Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο παράδειγμα που να “φωτίζει” την ουσία των επιδιώξεων της κυβέρνησης Μητσοτάκη για τους εργαζομένους από την πρόσφατη περίπτωση της efood. Εξάλλου, το καθεστώς των εργασιακών σχέσεων στις δύο μεγαλύτερες πλατφόρμες διανομής αγαθών και τροφίμων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας -efood & Wolt- είναι το όνειρο μιας ακραία νεοφιλεύθερης πολιτικής. Μιας πολιτικής που φέρει φαρδιά-πλατιά την υπογραφή της ΝΔ.
Η αξίωση της efood να μετατρέψει τους εργαζομένους της σε “μπλοκάκηδες” με το “έτσι θέλω” δεν είναι σε καμία περίπτωση κεραυνός εν αιθρία. Πάνω από ένα χρόνο πριν διερευνούσε πώς μπορεί να γίνει σαν τη Wolt -να κόβει δηλαδή αποδείξεις δαπανών στους διανομείς, όχι να δίνει μισθό. Ούτε 12 μήνες μετά ο νόμος του κ. Χατζηδάκη έρχεται να στερήσει τα δικαιώματα που απορρέουν από τη μισθωτή εργασία στους διανομείς, βαφτίζοντάς τους “ελεύθερους επαγγελματίες”.
Το ευτυχές της υπόθεσης είναι ότι μιλάμε για μια… “ελευθερία” που η κοινωνία αμέσως καταδίκασε.
Από την πτώση παραγγελιών μέσω efood ως την κατάρρευση του rating της εφαρμογής, από τις επιμέρους διαδικτυακές κινητοποιήσεις έως τη μοτοπορεία των διανομέων στα κέντρα των μεγαλουπόλεων, από τις σφοδρές αντιδράσεις μέσω twitter έως την πίεση της αντιπολίτευσης, δομήθηκε ένα πλέγμα αντίδρασης που στην πράξη καταδικάζει το νόμο Χατζηδάκη. Και μαζί του καταδικάζει το δήθεν success story μιας κυβέρνησης που επιδιώκει τα σκληρότερα των μνημονίων για την εργασία και τον κόσμο της με τη δική της και μόνο θέληση.
Παρατηρώντας τις αντιδράσεις σε συνέχεια της περίπτωσης της efood μπορούμε να εξάγουμε ορισμένα συμπεράσματα για τη δομή με την οποία τείνει να εκφράζεται η κοινωνική δυσαρέσκεια τα τελευταία χρόνια -τα χρόνια της πανδημίας, αλλά και το διάστημα αμέσως πριν που κυριαρχούσε η “κόπωση” των μεγάλων κινητοποιήσεων παλιάς (αλλά καθ’ όλα αποτελεσματικής) κοπής.
Οι νέου τύπου κοινωνικές κινητοποιήσεις συγκεντρώνουν τα εξής χαρακτηριστικά:
– είναι πραγματικά αυθόρμητες
– λόγω της διαμεσολάβησης των social media γίνονται πολύ πιο εύκολα viral, άρα πιο πιεστικές και δυνητικά αποτελεσματικές -από το #cancel_efood μέχρι το #uninstall_efood σε λίγες ώρες αναπαράχθηκαν σχεδόν 40.000 tweets
– αναδεικνύουν ότι η αλληλεγγύη και άλλες αξίες, αξίες που κατά καιρούς νομίζουμε ότι εκλείπουν και που συγκεντρώνει μια αριστερή, προοδευτική προσέγγιση παραμένουν ενεργές στο συλλογικό ασυνείδητο
– ευνοούν με… φυσικό τρόπο την οργάνωση της κοινωνικής αντίδρασης
Βέβαια, τέτοιου τύπου κινητοποιήσεις χαρακτηρίζονται και από ορισμένους κινδύνους -ειδικά στην περίπτωση που ένα συλλογικό πολιτικό υποκείμενο αδυνατεί να τις συμπυκνώσει:
– εξαντλούνται στο ψηφιακό σύμπαν, και ως εκ τούτου διαρκούν λίγο, εκτονώνονται πιο σύντομα -εξάλλου, το πόσοι ακριβώς έκαναν πράξη το #uninstall_efood είναι μη μετρήσιμο
– επειδή ακριβώς λείπει ένας “συλλογικός νους” που να προωθεί τον κοινωνικό αυθορμητισμό ένα βήμα παρακάτω καταγράφονται ως “στιγμιότυπα”-“επεισόδια” της κοινωνικής αντίδρασης, αδυνατώντας να συνδεθούν με άλλες διεκδικήσεις
– παρότι βλέπουμε ότι ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός (είτε λέγεται χαμηλοί μισθοί, είτε ελαστικές σχέσεις, είτε ακρίβεια των αγορών) στην καθημερινότητα των ανθρώπων προκαλεί την αντίδραση και την αγανάκτηση, το συνολικό νεοφιλεύθερο αφήγημα καταφέρνει να επιβιώνει -ο καπιταλισμός της… πλατφόρμας δεν αναπαράγει τις κλασικές φυσικές οχλήσεις στις κοινότητες που προκαλεί η παραδοσιακή οικονομική δραστηριότητα.
– ελλείψει ενός συγκεκριμένου χώρου εργασίας, καθίσταται πολύ πιο δύσκολη η συσπείρωση των ατομικών και συλλογικών υποκειμένων (σωματεία, οργανώσεις, κ.ο.κ.) ενάντια σε νέα καθεστώτα απασχόλησης.
Τα παραπάνω αναδεικνύουν την ανάγκη τα επιμέρους κοινωνικά αιτήματα να βρίσκουν έδαφος για να συμπυκνώνονται σε συνολικότερες διεκδικήσεις και αντιδράσεις. Τόσο η θεωρία όσο και η πράξη ιστορικά έχουν δείξει ότι αυτή είναι η δουλειά και η ευθύνη των επιμέρους κοινωνικών ομάδων και του συλλογικού φορέα. Και η ευθύνη αυτή πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε αριστερής, προοδευτικής και εναλλακτικής πρότασης για την οργάνωση της κοινωνίας.
Η Ειρήνη – Ακριβή Νταή είναι μαθηματικός – οικονομολόγος μέλος του ΣΥΡΙΖΑ (Ο.Μ. Γαλατσίου) και η Μίνα Κωστοπούλου είναι επικοινωνιολόγος, μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ (Ο.Μ. Χαϊδαρίου)
