύπων και της έµφυλης βίας που βιώνουν σε όλες τις εκφάνσεις οι γυναίκες στον συγκεκριµένο επαγγελµατικό χώρο. Ιδιαίτερα στις µέρες της οικονοµικής κρίσης και της Covid-19 αυτή η βία εντάθηκε ακόµη περισσότερο. Σεξιστικές συµπεριφορές, σεξουαλική παρενόχληση, ανισότητα αµοιβών και ευκαιριών, απαξίωση, στερεοτυπικοί αποκλεισµοί αποτελούν καθηµερινή πραγµατικότητα.
Με αυτές τις σκέψεις και τον έντονο προβληµατισµό που µας γεννούν συναντηθήκαµε και αποφασίσαµε να ξεκινήσουµε τη δηµιουργία ενός δικτύου που να µας ενώνει και να µας δίνει φωνή. Η καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου ήταν το έναυσµα που µας οδήγησε να δηµοσιοποιήσουµε την πρωτοβουλία µας παρά το γεγονός ότι βρισκόµαστε ακόµη υπό σύσταση, γιατί άνοιξε ένα θέµα που γνωρίζουµε όλοι και όλες πολύ καλά ότι µαστίζει και τον χώρο της τέχνης.
Πρόκειται λοιπόν για θέµα επίκαιρο που δεν πρέπει όµως να αντιµετωπιστεί ως ένα θέµα της επικαιρότητας. Η διαφορά είναι λεπτή αλλά ουσιαστική. Η πρωτοβουλία WOM.A δηµιουργήθηκε µε σκοπό να δράσει µακροπρόθεσµα και να ανοίξει τον χώρο για έναν δηµόσιο διάλογο που θα επεκταθεί σε εύρος αλλά και σε βάθος. Ο στόχος αυτός απαιτεί προσεκτικό σχεδιασµό και σταθερά βήµατα, καθώς τα θέµατα που θίγονται είναι ευαίσθητα και πολύπλευρα. Είναι επιτακτικό να αφουγκραστούµε τις ανάγκες και τις ανησυχίες όλων όσοι πλήττονται ή παραγκωνίζονται εξαιτίας των έµφυλων διακρίσεων και στη συνέχεια να δράσουµε συλλογικά ώστε αυτές να εξαλειφθούν.
Ένας από τους τρόπους που δουλέψαµε µέχρι τώρα είναι η προσωπική έρευνα και η καταγραφή. Οι θεµατικοί άξονες που τέθηκαν αρχικά υπό συζήτηση αποκαλύπτουν τη µεγάλη ποικιλία παθογενειών που συναντά κανείς στον χώρο του πολιτισµού. Μας αφορά τόσο η παρενόχληση που αναφέρεται στη σεξουαλικότητα όσο και η παρενόχληση βάσει φύλου γενικότερα, ακόµη κι αν δεν σχετίζεται µε τη σεξουαλική παραβίαση. Ελπίζουµε να συµβάλουµε σε έναν δηµόσιο διάλογο ώστε οι γυναίκες που δέχονται συµπεριφορές ανεπιθύµητες, ταπεινωτικές, εκφοβιστικές, εξευτελιστικές, εκβιαστικές, συµπεριφορές σεξουαλικής φύσης (σωµατικές ή λεκτικές) σε οποιονδήποτε εργασιακό κλάδο στον χώρο του πολιτισµού να αρχίσουν να µιλούν ανοιχτά, να αντιδρούν αποτελεσµατικά, να µην ενοχοποιούν τον εαυτό τους.
