Σε παρατεταμένη πολιτική κρίση η χώρα, η οποία μετά τις εκλογές ενδέχεται να οξυνθεί κι άλλο
Σήμερα, Κυριακή 2 Οκτωβρίου, διεξάγονται οι εθνικές εκλογές στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη για την εκλογή του προέδρου και των κοινοβουλίων της χώρας. Στις κάλπες θα προσέλθουν οι πολίτες και των δύο δημοκρατιών που συνιστούν το βοσνιακό κράτος (Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και Ομοσπονδία Βοσνίας – Ερζεγοβίνης) και το επίδικο δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο σημαντικό.
Οι Σερβοβόσνιοι υπό τον Μίλοραντ Ντόντικ πιέζουν για μεγαλύτερη αυτονομία που φτάνει στα όρια της ανεξαρτησίας. Την ίδια στιγμή
ο ύπατος εκπρόσωπος της Βοσνίας Κρίστιαν Σμιτ προωθούσε την αλλαγή του εκλογικού νόμου για την ενισχυμένη εκπροσώπηση των δύο μεγάλων μειονοτήτων της χώρας στα κοινοβουλευτικά όργανα. Κατά συνέπεια, η Βοσνία βρίσκεται στη δίνη μιας προϊούσας και παρατεταμένης πολιτικής κρίσης, η οποία ενδέχεται να οξυνθεί μετά το πέρας της εκλογικής διαδικασίας.
Τριμελής η προεδρία
Το βοσνιακό πολιτικό σύστημα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και η προεδρία της χώρας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ενδεικτικά, η προεδρία είναι τριμελής και έχει αρμοδιότητες αρχηγού κράτους. Τα τρία μέλη προέρχονται από τις τρεις μειονότητες της χώρας (Βόσνιοι, Σέρβοι και Κροάτες). Βόσνιοι και Κροάτες εκλέγονται από την ίδια εθνοσυνέλευση ενώ οι Σέρβοι έχουν τη δική τους (Δημοκρατία της Σέρπσκα).
Σύμφωνα με μετρήσεις της εταιρείας Ipsos, λοιπόν, στον δρόμο για την κάλπη στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη κυριαρχούν δύο υποψήφιοι: ο Ντένις Μπετσίροβιτς και ο Μπακίρ Ιζετμπέγκοβιτς. Ο μεν εκπροσωπεί το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, ο δε το Κόμμα Δημοκρατικής Δράσης. Οι δύο αυτοί υποψήφιοι κοντράρονται για τη νίκη και η διαφορά ανάμεσά τους υπολογίζεται στη μία ποσοστιαία μονάδα υπέρ του Μπετσίροβιτς, ο οποίος φαίνεται να λαμβάνει το 18% των προτιμήσεων έναντι 17% του Ιζετμπέγκοβιτς. Τρίτη έρχεται η Μποριάνα Κρίστο, η οποία είναι κροατικής καταγωγής και κατεβαίνει στις εκλογές με την Κροατική Δημοκρατική Ενωση. Η ίδια μάλιστα είχε υπάρξει μία εκ των τριών προέδρων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης την τετραετία 2007-11. Ακολούθως, ο κροατικής καταγωγής Ζέλικο Κόμσιτς, που ήταν ο νικητής των τελευταίων εκλογών του 2018, κατατάσσεται στην τέταρτη θέση, τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την Κρίστο. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μια και ο Κροάτης δικηγόρος είχε νικήσει με την υποστήριξη και της βοσνιακής μουσουλμανικής κοινότητας.
Στον αντίποδα, σύμφωνα με δημοσκοπικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στο slobodna-bosna.ba και αφορούν τη Δημοκρατία της Σέρπσκα (Σερβοβόσνιοι), η Συμμαχία των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών της οποίας ηγείται ο Ντόντικ φαίνεται να κερδίζει κατά κράτος τη μάχη των εκλογών. Ειδικότερα, στην παράσταση νίκης μόλις το 19,5% των Σέρβων πολιτών της Βοσνίας πιστεύει ότι τα αντιπολιτευόμενα κόμματα έχουν πιθανότητα νίκης. Αξίζει να σημειωθεί πως κύρια αντίπαλος του Ντόντικ είναι η 39χρονη Τζελίνα Τρίβιτς από το Κόμμα Δημοκρατικής Προόδου. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι πως το 62,25% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα συμμετέχει στις εκλογές, ενώ οι μισοί επί του συνόλου ανέφεραν πως ανεξαρτήτως αποτελέσματος δεν θεωρούν ότι θα αλλάξει κάτι στην καθημερινότητά τους.
Εν πάση περιπτώσει, ο Ντόντικ συγκεντρώνει το 38% των προτιμήσεων, η Τρίβιτς το 30,91%, ο πρώην πρόεδρος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης Μίρκο Σάροβιτς το 12,83% και ο Νέναντ Νέσιτς του Σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος (κόμμα που δημιούργησε ο Ράντοβαν Κάρατζιτς) το 5,2%.
Προς θερμό επεισόδιο;
Η διαρκής πολιτική κρίση της Βοσνίας εδράζεται πρωτίστως στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, στον συνακόλουθο πόλεμο και τέλος στη συμφωνία του Ντέιτον (1995). Η τελευταία τερμάτισε τον αιματηρότατο πόλεμο μεταξύ Βοσνίων και Σέρβων, όμως ο τρόπος με τον οποίο το πέτυχε δημιούργησε τις σημερινές εντάσεις. Διότι οι Σερβοβόσνιοι, που συνιστούν κατά προσέγγιση το 37% του πληθυσμού της χώρας, δεν αποδέχτηκαν ποτέ επί της ουσίας την πρωτοκαθεδρία του Σαράγεβο. Σε αυτό το πλαίσιο έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές προσπάθειες για τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της σερβοβοσνιακής κυβέρνησης.
Παράλληλα, οι Κροάτες, που αποτελούν περίπου το 15% των κατοίκων, υποστηρίζουν πλήρως τις προτάσεις Σμιτ όσον αφορά την αλλαγή του εκλογικού νόμου και με αυτό τον τρόπο έχουν έρθει σε σκληρή αντιπαράθεση με τους Βόσνιους.
Βάσει του προηγούμενου καθεστώτος οι τελευταίοι είχαν τη μερίδα του λέοντος στις εκλόγιμες θέσεις, που μοιράζονται σύμφωνα με την εθνότητα και όχι με τις κομματικές επιδόσεις. Μάλιστα ο Σμιτ, επιβάλλοντας την απόφασή του και κάνοντας χρήση των δυνάμεων που του παραχωρούσε η συμφωνία του Ντέιτον, εξαγρίωσε πλήρως τους Βόσνιους. Οι τελευταίοι νιώθουν ότι το κράτος τους υποσκάπτεται από τον Γερμανό ύπατο προς όφελος των δύο μειονοτήτων, οι οποίες ενδεχομένως να διεκδικήσουν είτε μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας είτε ακόμη και την ανεξαρτησία τους, διαμελίζοντας στην πορεία τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Εντούτοις δεν ήταν τυχαία η συγκυρία στην οποία έλαβε τις αποφάσεις του ο Σμιτ, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και η απειλή της διάχυσής του στα Βαλκάνια είναι ένα πέρα για πέρα πιθανό σενάριο.
Εξάλλου οι εντάσεις ανάμεσα σε Σερβία και Κόσοβο έχουν ανέβει σε νέα επίπεδα και ένα θερμό επεισόδιο ή ένας περιορισμένος πόλεμος βρίσκεται πλέον στην ατζέντα.