Παρά την εντύπωση που δημιουργεί η ηγετική ομάδα της ΝΔ ότι το κόμμα παραμένει ανυποχώρητο σε μια λύση που δεν περιλαμβάνει τον όρο «Μακεδονία» ως συνθετικό του ονόματος της πΓΔΜ, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.
Οπως αποκαλύπτεται από τα επίσημα, απόρρητα αμερικανικά έγγραφα, το 2005 η Ελλάδα συμφώνησε με την πρόταση του διαπραγματευτή Μάθιου Νίμιτς να υπάρχει το «Μακεδονία» ως συνθετικό της ονομασίας των Σκοπίων. Αν και οι συναντήσεις που είχαν με τον Αμερικανό πρέσβη τόσο ο Κώστας Καραμανλής όσο και η Ντόρα Μπακογιάννη είναι αποκαλυπτικές για το ποια ήταν η θέση της ΝΔ, το τηλεγράφημα που περιγράφει τη συνάντηση του Αμερικανού επιτετραμμένου Τομ Κάντριμαν με τον εξ απορρήτων του Κ. Καραμανλή πρέσβη Πέτρο Μολυβιάτη δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Στις συναντήσεις με την πρεσβεία η ελληνική πλευρά (κυρίως η Ντόρα Μπακογιάννη) υποστηρίζει ότι έχει διανύσει το 80% του δρόμου για τη συμφωνία. Στις 9 Αυγούστου 2007 ο Κάντριμαν ρωτάει τον συνομιλητή του Π. Μολυβιάτη τι εννοεί με αυτό η ελληνική κυβέρνηση. Και τότε αυτός απαντά πως η Ελλάδα έχει δεχθεί από το 2005 τη σύνθετη ονομασία με τον όρο «Μακεδονία».
Συγκεκριμένα, το τηλεγράφημα που στάλθηκε στις 10 Αυγούστου στην Ουάσινγκτον γράφει: «Ο επιτετραμμένος ρώτησε τι εννοεί η ελληνική κυβέρνηση με τη συχνά επαναλαμβανόμενη γραμμή ότι έχει πάει στο 80% του δρόμου για μια λύση και τα Σκόπια θα πρέπει να καλύψουν το υπόλοιπο 20%. Τι λύση προβλέπει η ελληνική κυβέρνηση; Ο Μολυβιάτης είπε ότι η διατύπωση αναφέρεται στη συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης την άνοιξη του 2005 να δεχθεί ως βάση της συζήτησης την πρόταση του Νίμιτς για ονομασία που περιλαμβάνει τη λέξη “Μακεδονία” (τα Σκόπια απέρριψαν την πρόταση Νίμιτς). Προηγουμένως αυτή ήταν κόκκινη γραμμή για διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις και ως υπουργός Εξωτερικών έπρεπε να σπρώξει δυνατά τον Καραμανλή να αποδεχθεί την πιθανότητα ότι το επίσημο όνομα της πΓΔΜ θα περιελάμβανε τον όρο. Αυτό το “μείζον βήμα προς τα εμπρός” καταστράφηκε τον Δεκέμβριο του 2005 όταν ο Νίμιτς πρότεινε μια λύση με διπλή ονομασία, την οποία η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να απορρίψει. Το “80%” της Ελλάδας ήταν η αποδοχή ότι το “Μακεδονία” θα μπορούσε να είναι μέρος του ονόματος. Τα Σκόπια θα έπρεπε να κάνουν το υπόλοιπο 20% συμφωνώντας σε μια παραλλαγή […]».
«Ο Μολυβιάτης πρόσθεσε ότι υπήρχε και μια ψυχολογική αντίληψη που διέπει το πολιτικό ζήτημα. Δεν ήταν απλά ότι περίπου δύο εκατομμύρια Ελληνες πολίτες θεωρούν τους εαυτούς τους “Μακεδόνες”. Οι Ελληνες θεωρούν τους εαυτούς τους ιστορικά θύματα των πολιτικών των Μεγάλων Δυνάμεων αλλά δεν θα μπορούσαν να αντέξουν να έχουν την ίδια μεταχείριση από ένα “μικρότερο κράτος”. “Εχουμε συνηθίσει να είμαστε (βλαστήμια διαγραφή) από ένα μεγάλος κράτος όπως η Τουρκία, αλλά να έχουμε την ίδια μεταχείριση από ένα μικρότερο τυχάρπαστο όπως τα Σκόπια είναι απαράδεκτο” για τους περισσότερους Ελληνες, είπε ορθά κοφτά ο Μολυβιάτης. Οι Μακεδόνες, εσκεμμένα ή όχι, φαίνεται να κάνουν μια επιπλέον προσπάθεια να προκαλέσουν αυτού του είδους την ενστικτώδη αντίδραση από τους Ελληνες, όπως περίπου η γεωργιανο-ρωσική δυναμική, πρόσθεσε».
