Στις 5 Μαΐου 1981, ο Μπόμπι Σαντς πέθαινε έπειτα από απεργία πείνας 66 ημερών σε φυλακή της Βόρειας Ιρλανδίας. Θα είναι ο πρώτος από τους δέκα ρεπουμπλικανούς κρατούμενους που θα αφεθούν να πεθάνουν από πείνα στην προσπάθειά τους να χαρακτηρισθούν πολιτικοί κρατούμενοι.
Ο θάνατός τους υπήρξε σημείο καμπής στην σύγκρουση της Βόρειας Ιρλανδίας που έφερε αντιμέτωπους από το τέλος της δεκαετίας του ΄60 καθολικούς ρεπουμπλικανούς και προτεστάντες ενωτικούς, πιστούς στην διατήρηση της υπαγωγής αυτού του τμήματος της Ιρλανδίας στο βρετανικό στέμμα.
Απεργία υγιεινής
Το 1978, οι ρεπουμπλικανοί κρατούμενοι ξεκινούν απεργία υγιεινής για να καταγγείλουν τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής τους και να ζητήσουν την αποκατάσταση του στάτους του πολιτικού κρατούμενου που είχε αφαιρεθεί δύο χρόνια νωρίτερα.
Σκεπασμένοι μόνο με κουβέρτες για να μην φορέσουν τις στολές της φυλακής, οι απεργοί αρνούνται να πλυθούν, να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες και να βγουν από τα κελιά τους.
Ο Μπόμπι Σαντς θεωρείται ο αρχηγός των 450 ρεπουμπλικανών που κρατούνται στα «blocs H» της φυλακής-φρουρίου του Μέιζ του Μπέλφαστ. Και αποφασίζει την 1η Μαρτίου 1981 να αρνηθεί οποιαδήποτε τροφή «μέχρι θανάτου».
«Το έγκλημα είναι έγκλημα»
Μέλος του προσωρινού Ιρλανδικού Ρεπουμπλικανικού Στρατού (IRA) από τα 18 του χρόνια, ο Μπόμπι Σαντς έχει περάσει ήδη οκτώ χρόνια της ζωής του στην φυλακή. Καταδικάσθηκε για πρώτη φορά το 1973 σε φυλάκιση 5 ετών για κατοχή όπλου και έναν χρόνο μετά την αποφυλάκισή του, το 1977, συλλαμβάνεται και πάλι με την ίδια κατηγορία και του επιβάλλεται αυστηρότερη ποινή 14 ετών.
«Το έγκλημα είναι έγκλημα και τίποτε άλλο από έγκλημα», επαναλαμβάνει η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ απαντώντας στην επιδίωξη του IRA για την αναγνώριση των μελών του ως μαχητών σε έναν «πόλεμο εθνικής απελευθέρωσης».
Αργή αγωνία
Στις 9 Απριλίου 1981, από το κελί του ο Μπόμπι Σαντς εκλέγεται βουλευτής στην Βουλή των Κοινοτήτων απέναντι σε ένα ενωτικό-προτεστάντη υποψήφιο.
Η εκλογική αυτή νίκη δίνει ώθηση στο απεργιακό κίνημα στο οποίο έχουν ενταχθεί και άλλοι κρατούμενοι.
Την 54η ημέρα της απεργίας πείνας, ο Μπόμπι Σαντς δεν ζυγίζει παρά 44 κιλά, κάτω από το σώμα του έχει τοποθετηθεί ένα δέρμα προβάτου ώστε τα κόκκαλά του να μην τρυπήσουν το δέρμα του και είναι σκεπασμένος με μία πολύ μαλακή κουβέρτα για να διατηρείται η ζέστη στο σώμα του.
Ο θάνατος του Μπόμπι Σαντς
Οι τελευταίες ημέρες του Μπόμπι Σαντς χαρακτηρίζονται από πυρετώδη πολιτική δραστηριότητα και πολλές απόπειρες μεσολάβησης, κυρίως εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του προσωπικού απεσταλμένου του πάπα, ο οποίος του παραδίδει έναν σταυρό εκ μέρους του Ιωάννη Παύλου ΙΙ.
Στις 5 Μαΐου, παραμορφωμένος από την πείνα, ο Μπόμπι Σαντς πεθαίνει στα 27 του χρόνια στο νοσηλευτήριο της φυλακής του Μέιζ. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, με την υποστήριξη της πολιτικής τάξης του Γουέστμινστερ, παρέμεινε ατάραχη και ακλόνητη. Τα γκράφιτι στους τοίχους του Δυτικού Μπέλφαστ εύχονται στην Σιδηρά Κυρία «να καεί στην κόλαση».
Το πλήθος στην κηδεία
Στις 7 Μαΐου, η κηδεία του Μπόμπι Σαντς μετατρέπεται σε μεγάλη διαδήλωση του ρεπουμπλικανικού κινήματος.
Περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι εισβάλλουν στο νεκροταφείο του Μιλτάουν, στους λόφους πάνω από τα καθολικά γκέτο του Δυτικού Μπέλφαστ. Μία σημαία με τα ιρλανδικά χρώματα, πράσινο, λευκό, πορτοκαλί, σκεπάζει το φέρετρο.
Το σημείο καμπής της σύγκρουσης
Μέχρι το τέλος του Αυγούστου, εννέα ακόμη κρατούμενοι θα αφεθούν να πεθάνουν από την πείνα και οι τελευταίοι απεργοί πείνας θα εγκαταλείψουν στις 3 Οκτωβρίου, υπό την πίεση των οικογενειών τους.
Το περιστατικό συσπειρώνει τους μαχητές του IRA, που πληθαίνουν τις επιθέσεις σε ολόκληρο ρο Ηνωμένο Βασίλειο. Το ρεπουμπλικανικό κίνημα θα υποστηρίξει στην συνέχεια την ειρηνευτική διαδικασία των Συμφωνιών της Μεγάλης Παρασκευής το 1998 και θα αποκηρύξει την βία τον Ιούλιο 2005.
Η περίοδος των Troubles άφησε πίσω της περισσότερους από 3.500 νεκρούς.
