Τα αναπάντητα ερωτήματα για την καταστροφή, το εμβληματικό πρότζεκτ «ανάπτυξης» και οι επενδυτές.
Μετά τις φωτιές που σάρωσαν τη χώρα τις προηγούµενες εβδοµάδες, το κτήµα Τατοΐου έχει µετατραπεί σε σκηνικό δυστοπίας καθώς κάηκε το µεγαλύτερο µέρος από τα 42.000 στρέµµατα. Χάθηκε µια σηµαντική ανάσα πρασίνου µε κατάφυτες εκτάσεις στο λεκανοπέδιο της Αττικής, ενώ αρκετά κτίρια στον ιστορικό πυρήνα του πρώην βασιλικού κτήµατος υπέστησαν σηµαντικές ζηµιές, όπως και ορισµένα αντικείµενα που φυλάσσονταν σε κοντέινερ.
Αναπάντητα ερωτήµατα από το ΥΠΠΟΑ
Το υπουργείο Πολιτισµού έχει θέσει το Τατόι ως προτεραιότητα της επικοινωνιακής του καµπάνιας, παρόλο που η υπουργός Λίνα Μενδώνη έχει αφήσει σηµαντικά ερωτήµατα αναπάντητα σε σχέση µε τη ζηµιά. Στις 4 Αυγούστου –και ενώ οι πυρκαγιές µαίνονταν ανεξέλεγκτες σε όλη τη χώρα– το υπουργείο Πολιτισµού και Αθλητισµού βιάστηκε να εκδώσει δελτίο Τύπου µε τίτλο «Ασφαλές το π. βασιλικό κτήµα στο Τατόι». Την επόµενη µέρα η φωτιά αναζωπυρώθηκε. Τα τηλεοπτικά συνεργεία και οι φωτογράφοι κατέγραψαν το µέγεθος της καταστροφής και οι εικόνες έκαναν τον γύρο των ΜΜΕ.
Παρά τις εκκλήσεις φορέων και κατοίκων της περιοχής, το υπουργείο δεν έχει δώσει αναλυτικά διευκρινίσεις για το τι ακριβώς περιείχαν τα δύο κοντέινερ που αποτεφρώθηκαν. Οπως τόνισε η κ. Μενδώνη σε συνέντευξη Τύπου, «κάηκαν στέγες και ξύλινα κουφώµατα», ενώ υποστήριξε πως δεν επρόκειτο για «πραγµατικές» ζηµιές και ότι αν υπήρχαν δεν θα είχε πρόβληµα να αναλάβει την πολιτική ευθύνη. Με την τοποθέτησή της επιχειρεί να υποβαθµίσει το µέγεθος της ζηµιάς και θυµίζει την αντίδρασή της στις Μυκήνες όταν είπε ότι απλώς «άρπαξε λίγο το πούσι». Ο µελετητής της ιστορίας του κτήµατος και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος Κώστας Σταµατόπουλος σε συνέντευξή του έκανε λόγο για µια από τις πιο «καταστροφικές στιγµές του Τατοΐου που θα µείνει στην Ιστορία και έκανε στάχτη το δάσος του ιστορικού πυρήνα του κτήµατος προκαλώντας µεγάλες ζηµιές στις στέγες και στο εσωτερικό τουλάχιστον πέντε κτιρίων».
Σηµαντικά ερωτήµατα προς το υπουργείο Πολιτισµού για το Τατόι έθεσε µε ανακοίνωσή του και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. «Ποιες είναι οι ζηµιές που έχουν προκληθεί στο κτήµα Τατοΐου, τα 55 κτίρια, τα 27 κηρυγµένα µνηµεία και λοιπά αντικείµενα ιδιοκτησίας του ελληνικού λαού; Ποια είναι η κατάσταση των αρχαιολογικών καταλοίπων του αρχαίου φρουρίου της ∆εκέλειας (Παλαιόκαστρο), που βρίσκεται εντός του κτήµατος, πλησίον του κοιµητηρίου; Ποια αντικείµενα περιέχονταν στα δύο κοντέινερ που κάηκαν; Το ΥΠΠΟΑ σε ανακοινώσεις του µιλά για 100.000 πολύτιµα αντικείµενα: πόσα και ποια από αυτά βρίσκονταν στο Τατόι και παραδόθηκαν στις φλόγες; Υπάρχει κατάλογος; Για ποιο λόγο τα κινητά ευρήµατα δεν συνέχισαν να φυλάσσονται σε άλλο ασφαλή χώρο, όπου είχαν µεταφερθεί από το 2016, για την αποφυγή του κινδύνου κλοπής και πυρκαγιάς; Για ποιο λόγο η πολιτική ηγεσία αποφάσισε την επαναφορά τους εντός του κτήµατος, µε αποτέλεσµα να κινδυνεύσουν; ∆εσµεύτηκε πυροσβεστική δύναµη για την προστασία των κοντέινερ;».