Καραμανλής: Ακόμη και «οποιαδήποτε Μακεδονία»
Το 1993 η ΝΔ έχασε την εξουσία κάτω από το βάρος του μακεδονικού. Παρά την ενδιάμεση συμφωνία του 1995, πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, άρχισαν να αναγνωρίζουν τα Σκόπια ως «Μακεδονία». Για τις ελληνικές κυβερνήσεις το μακεδονικό ήταν πονοκέφαλος που συνεπαγόταν πολιτικό κόστος και χαμηλή δημοφιλία, ενώ για τη ΝΔ ήταν ένα ταμπού που ακουμπούσε το πολιτικό κοινό της.
Το 2008 τα Σκόπια επιχειρούσαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Για την είσοδό τους έπρεπε να συμφωνήσει η Ελλάδα. Μοιραία το θέμα πέρασε στην επικαιρότητα και τη διπλωματία. Η κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, με τις συμβουλές διπλωματών, κατέστησε σαφές προς τις ΗΠΑ ότι δεν μπορούσαν να μπουν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ αν δεν λυνόταν το θέμα της ονομασίας. Από το 2007 έως και το 2008 υπήρξε μια σειρά από επαφές του Κ. Καραμανλή, της Ντόρας Μπακογιάννη και του εξ απορρήτων του Κωνσταντίνου Καραμανλή Π. Μολυβιάτη με τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα.
Το κλίμα και το περιεχόμενο όσων ειπώθηκαν σε αυτές τις συναντήσεις διέρρευσαν από τα WikiLeaks. Γίνεται εμφανές πως η κυβέρνηση Καραμανλή συμφωνεί σε σύνθετη ονομασία που να περιέχει τον όρο «Μακεδονία» για τα Σκόπια. Αρχικώς ο Καραμανλής επιλέγει τη διπλή ονομασία (άλλη στους διεθνείς οργανισμούς και άλλη στο εσωτερικό της χώρας) αλλά η θέση τελικώς οριστικοποιείται ως «σύνθετη ονομασία με τον όρο Μακεδονία προς πάσα κατεύθυνση» (erga omnes).
O τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής συναντιέται με τον Αμερικανό πρεσβευτή Ντάνιελ Σπέκχαρτ στις 5 Ιανουαρίου 2008, πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, όπου θα εξεταζόταν το αίτημα εισόδου των Σκοπίων στη Συμμαχία. Σε αυτήν τη συνάντηση αναφέρεται ο Αμερικανός πρέσβης στο απόρρητο τηλεγράφημά του στις 12.58 ώρα Ελλάδας με θέμα «PM KARAMANLIS TOUGH ON MACEDONIA NAME»:
«Στην πρώτη συνάντησή του με τον πρέσβη ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής είχε σκληρή γραμμή στο θέμα της ονομασίας της Μακεδονίας, λέγοντας ότι “έχει κάνει ό,τι του αναλογεί” την ώρα που τα Σκόπια γίνονται ολοένα πιο αδιάλλακτα. Μια αμοιβαίως αποδεκτή λύση, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα σύνθετο όνομα, “Νέα, Ανω, Βόρεια, οποιαδήποτε Μακεδονία” για χρήση στα διεθνή φόρουμ, και ένα άλλο όνομα (δηλαδή το συνταγματικό όνομα) για εσωτερική χρήση, θα πρέπει να βρεθεί τώρα πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, διαφορετικά η Ελλάδα δεν θα δεχθεί την είσοδο της πΓΔΜ στους ευρωατλαντικούς θεσμούς… Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η ελληνική κοινή γνώμη νωρίτερα είχε αντιταχθεί έντονα σε οποιαδήποτε χρήση του ονόματος “Μακεδονία” αλλά μετά την πρόταση του διαπραγματευτή του ΟΗΕ Νίμιτς πριν από δύο χρόνια, η οποία αποτελεί βήμα προόδου, η Ελλάδα υπό την ηγεσία του Καραμανλή έκανε το “τολμηρό βήμα” να δεχθεί την πρόταση του Νίμιτς ως βάση για διαπραγμάτευση, το οποίο έφερε τεράστιο πολιτικό κόστος στον Καραμανλή και στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (η στήριξη στην πατρίδα του Καραμανλή, στην ελληνική Μακεδονία, από άνω του 50% έπεσε σε 40%). Η Ελλάδα ήταν ανοιχτή σε μια σύνθετη ονομασία, “Νέα, Βόρεια, Ανω, οποιαδήποτε Μακεδονία”. Αλλά ένας συμβιβασμός ήταν ζωτικής σημασίας, υποστήριξε ο Καραμανλής, και μέχρι τώρα η πΓΔΜ παραμένει αδιάλλακτη, γεγονός που ο Καραμανλής απέδωσε εν μέρει στην απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν τη Μακεδονία με τη συνταγματική ονομασία της».
Τον Καραμανλή τον ενδιαφέρει σύνθετη ονομασία με οποιοδήποτε άλλο συνθετικό για το Μακεδονία, ενώ σημειώνεται: «Οσον αφορά την πρόταση του Νίμιτς για λύση με διπλή ονομασία (Δημοκρατία της Μακεδονίας για εσωτερική χρήση και σύνθετη ονομασία για τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και άλλες διεθνείς χρήσεις), ο Καραμανλής είπε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο, αλλά η σύνθετη ονομασία θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα διεθνή φόρουμ και η Ελλάδα αναμένει επίσης από τις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν τη σύνθετη ονομασία».
