Όταν η αστροναύτης της NASA, Σούνι Γουίλιαμς, 59 ετών, επέστρεψε στη Γη αυτή την εβδομάδα, μετά από 288 ημέρες παραμονής στο διάστημα, οι αλλαγές στην εμφάνισή της ήταν εντυπωσιακές.
Φαινόταν να έχει γεράσει μια δεκαετία σε λιγότερο από ένα χρόνο. Και βιολογικά μιλώντας, μπορεί να το είχε κάνει, επειδή αποδεικνύεται ότι το να περνάς μήνες σε τροχιά έχει συγκλονιστικές επιπτώσεις τόσο στο σώμα όσο και στον εγκέφαλό σου, παρόμοιες με την ακραία γήρανση.
Η παραμονή – ρεκόρ της Γουίλιαμς στο διάστημα- δεν είναι μόνο ένας δείκτης στο τι θα συνέβαινε σε όλους μας αν έπρεπε να αντέξουμε εννέα μήνες χωρίς κομμωτήριο, θεραπευτικές αγωγές ή προϊόντα ομορφιάς. Αποτελεί επίσης μία «μελέτη» βάναυσο τίμημα μιας διαστημικής αποστολής.
Αρκετό άγχος για γκρίζα μαλλιά
Όταν η Γουίλιαμς έφυγε από τη Γη τον Ιούνιο, ήταν ευρέως γνωστή για τα μακριά καστανόξανθα μαλλιά της. Ο Ντόναλντ Τραμπ την αποκάλεσε μάλιστα «η γυναίκα με τα άγρια μαλλιά».
Όταν όμως έφτασε στη Φλόριντα με την κάψουλα της Space X, τα μαλλιά που φαίνονταν μέσα από το κράνος της είχαν γίνει λευκά. Αυτή η δραματική αλλαγή μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από εννέα μήνες χωρίς κομμωτήριο.
Το 2020, μια μελέτη διαπίστωσε ότι το στρες μπορεί να κάνει τα μαλλιά λευκά, καθώς η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη επιταχύνουν την εξάντληση των βλαστικών κυττάρων που παράγουν μελανίνη στους θύλακες των τριχών.
Σε φωτογραφίες και βίντεο από το διάστημα η Γουίλιαμς είχε τα μαλλιά της κάτω, η χαλαρά πιασμένα. Αυτό συμβαίνει επειδή η μικροβαρύτητα μετατοπίζει τα σωματικά υγρά προς τα πάνω, οδηγώντας σε αυξημένη πίεση στο τριχωτό της κεφαλής.
Οι αστροναύτες έχουν επίσης περιορισμένη πρόσβαση σε νερό, οπότε πλένουν τα μαλλιά τους σε σακούλες νερού από αλουμινόχαρτο και πλαστικό με σαμπουάν χωρίς ξέβγαλμα. Η χαλαρή τριχοφυΐα επιτρέπει τον καλύτερο αερισμό, μειώνοντας τις πιθανότητες φραγμένων θυλάκων, πιτυρίδας ή ανάπτυξης βακτηρίων.
Αδυναμία λόγω έλλειψης ηλίου και βαρύτητας
Το 2007, η Γουίλιαμς έγινε ο πρώτος άνθρωπος που έτρεξε μαραθώνιο στο διάστημα, όταν ολοκλήρωσε την απόσταση του μαραθωνίου της Βοστώνης, ενώ βρισκόταν σε διάδρομο στον ISS.
Παρά τη δυνατότητα να γυμνάζεται στο διάστημα, η Γουίλιαμς έδειχνε ακόμη εμφανώς αδύναμη όταν επέστρεψε στη γη. Οι αστροναύτες χάνουν γρήγορα μυϊκή μάζα επειδή δεν χρησιμοποιούν τα πόδια, τους γοφούς και τη σπονδυλική τους στήλη για να στηρίξουν το βάρος τους.
Τα οστά τους γίνονται εύθραυστα και χάνουν 1% της οστικής τους μάζας ανά μήνα – που ισοδυναμεί με ένα ολόκληρο έτος γήρανσης στη Γη.
Τα οστά δέχονται επίσης πλήγμα επειδή οι αστροναύτες δεν λαμβάνουν καθόλου βιταμίνη D από το ηλιακό φως. Καθώς ο ISS πετάει πάνω από το στρώμα όζοντος της Γης, προστατεύεται από όλα τα είδη υπεριώδους φωτός.
Παρόλο που οι αστροναύτες λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D, το αβαρές σώμα τους δεν δίνει προτεραιότητα στη διατήρηση των οστών.
Η NASA συμβουλεύει τους αστροναύτες της να γυμνάζονται για 2,5 ώρες κάθε μέρα για να αντιμετωπίσουν την ατροφία των οστών και των μυών, η οποία είναι παρόμοια με τις επιπτώσεις της κατάκλισης. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι ένας αστροναύτης 30 έως 50 ετών που περνάει έξι μήνες στο διάστημα χάνει περίπου τη μισή του δύναμη.