Το «πρότζεκτ Τατόι» και η επικοινωνιακή φούσκα
Η εµπορευµατική αξιοποίηση του κτήµατος (εµβληµατικό σχέδιο ανάπτυξης όπως αποκαλείται) βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης. Το «πρότζεκτ Τατόι» είχε θέση στις προγραµµατικές δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, µε τον πρωθυπουργό να κάνει λόγο τον Ιούλιο του 2019 για µικρή ξενοδοχειακή µονάδα, αγροδιατροφικές µονάδες και περιπατητικές διαδροµές. Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι στόχος της κυβέρνησης είναι η απάλειψη του δηµόσιου χαρακτήρα της περιοχής και η µεταβίβαση υποδοµών και λειτουργιών στο επιχειρηµατικό κεφάλαιο.
Το υπουργείο Πολιτισµού όλο αυτό το διάστηµα ενηµερώνει διαρκώς τα ΜΜΕ για τα πλάνα ανάπτυξης σε σχέση µε το Τατόι. Τον Μάρτιο γνωστοποίησε ότι το Κεντρικό Συµβούλιο Νεωτέρων Μνηµείων (που συνεδριάζει κεκλεισµένων των θυρών) ενέκρινε τις οριστικές µελέτες της αποκατάστασης του θερινού ανακτόρου. Επιπλέον, λίγες ηµέρες αργότερα ενηµέρωσε ότι «προχωράει στην εκπόνηση των αναγκαίων µελετών για το κτίριο του νέου Βουστασίου καθώς και στην εκπόνηση προκαταρκτικών µελετών για τα δίκτυα υποδοµής στο κτήµα…». Με ανακοίνωσή του τον Απρίλιο του 2021 επισήµανε ότι «παρουσιάστηκε το προσχέδιο της µελέτης Σκοπιµότητας και Βιωσιµότητας η οποία εκπονείται µε χορηγία του Ιδρύµατος Αθανασίου Λασκαρίδη (σ.σ.: της γνωστής οικογένειας που ανέπτυξε δραστηριότητα στην ξενοδοχειακή επιχειρηµατικότητα στο κέντρο της Αθήνας) όπου αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά του κτήµατος».
Εξι µήνες πριν από την καταστροφική πυρκαγιά είχαν κυκλοφορήσει αρκετά άρθρα σε συστηµικά ΜΜΕ µε τίτλο «Μαγνήτης το Τατόι για επενδύσεις» τα οποία αναφέρονταν µε λεπτοµέρειες στο σχέδιο «αποκατάστασης» της περιοχής. «Ως µαγνήτης για την προσέλκυση επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή Βαρυµπόµπης – Κρυονερίου λειτουργούν τα πρώην βασιλικά κτήµατα στο Τατόι. Η επαναφορά του σχεδίου αποκατάστασης του χώρου –το οποίο είχε παραµείνει παγωµένο από το 2013– ευνοεί την προσέλκυση ιδιωτικού κεφαλαίου» ανέφερε το άρθρο και στη συνέχεια τόνιζε: «Επιχειρηµατίας που δραστηριοποιείται σε γειτονική έκταση σχεδιάζει τη δηµιουργία µικρής πολυτελούς ξενοδοχειακής µονάδας µε την προοπτική ότι η επισκεψιµότητα στην περιοχή θα αυξηθεί. Σύµφωνα µε τις ίδιες πηγές, πολλοί… µνηστήρες “σκανάρουν” τις γύρω εκτάσεις και διερευνούν τις δυνατότητες αξιοποίησής τους. Ωστόσο, µεγάλο τµήµα τους είναι δασικό, ενώ η διαθέσιµη “καθαρή” γη είναι ελάχιστη και µε περιορισµούς στις χρήσεις γης».