Στις 10 Αυγούστου 2007 είχε προηγηθεί ο διπλωματικός σύμβουλος του Καραμανλή Κώστας Μπίτσιος, ο οποίος μετέφερε στον ακόλουθο Εξωτερικών Υποθέσεων της πρεσβείας Τόμας Κάντριμαν μήνυμα του Ελληνα πρωθυπουργού ότι η Ελλάδα θα φτάσει ως το βέτο αν δεν λυθεί το θέμα του ονόματος, για το οποίο είχε διευκρινίσει πως μπορεί να είναι το «Μακεδονία» αλλά με άλλο συνθετικό.
Και η Ντόρα υπέρ της ονομασίας με συνθετικό «Μακεδονία»
Στις 4 Μαρτίου 2008, έναν μήνα πριν από τη σύνοδο του Βουκουρεστίου, η Ντόρα Μπακογιάννη συναντά ως ΥΠΕΞ τον Αμερικανό πρεσβευτή. Διατυπώνει με σαφήνεια την ελληνική θέση, που περιλαμβάνει πλέον το erga omnes, δηλαδή μία ονομασία της χώρας για κάθε χρήση. Το τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας που φεύγει στις 07.25 το πρωί αναφέρει: «Η Μπακογιάννη επανέλαβε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί μια ονομασία που θα “περιγράφει το είδος της δημοκρατίας που έχει η χώρα” αποκλείοντας τη “συνταγματική” και “ανεξάρτητη”. Το όνομα δεν μπορεί να “μονοπωλεί τη Μακεδονία”. Το όνομα πρέπει να δείχνει ότι είναι “μέρος της Μακεδονίας” αλλά όχι της “βουλγαρικής ή ελληνικής Μακεδονίας”. Η Ελλάδα θα μπορούσε να δεχτεί το “Ανω” ή Νέα. Πρόσθεσε ότι “χρειαζόμαστε μια σαφή λύση που είναι erga omnes και τελική”. Η Μπακογιάννη δήλωσε ότι η Ελλάδα “έχει πάει όσο πιο μακριά μπορεί” προσθέτοντας ότι “η κυβέρνησή μας δεν θα πέσει από αυτό το ζήτημα. Μία φορά ήταν αρκετή”».
Ο Πάγκαλος αποκαλεί «γελοίο» το μακεδονικό
Ο Αμερικανός πρεσβευτής συναντήθηκε όμως και με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ Θεόδωρο Πάγκαλο στις 15 Φεβρουαρίου 2008. Ο Πάγκαλος όχι μόνο δεν έθεσε κάποιο διπλωματικό ζήτημα που προέκυπτε από τη διαδικασία σχετικά με το μακεδονικό, αλλά το χαρακτήρισε «γελοίο» θέμα. Το τηλεγράφημα γράφει συγκεκριμένα:
«Σε μια εγκάρδια εισαγωγική συνάντηση με τον πρέσβη, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ (1996-1999) Θεόδωρος Πάγκαλος –γνωστός κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Εξωτερικών για την αιχμηρή γλώσσα και τη μη διπλωματική προσέγγιση– είπε ότι νομίζει πως το θέμα της ονομασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Μακεδονίας ήταν “γελοίο” και “καταστροφικό εξαρχής”. Τώρα που η Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει δημιουργηθεί, υποστήριξε, θα πρέπει να επιτραπεί στους Μακεδόνες να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε ονομασία επιθυμούν. Πράγματι, η Ελλάδα πρέπει να αισθάνεται τιμώμενη από το γεγονός ότι η Μακεδονία θέλει να χρησιμοποιεί το όνομα. Οσο για τους ελληνικούς φόβους αλυτρωτισμού, και αυτοί ήταν “γελοίοι” και προέρχονται από τις αναμνήσεις της ελληνικής Δεξιάς στον εμφύλιο πόλεμο και φόβους ότι οι κομμουνιστικές δυνάμεις θα έρθουν στην Ελλάδα από τις σλαβικές χώρες. Οσον αφορά το παρόν αδιέξοδο, ο Πάγκαλος είπε ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να ανησυχούν πως η Ελλάδα θα κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι δεν έλυσαν το πρόβλημα (αν και δεν προσέφερε καμία εξήγηση για την υποστήριξη του ισχυρισμού). Είπε ότι νομίζει πως η πρόταση Νίμιτς είναι λογική προσέγγιση και σημείωσε ότι αυτός είχε πει στην υπουργό Εξωτερικών Μπακογιάννη ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα “εκμεταλλευτεί το ζήτημα”. Το ΠΑΣΟΚ θα επικρίνει την κυβέρνηση για τον χειρισμό της αλλά δεν θα χειραγωγήσει την ουσία του ζητήματος σε βάρος της Ελλάδας».