Το δύσκολο φαινόμενο
Η παραμονή στο διάστημα κάνει επίσης την καρδιά σας πιο αδύναμη, επειδή δεν χρειάζεται να αντλεί αίμα ενάντια στη βαρύτητα, οπότε δεν εργάζεται τόσο σκληρά.
Επομένως, οι καρδιακές αρρυθμίες είναι αρκετά συχνές μεταξύ των αστροναυτών. Στο διάστημα, ο όγκος του αίματός σας μειώνεται και ο τρόπος ροής του αίματος αλλάζει – επιβραδύνεται σε ορισμένες περιοχές, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε θρόμβους.
Ορισμένοι αστροναύτες εμφανίζουν μια πάθηση γνωστή ως φλεβική θρόμβωση κατά τη διαστημική πτήση. Τα υγρά επίσης δεν κατεβαίνουν ή δεν αποστραγγίζονται τόσο εύκολα, γεγονός που μπορεί να κάνει το πρόσωπό τους πρησμένο. Εν τω μεταξύ, τα πόδια και τα πέλματα χάνουν μάζα και φαίνονται πιο λεπτά καθώς χάνουν υγρά – ένα φαινόμενο γνωστό ως «πόδια κότας».
Οι Γουίλιαμς και Γουίλμορ βγήκαν με φορείο από τις κάψουλες τους και οι περισσότεροι αστροναύτες δυσκολεύονται να περπατήσουν κατά την επιστροφή τους στη Γη.
Ο σκελετός και οι μύες τους είναι πιο αδύναμοι από πριν και οι αλλαγές στη ροή του αίματος μπορεί να τους κάνουν να αισθάνονται ζαλισμένοι, χωρίς αίσθηση ισορροπίας.
Δίαιτα μηδενικής βαρύτητας
Η Γουίλιαμς φαίνεται αισθητά πιο αδύνατη από ό,τι πριν μπει σε τροχιά. Οι αστροναύτες τείνουν να τρώνε λιγότερο στο διάστημα λόγω ναυτίας ή έλλειψης όρεξης.
Αναμφίβολα, το διαστημικό φαγητό – σε υδατοστεγείς συσκευασμένες σούπες και κατσαρόλες- δεν είναι και τόσο ελκυστικό. Οι περισσότεροι αστροναύτες χάνουν περίπου το 5% του σωματικού τους λίπους όταν επιστρέφουν στη Γη, και κανένας από αυτούς δεν κάνει αποστολές τόσο μεγάλες όσο της Γουίλιαμς.
Παρόλο που η απώλεια μερικών κιλών μπορεί να ακούγεται ιδανική, μπορεί να αποτελέσει πραγματική ανησυχία για τους σούπερ γυμνασμένους αστροναύτες που δεν έχουν περιττά κιλά.
Οι εικόνες της Γουίλιαμς με… κούφια μάγουλα ενώ ήταν αποκλεισμένη στο διάστημα προκάλεσαν ανησυχία. Αλλά σε συνέντευξή της τον Νοέμβριο, η Γουίλιαμς επέμεινε: «Είμαι στο ίδιο βάρος που ήμουν όταν ανέβηκα εδώ πάνω».
Η κόπωση από τις… 16 ανατολές ηλίου
Στον ISS, ένας αστροναύτης κοιμάται σε έναν χώρο στο μέγεθος ενός τηλεφωνικού θαλάμου, μέσα σε έναν υπνόσακο δεμένο στον τοίχο.
Φοράει ωτοασπίδες για να καταπολεμήσει τον θόρυβο των αντλιών και των ανεμιστήρων που ελέγχουν συνεχώς τα επίπεδα υγρασίας, θερμότητας και διοξειδίου του άνθρακα στον ISS.
Οι αστροναύτες φορούν επίσης μάσκες προσώπου για να καταπολεμήσουν τα έντονα φώτα που παράγονται από τις 16 ανατολές του ήλιου την ημέρα.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί αστροναύτες υποφέρουν από έλλειψη ύπνου και μετά από εννέα μήνες κακού ύπνου η Γουίλιαμς θα έχει βιώσει το βάναυσο τίμημα που προκαλεί η σωρευτική κόπωση στα επίπεδα ανοσίας, στη λειτουργία της μνήμης, στην αρτηριακή πίεση και στην εμφάνισή της.
Βλάβη στο DNA παρόμοια με το βαρύ κάπνισμα
Ίσως η πιο επικίνδυνη επίπτωση της παρατεταμένης παραμονής στο διάστημα είναι η έκθεση σε ακτινοβολία, η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων όπως διάφορες μορφές καρκίνου και η νόσος Αλτσχάιμερ.
Η ατμόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο της Γης μας προστατεύουν από τα υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας – αλλά στο διάστημα, οι αστροναύτες δεν έχουν αυτή την προστασία.
Ένας αστροναύτης σε μια αποστολή που διαρκεί έξι μήνες ή περισσότερο θα δεχτεί πάνω από δέκα φορές περισσότερη ακτινοβολία από αυτή που φυσιολογικά εμφανίζεται στη Γη.