Το άρθρο µάλιστα ανέφερε ότι η νέα µελέτη είχε την υπογραφή της KPMG καθώς και της οµάδας ΑΣΠΑ design του αρχιτέκτονα – πολεοδόµου Σπύρου Τσαγκαράτου, η οποία είχε στο ενεργητικό της έργα όπως το Τhe Mall Athens, το Golden Hall, το σχέδιο αξιοποίησης του Αστέρα Βουλιαγµένης, το σχέδιο ολοκληρωµένης ανάπτυξης του Ελληνικού κ.ά. Σε σχέση µε τα οικονοµικά µεγέθη έγραφε ότι «για τη διαχείριση του έργου θα συσταθεί Εταιρεία Ειδικού Σκοπού η οποία θα προετοιµάσει και τις συµβάσεις παραχώρησης. Ο προϋπολογισµός εκτιµάται στα 97-130 εκατ. ευρώ, µε το υπουργείο Πολιτισµού να έχει εξασφαλίσει 49 εκατ. από το Ταµείο Ανάκαµψης. Τα υπόλοιπα θα αναζητηθούν µε τη συνεργασία δηµοσίου και ιδιωτών». Για να διευκολυνθεί η υλοποίηση των επιχειρηµατικών σχεδίων προβλέπεται ειδικό πολεοδοµικό σχέδιο και αντίστοιχα προεδρικά διατάγµατα που θα καθορίσουν τις χρήσεις γης και τους όρους δόµησης.
Μετά την πυρκαγιά το υπουργείο Πολιτισµού και Αθλητισµού επιχειρεί να επιταχύνει την εφαρµογή του σχεδίου αποκατάστασης των κτιρίων, ενώ ήδη έχει ανατεθεί η µελέτη για την αναδάσωση του ιστορικού πυρήνα και στα 1.600 στρέµµατα και ευρύτερα στα 6.000 στρέµµατα του κτήµατος. Το υπουργείο Υποδοµών και Μεταφορών ενέκρινε την προσθήκη επιπλέον όρων στη διακήρυξη δηµοπράτησης του έργου αποκατάστασης συνολικού προϋπολογισµού 14,3 εκατ. ευρώ.
Στη συνέντευξη Τύπου για το Τατόι η Λίνα Μενδώνη είπε ότι «γράφτηκαν πολλά για τα επενδυτικά σχέδια στο Τατόι, που δεν ισχύουν. Παραµένουµε στον στόχο µας όπως προβλέπεται στη µελέτη βιωσιµότητας που ήδη εφαρµόζουµε» αν και κάποιοι που γνωρίζουν την περίπτωση υποστηρίζουν ότι πλέον η υλοποίηση του σχεδίου θα καθυστερήσει τουλάχιστον µία δεκαετία. Σε συνέντευξή της στην εφηµερίδα «Παραπολιτικά» τον Απρίλιο του 2021 η υπουργός είχε αναφέρει ότι «µες στο κτήµα θα λειτουργήσουν επιχειρήσεις εστίασης, εστιατόρια, καφετέριες και αναψυκτήρια που θα συνδυάζονται µε τη λειτουργία των µουσειακών υποδοµών, αλλά και ανεξάρτητα από αυτές. Στη µελέτη βιωσιµότητας έχει προβλεφθεί και η λειτουργία ενός εστιατορίου υψηλής γαστρονοµίας».
Αβοήθητοι οι κάτοικοι της περιοχής
Σε καταγγελία στα κοινωνικά δίκτυα σε σχέση µε τους χειρισµούς της κυβέρνησης προέβη ο Γιώργος Θαλάσσης, πρώην γυµνασιάρχης της Σχολής Μωραΐτη, ο οποίος έγραψε στον λογαριασµό του στο Facebook στις 7 Αυγούστου: «Ο ∆Ε∆∆ΗΕ δεν εργάζεται για την ηλεκτροδότηση της Βαρυµπόµπης, αλλά σήµερα έστειλε συνεργείο για να συνεχίσει το έργο υπογειοποίησης της ηλεκτροδότησης των ανακτόρων Τατοΐου. Το έργο αυτό είχε εγκαταλειφθεί επί δύο µήνες, αλλά για ύποπτους λόγους ξαναξεκίνησε σήµερα. Κανένα τηλεοπτικό συνεργείο δεν θα τους πιάσει στα πράσα, ενώ κολόνες και καλώδια των κοινών θνητών ακόµη καίγονται. Προηγούνται η Μενδώνη και οι επενδυτές».
Σε επόµενη ανάρτηση έγραψε: «Για αρκετά χιλιόµετρα, κατά µήκος της οδού Ερυθραίας, στην άκρη του βασιλικού κτήµατος, η γη ξυρίζεται από τα καµένα δέντρα. Ποιος είναι άραγε ο σκοπός και η τόση βιασύνη; Ισως εµποδίζεται η διέλευση, ώστε όταν κάποτε έρθει κόσµος να µην πέφτει κατάµουτρα στο καµένο δάσος και πλακώνεται η ψυχή του. Αλλωστε οι επισκέπτες του Tatoi Club είναι πολύ ευαίσθητοι στα αποκρουστικά θεάµατα. Ποιος ηγείται σε αυτή την προσπάθεια; Χαρδαλιάς; Πατούλης; ∆ασαρχείο;».
