Ο Τζο Ράιτ στη νέα του ταινία «Η πιο σκοτεινή ώρα» (το πιο σίγουρο Οσκαρ της φετινής τελετής καθώς δύσκολα θα χάσει ο Γκάρι Ολντμαν το πρώτο του αγαλματίδιο) «ακτινογραφεί» τον Τσόρτσιλ και ψάχνει τον άνθρωπο πίσω από τον πολιτικό ηγέτη.
Ο Βρετανός σκηνοθέτης Τζο Ράιτ θεωρείται εξπέρ στις ταινίες εποχής και στα ιστορικά φιλμ. Στη φιλμογραφία του ανήκουν διασκευές έργων μεγάλων συγγραφέων («Περηφάνια και προκατάληψη», «Αννα Καρένινα), πολεμικά έπη με ιστορικό εκτόπισμα («Εξιλέωση»), αλλά και πιο ανθρώπινες («The soloist») ή συναρπαστικές («Hanna») δημιουργίες. Η νέα του ταινία «Η πιο σκοτεινή ώρα» αναφέρεται στις δύσκολες μέρες που έζησε ο Τσόρτσιλ την άνοιξη του 1940, όταν ο πολιτικός ηγέτης καλείται να πάρει τις πιο κρίσιμες αποφάσεις στην καριέρα του.
Πώς αποφασίσατε να καταπιαστείτε με την περίπτωση Τσόρτσιλ και ποια ήταν η σκηνοθετική σας προσέγγιση για την απόδοση μιας τόσο αμφιλεγόμενης προσωπικότητας;
Μεγάλωσα με τόσες ιστορίες γύρω από τα κατορθώματα του πολιτικού Τσόρτσιλ, ώστε κάποια στιγμή γεννήθηκε μέσα μου η ανάγκη να αναζητήσω τον άνθρωπο πίσω από τον ηγέτη. Για πάρα πολλούς Αγγλους ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είναι ένα είδωλο. Ενα πρόσωπο ιερό και δίχως ρωγμές, ειδικά στο κομμάτι της ζωής του που αφορά τη στάση του στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Τοποθετημένος στο υψηλότερο βάθρο που μπορεί να βρεθεί ένας πολιτικός ηγέτης, ιδίως σε εκείνα τα τόσο κρίσιμα χρόνια, ο Τσόρτσιλ είναι ένα είδος τοτέμ στην Αγγλία, που δεν αμφισβητείται έντονα. Επιδιώξαμε να ξεφύγουμε από την παγίδα της αγιογραφίας και να ανιχνεύσουμε το ανθρώπινο προφίλ του Τσόρτσιλ.
Με ποιον τρόπο το πετύχατε αυτό;
Το πρώτο βήμα ήταν να «κατεβάσουμε» τον Τσόρτσιλ από το βάθρο του άθικτου και αψεγάδιαστου πολιτικού ηγέτη. Να σκαλίσουμε την τέλεια γυαλιστερή επιφάνεια και να αναζητήσουμε τις ανθρώπινες ρυτίδες του πολιτικού άντρα.
Γιατί επιλέξατε να καταγράψετε στο φιλμ μόνο τις πρώτες μέρες του Τσόρτσιλ στον πρωθυπουργικό θώκο κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του (1940-45);
Θεωρούμε τη συγκεκριμένη περίοδο όχι απλώς εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για μια βιογραφική ταινία, αλλά και ιδανική για να ξαναδιαβάσουμε την ιστορία της Ευρώπης, τότε που η επέλαση του Χίτλερ συνεχίζεται αμείωτη καθώς κατακτά μία μία σχεδόν όλες τις χώρες της δυτικής Ευρώπης και η τύχη της Αγγλίας –αλλά και το μέλλον της Ευρώπης– κρέμεται από μια κλωστή.
Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη για τον Τσόρτσιλ;
Ο Τσόρτσιλ ήταν από τους τελευταίους μεγάλους ηγέτες παγκοσμίως. Αναμφισβήτητα ήταν πολύ ξεχωριστός, χαρισματικός πολιτικός. Αυτό δεν σημαίνει ότι πήρε μόνο θετικές ή πετυχημένες αποφάσεις στην καριέρα του. Αρκετές φορές έκανε λάθη ή έλαβε αποφάσεις που κόστισαν τη ζωή πολλών ανθρώπων, όπως φαίνεται ξεκάθαρα και στην ταινία μας. Μέσα από την έρευνα που κάναμε διαμορφώθηκε και η νέα γνώμη μου για εκείνον. Βρίσκω τρομερά ενδιαφέρον το κομμάτι της αυτοπεποίθησης και των πολιτικών ιδεών του, αλλά θεωρώ ότι βρέθηκε σε αδιέξοδο ως προς τις αποφάσεις που έπρεπε να πάρει στις υποθέσεις της Δουνκέρκης, του Καλέ και της συνθηκολόγησης με τον Χίτλερ. Η ιστορία μπορεί να τον δικαίωσε αλλά εκείνες τις μέρες είχε σοβαρές αμφιβολίες για την ορθότητα των αποφάσεών του. Η επιμονή του Χάλιφαξ να συζητήσουν με τον Χίτλερ την πιθανότητα της ειρήνης είχε σωστή βάση καθώς έθετε ως προτεραιότητα τη σωτηρία χιλιάδων αντρών, τους οποίους ο Τσόρτσιλ δεν δίστασε να θυσιάσει.
Ενα άλλο στοιχείο του χαρακτήρα του –τουλάχιστον όπως δείχνει η ταινία– είναι η εκκεντρικότητά του. Πολλές συναντήσεις του με σημαντικά πρόσωπα γίνονται στην κρεβατοκάμαρά του, ενώ πολλές φορές δεν διστάζει να συζητάει με κάποιους εξ αυτών από την τουαλέτα κάνοντας την… ανάγκη του! Είναι ιστορικά τεκμηριωμένα όλα αυτά;
Φυσικά. Ετσι ακριβώς έπραττε. Στην έρευνα που κάναμε βασιστήκαμε σε πολλές προσωπικές μαρτυρίες, κυρίως από ανθρώπους που δούλεψαν στενά μαζί του, όπως οι γραμματείς, οι οδηγοί του ή οι κοπέλες που δακτυλογραφούσαν τις ομιλίες του, οι οποίοι επιβεβαιώνουν τις παραπάνω σκηνές.
Οσον αφορά την ερμηνεία του Ολντμαν, ή μάλλον τη μεταμόρφωσή του, συμβουλευτήκατε ανθρώπους από την οικογένεια του Τσόρτσιλ;
Φυσικά. Βρεθήκαμε με πολλούς συγγενείς και φίλους του που τον είχαν ζήσει από κοντά και μερικοί τρόμαξαν όταν είδαν τον Γκάρι ως Τσόρτσιλ. Από ό,τι μας είπαν η ομοιότητά τους είναι εκπληκτική. Επίσης για μένα ήταν μεγάλη τύχη να δουλέψω με έναν ηθοποιό σαν τον Γκάρι Ολντμαν. Μεγάλωσα στα 80s και εκείνη την εποχή όλοι οι νέοι σε ένα πράγμα συμφωνούσαν: Garry was the man. Η φαντασία, η ωριμότητα και ο τρόπος δουλειάς αυτού του ηθοποιού είναι το κάτι άλλο. Θεωρώ ότι τα στοιχεία που έχει βάλει στην ερμηνεία του ως Τσόρτσιλ είναι δείγματα ενός πραγματικά ιδιοφυούς ηθοποιού και γι’ αυτό έχει πετύχει το τέλειο.
Πώς χαρακτηρίζετε την πορεία σας στο σινεμά ως τώρα; Η ανταπόκριση κοινού και κριτικής στις ταινίες σας ήταν αυτή που περιμένατε;
To 2007 είχα μόλις ολοκληρώσει τη δεύτερη ταινία μου «Εξιλέωση», μετά το «Περηφάνια και προκατάληψη», όταν κάποιος μου είπε «απόλαυσέ το τώρα και για όσο διαρκέσει γιατί δεν θα είναι πάντα έτσι». Με την αλαζονεία της νιότης και τη μέθη της επιτυχίας σκέφτηκα ότι για μένα θα είναι έτσι για καιρό. Φυσικά διαψεύστηκα. Ηρθαν και οι κακές και οι λιγότερο καλές μέρες, με ταινίες που δεν είχαν απήχηση. Με τα χρόνια έχω καταλήξει ότι κι αυτές οι εμπειρίες χρήσιμες είναι. Τουλάχιστον τώρα, με τη μεγάλη επιτυχία που γνωρίζει η «Σκοτεινή ώρα», μπορούμε να απολαύσουμε όλη αυτήν τη διαδικασία και να χαρούμε με την ψυχή μας.
