Τέλος εποχής στη Βρετανία, καθώς η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών. Γεννήθηκε στις 26 Απριλίου του 1926 και ανέβηκε στον βρετανικό θρόνο το 1952 και ήταν η μακροβιότερη μονάρχης στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και η μακροβιότερη βασίλισσα στην παγκόσμια ιστορία.
Πήρε τα ονόματα Ελισάβετ, προς τιμήν της μητέρας της, Αλεξάνδρα προς τιμήν της μητέρας του παππού της Γεωργίου Ε΄ και Μαρία προς τιμήν της μητέρας του πατέρα της.
Η επίσημη ανακοίνωση από το Μπάκιγχαμ
«Η βασίλισσα πέθανε ειρηνικά στο Balmoral σήμερα το απόγευμα.
Ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα Σύζυγος θα παραμείνουν στο Balmoral απόψε και θα επιστρέψουν αύριο στο Λονδίνο.»
The Queen died peacefully at Balmoral this afternoon.
The King and The Queen Consort will remain at Balmoral this evening and will return to London tomorrow. pic.twitter.com/VfxpXro22W
— The Royal Family (@RoyalFamily) September 8, 2022
Σε μια εποχή αφύπνισης της δυτικής σκέψης σχετικά με τα προνόμια που απολαμβάνει η Δύση, συνήθως σε βάρος του υπόλοιπου κόσμου, η προσωποποίηση μιας παλαιάς αυτοκρατορίας έχαιρε, παραδόξως, μεγάλης εκτίμησης, τόσο εντός της χώρας όσο και εκτός. Καμία άλλη προσωπικότητα της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας δεν συνδύασε τόσο επιτυχημένα τις αρχαίες παραδόσεις της κληρονομικής μοναρχίας με την δημοκρατία όπως το έκανε η Ελισάβετ η Β’.
Ήταν η τρίτη μακροβιότερη μονάρχης της Ευρώπης πίσω από τον Γιόχαν Β’ του Λιχτενστάιν και τον Λουδοβίκο τον ΙΔ’ της Γαλλίας, τον περίφημο «Βασιλιά Ήλιο». Ο επόμενος στη σειρά διαδοχής, είτε αυτός είναι ο Κάρολος είτε ο Ουίλιαμ, δεν θα προσδώσουν την ίδια παγκόσμια αίγλη στο θεσμό όπως έπραξε η θανούσα.
Μπορεί να υπάρχουν κι άλλες μοναρχίες στην Ευρώπη, και περίπου 27 βασιλικές οικογένειες σε όλο τον κόσμο, αλλά έξω από το βασίλειό τους, λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξή τους. Πχ, ευάριθμοι ξέρουν ότι η Νορβηγία έχει βασιλιά τον Χάραλντ τον Ε’ και ακόμα λιγότεροι μπορούν να ονομάσουν τον βασιλιά της Ταϊλάνδης (Μάχα Βατζιράλνγκ-κορν Μποντίντραντεμπαγιαβαρανγκ-κουν), πόσο μάλλον να πάρουν σοβαρά τον γάμο των Ρομανώφ που έγινε πρόσφατα στην Μόσχα.
Τέλος εποχής
Σίγουρα είχε πολλά να πει, δεδομένου ότι είχε ζήσει «από μέσα» όλη την μεταπολεμική ιστορία της Ευρώπης και του κόσμου, δεν είχε δώσει ούτε μια συνέντευξη. Είχε υποδεχτεί και ανταλλάξει επιχειρήματα με μια ατέλειωτη σειρά πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών, μεταξύ των οποίων 13 από τους 14 τελευταίους αμερικανούς προέδρους (με εξαίρεση τον Λύντον Τζόνσον) και πέντε Ποντίφικες. Πολύ λίγες ήταν οι στιγμές που εκφράστηκε δημόσια για τις ταραχές που έπληξαν την οικογένειά της μέσα στα χρόνια. Εξαίρεση αποτέλεσε η περίφημη έκφραση «annus horribilis» για το 1992, όταν τρεις βασιλικοί γάμοι διαλύθηκαν εκείνο το έτος.
Στις ομιλίες της προσπαθούσε να επικαλεστεί αξίες ανώτερες όπως το καθήκον και το κουράγιο. Σε μια από τις σημαντικότερες πρώτες δημόσιες ομιλίες της σαν εστεμμένη, στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής στα 21α γενέθλιά της, την 21η Απριλίου 1947, επικαλέστηκε το ευγενές μόττο που είχαν ενστερνιστεί και οι προηγούμενοι διάδοχοι, όταν έφταναν στην ενηλικίωση: «Εγώ υπηρετώ».
«Θα ήθελα να κάνω αυτή την αφιέρωση τώρα», συνέχισε. «Είναι πολύ απλό. Δηλώνω ενώπιον όλων σας ότι ολόκληρη η ζωή μου, είτε μεγάλη είτε σύντομη, θα είναι αφιερωμένη στην υπηρεσία σας και στην υπηρεσία της μεγάλης αυτοκρατορικής μας οικογένειας στην οποία ανήκουμε όλοι», είπε.
Εκ των υστέρων, η ιστορία αυτής της υπηρεσίας μπορεί να μην φαίνεται πλέον τόσο ευγενική. Πριν από επτά δεκαετίες, η Νότια Αφρική κυβερνούνταν αποκλειστικά από λευκούς και πολλές χώρες δεν είχαν ακόμη αποκτήσει ανεξαρτησία από τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Ο εγγενής ρατσισμός του αποικιακού παρελθόντος της Βρετανίας έχει ξανατεθεί στο μικροσκόπιο μετά τις κατηγορίες που διατύπωσαν η Μέγκαν Μαρκλ και ο πρίγκιπας Χάρι.
Το μυστήριο της ζωής της
Στη χριστουγεννιάτικη ομιλία της το 1966, η βασίλισσα αναφέρθηκε ρητά στους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο. «Παρά αυτές τις ελλείψεις, οι γυναίκες είναι αυτές που έχουν προσδώσει ευγένεια και φροντίδα στη σκληρή πρόοδο της ανθρωπότητας», είπε.
Σχόλια όπως αυτό και εκπομπές όπως το “The Crown” μπορεί να δώσουν στους ανθρώπους την αίσθηση ότι γνωρίζουν τη βασίλισσα Ελισάβετ. Ωστόσο, αποτελεί μέτρο του μυστηρίου της ότι κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα αν έχει δει κάποια από τις ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές για αυτήν. Ούτε, παρόλες τις κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει, από τον θάνατο της πριγκίπισσας Νταϊάνα μέχρι τη φιλία του πρίγκιπα Άντριου με τον καταδικασμένο σεξουαλικό κακοποιητή Τζέφρι Έπστιν, δεν είναι πραγματικά γνωστό με ποιο τρόπο την επηρέασαν.
Το παράδοξο είναι ότι σε όλες τις αλλαγές – τα σκάνδαλα, η διστακτική είσοδος της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η απογοητευτική έξοδος της χώρας από αυτήν και όλες οι άλλες αναταραχές στον κόσμο – και παρά το γεγονός ότι πραγματικά γνωρίζουμε τόσο λίγα για αυτήν, η εικόνα της ευχάριτος, ευγενικά χαμογελαστής μικροκαμωμένης βασίλισσας με ταγέρ σε παστέλ χρώματα και ασορτί καπέλα, συνοδευόμενη μερικές φορές από ένα εξίσου μικροκαμωμένο ουαλικό κόργκι, είχε γίνει μια καθησυχαστική σταθερά με το πέρασμα των δεκαετιών, σε μια εποχή που δεν υπάρχουν πολλές.