Μελέτες σε αστροναύτες που επιστρέφουν στη Γη έχουν δείξει ότι τα συστήματα επιδιόρθωσης του DNA τους εργάζονται υπερωρίες.
«Το επίπεδο της αλλαγής που βλέπουμε είναι το ίδιο με αυτό που θα βλέπαμε σε κάποιον που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα», εξηγεί ο Σκοτ Σμιθ, διατροφολόγος διαστημικό κέντρο της NASA στο Χιούστον.
Η επιρροή στο δέρμα
Ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι η επιδερμίδα ενός αστροναύτη γίνεται σχεδόν 20% πιο λεπτή στο διάστημα, ίσως λόγω της χαμηλής βαρύτητας, η οποία μπορεί να βλάψει την ικανότητα του δέρματος να αναπτύσσεται και να επιδιορθώνεται. Επειδή είναι τόσο λεπτό, το δέρμα είναι πιο επιρρεπές σε κοψίματα, τα οποία χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επουλωθούν.
Τα δερματικά εξανθήματα είναι επίσης συχνά σε αποστολές διάρκειας έξι μηνών στον ISS, πιθανόν λόγω ερεθιστικών ή αλλεργιογόνων στον διαστημικό σταθμό, ή λόγω της αποδυναμωτικής επίδρασης της χαμηλής βαρύτητας στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Αλλά αν και το δέρμα της Γουίλιαμς είναι πιο λεπτό και πιο κατεστραμμένο, τουλάχιστον είναι εξαιρετικά απαλό. Αυτό γίνεται καθώς τα ρούχα των αστροναυτών επιπλέουν πάνω από το δέρμα τους και η υφή του γίνεται σχεδόν σαν μωρού.
Κίνδυνος απώλειας όρασης
Ένα ταξίδι στο διάστημα επιταχύνει πιθανά προβλήματα όρασης, καθώς η συγκέντρωση υγρών στο σώμα μπορεί να αλλάξει το σχήμα των βολβών των ματιών και να αποδυναμώσει την όραση, ενδεχομένως μόνιμα.
Καθώς η πίεση αυξάνεται στο κεφάλι, ασκείται πίεση στα μάτια και στα οπτικά νεύρα, προκαλώντας ένα φαινόμενο που ονομάζεται Διαστημικό Σύνδρομο Σχετιζόμενο Με Όραση.
Όσο περισσότερο παραμένει ο αστροναύτης στο διάστημα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος βλάβης στην όραση – κάτι που θα έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Γουίλιαμς.
Η ακτινοβολία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καταρράκτη. Οι αστροναύτες επίσης αναφέρουν αίσθημα συμφόρησης και μειωμένη αίσθηση της όσφρησης, αν και αυτό μπορεί να είναι και ευλογία, καθώς οι διαστημικοί σταθμοί λέγεται ότι μυρίζουν απαίσια.
Το πρόβλημα της αφυδάτωσης
Ξέρουμε όλοι πόσο διψασμένοι νιώθουμε μετά από μια μακρινή πτήση, οπότε φανταστείτε τι κάνει στους δείκτες ενυδάτωσης η παραμονή εννέα μηνών στο διάστημα. Οι περισσότεροι αστροναύτες χάνουν περίπου το 20% των σωματικών τους υγρών στο διάστημα.
Επειδή τα υγρά στο σώμα μετακινούνται προς το κεφάλι λόγω της μικροβαρύτητας, τα σώματα των αστροναυτών νομίζουν ότι έχουν πάρα πολλά υγρά και προσπαθούν να απαλλαγούν από το υπερβολικό νερό. Γι’ αυτό τους συμβουλεύουν να πίνουν περισσότερο νερό στο διάστημα, παρόλο που το νερό που πίνουν ανακυκλώνεται από τον ιδρώτα και την αναπνοή τους, συλλεγμένο ως συμπύκνωση στους τοίχους του ISS.
Η ανάρρωση
Η Γουίλιαμς και ο Ουίλμορ θα περάσουν τώρα από ένα πρόγραμμα αποκατάστασης 45 ημερών που απαιτεί να ασκούνται δύο ώρες κάθε μέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα.
Ακόμα και το περπάτημα θα χρειαστεί εξάσκηση, καθώς ξαναπροσαρμόζονται στη βαρύτητα.
Ενώ δεν μπορούν να αντιστραφούν όλα τα αποτελέσματα γήρανσης, καθώς η πυκνότητα των οστών κατά τη διάρκεια της διαστημικής πτήσης σημαίνει μεγαλύτερο κίνδυνο οστικών προβλημάτων για όλη τη ζωή, η Γουίλιαμς θα βρίσκεται σε μόνιμο κίνδυνο, καθώς οι γυναίκες χάνουν πυκνότητα οστών με την ηλικία. Μετά από έξι μήνες, οι περισσότερες από τις αλλαγές που υπέστη θα έχουν αντιστραφεί και θα μπορεί να επανέλθει στην κανονική της ζωή.
Πηγή: Daily Mail
