Συνέντευξη έδωσε ο Βασίλης Βασιλικός στη γερμανική εφημερίδα taz και εξέφρασε το θυμό του για την παρουσία του γράμματος «Ζ» στα ρωσικά άρματα μάχης.
Ο συγγραφέας, μετά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, έγραψε τη νουβέλα «Ζ· φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» περιγράφοντας το χρονικό τόσο της δολοφονίας όσο και της δίκης των κατηγορούμενων. Έξι χρόνια μετά το «Ζ» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά, αφού είχε προηγηθεί η απαγόρευση του βιβλίου από τη Χούντα των Συνταγματαρχών.
Το «Ζ» του τίτλου παραπέμπει στο σύνθημα «Ζει», που φώναζαν οι χιλιάδες κόσμου που συνόδευσαν τον Λαμπράκη στην τελευταία του κατοικία τον Μάιο του 1963.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία οργίασαν οι φήμες για την ερμηνεία του συμβόλου «Ζ» που ήταν ζωγραφισμένο με λευκό χρώμα μέσα σε ένα λευκό τετράγωνο σε κάθε άρμα μάχη, ή άρμα μεταφοράς προσωπικού, ή σε κάθε άρμα που μεταφέρει συστοιχία πυραύλων. Κάποιοι έκαναν λόγο για το όνομα του Ζελένσκι κι άλλοι για κωδικούς που υποδεικνύουν στόχους. Οι πιο διαβασμένοι επιμένουν πως το Ζ αποτελεί των κωδικό της επιχείρησης της Μόσχας κατά της Ουκρανίας, με τον βρετανικό Τύπο να αποκαλεί την ημέρα εισβολής Z-Day, κατά το D-Day, δηλαδή την ημέρα της περίφημης Απόβασης στη Νορμανδία των Συμμάχων το 1944, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάντως, το γράμμα Ζ δεν υπάρχει στο κυριλλικό αλφάβητο των Σλάβων, και ο φθόγγος αυτός γράφεται με το 3 στα ρωσικά.
Όπως και να έχει ο Βασίλης Βασιλικός θεώρησε ύβρη η ρωσική προπαγάνδα να έχει οικειοποιηθεί ένα σύμβολο ειρήνης και αγώνα.
Αποσπάσματα από τη συνέντευξη
Το “Ζ” είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου, καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την έκδοση του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα Γαβρά το 1969, το “Ζ” έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. Νιώθω αηδία και θλίψη όταν το βλέπω πάνω στα ρωσικά τανκ. Γιατί το “Ζ” ήταν ένα σύμβολο ενάντια στους συνταγματάρχες που με τανκς εδραίωσαν τη δικτατορία τους στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967.Το «Z», ήταν και είναι το αντίθετο της “φιλοσοφίας” των τανκς».