Μας απασχολεί επίσης το ζήτηµα της ίσης εργασιακής µεταχείρισης όσον αφορά τις ευκαιρίες και τις αµοιβές, τα ποσοστά εκπροσώπησης των γυναικών σε καίριες θέσεις, σε εγχειρήµατα µεγάλης ευθύνης και υψηλού ρίσκου. Οι γυναίκες δηµιουργοί, καλλιτέχνιδες, παραγωγοί αντιµετωπίζονται µέχρι και σήµερα µε επιφυλακτικότητα, δυσπιστία και συχνά απαξίωση. Τα ζητήµατα αυτά γεννούν µε τη σειρά τους νέες ερωτήσεις: αµείβονται οι γυναίκες εξίσου µε τους άντρες δηµιουργούς της αντίστοιχης ηλικίας µε τη δική τους και της αντίστοιχης επαγγελµατικής εµπειρίας; Γιατί οι γυναίκες που φτάνουν σε ηγετικές θέσεις διοίκησης καλλιτεχνικών οργανισµών είναι τόσο λιγότερες από τους άντρες; Ποια στερεότυπα µπορεί να εσωτερικεύουµε ασυνείδητα οι ίδιες οι γυναίκες και να περιορίζουµε την ηγετική µας ικανότητα; Στόχος µας είναι να διεξαγάγουµε εµπεριστατωµένη έρευνα και να συλλέξουµε στατιστικά δεδοµένα ώστε οι ανισότητες να αντιµετωπιστούν µε συγκεκριµένες προτάσεις και οι διεκδικήσεις κάθε γυναίκας να ενισχύονται από γνώση και πρόσβαση στην πληροφορία.
Η δράση µας είναι συλλογική, ισότιµη και στηρίζεται αρχικά στη συζήτηση και τελικά στη σύµπραξη. Σε µια χρονική στιγµή που βαλλόµαστε όλοι από τις τροµακτικές συνέπειες της πανδηµίας και που ερχόµαστε αντιµέτωποι –κατά πρόσωπο πια– µε τις ελλείψεις και τις δυσλειτουργίες που µαστίζουν τον κλάδο του πολιτισµού καλούµαστε να επανατοποθετήσουµε τις βάσεις του.
Συµπεριφορές και περιστατικά που θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και διαιωνίζουν καταπιεστικές σχέσεις εξουσίας πρέπει να εξαλειφθούν εν γένει. Ξεκινάµε όµως τον διάλογο µιλώντας συγκεκριµένα για τη θέση της γυναίκας στον κλάδο του πολιτισµού, αφενός γιατί περιλαµβάνει ένα πολύ ευρύ φάσµα περιπτώσεων και ειδικοτήτων, αφετέρου γιατί µας αφορά άµεσα. Η σεξουαλική παρενόχληση είναι ασφαλώς η πιο τρανταχτή και καταδικαστέα µορφή έµφυλης βίας. Μιλώντας γι’ αυτή και αποκαλύπτοντάς την ευελπιστούµε να φτάσουµε σταδιακά σε µια ριζική αναδιάρθρωση των σχέσεων, των συνθηκών και των κανόνων που διέπουν τον χώρο της τέχνης γενικότερα.
Μέσα στο προσεχές διάστηµα θα κοινοποιήσουµε και τα πρώτα δείγµατα της µέχρι τώρα έρευνας που έχουµε διεξαγάγει. Ο αρχικός πυρήνας των µελών µας είναι µικρός, ωστόσο όταν αποφασιστεί το είδος της µορφής (νοµικής ή µη) που θα αποκτήσουµε θα χαρούµε να δεχτούµε νέα µέλη και να συνδιαµορφώσουµε µαζί τους τη δράση µας. Θέλουµε να τονίσουµε πως σκοπεύουµε να συµπλεύσουµε και µε άλλες συλλογικότητες µε σκοπό τη δηµιουργία ενός πρωτοκόλλου που θα βοηθάει έµπρακτα τις γυναίκες να καταγγείλουν και άλλα περιστατικά παρενόχλησης. Ο δρόµος που έχουµε να διανύσουµε ως κοινωνία είναι µακρύς και δύσβατος, δεν είναι όµως αδιέξοδος. Σίγουρα όµως ο τοµέας της τέχνης και του πολιτισµού οφείλει πρώτος από όλους να προάγει µε ουσιαστικό, άµεσο και ειλικρινή τρόπο την ισότητα µεταξύ των φύλων, µεταξύ των ανθρώπων.
