Η Τζένιφερ Σεντ μεγάλωσε διαβάζοντας αρχαίους ελληνικούς μύθους και αυτό που τη γοήτευε περισσότερο ήταν οι άγνωστες ιστορίες που κρύβονταν σε αυτούς. Έπειτα από δεκατρία χρόνια διδασκαλίας έγραψε την «Αριάδνη», ένα βιβλίο που αμέσως αγκαλιάστηκε από το αναγνωστικό κοινό, στο οποίο φωτίζεται ο ρόλος της Αριάδνης στον μύθο του Θησέα και του Μινώταυρου. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά, επικοινωνήσαμε με τη συγγραφέα.
Πώς ήταν η ζωή σας την εποχή που γράφατε την «Αριάδνη»;
Δίδασκα αγγλικά για δώδεκα χρόνια και ένιωθα απογοητευμένη από την εργασία μου η οποία εστιαζόταν όλο και περισσότερο στα πρακτικά και διαδικαστικά. Διαπίστωσα ότι με το πέρασμα του χρόνου κορυφωνόταν το άγχος και η αίσθηση του ανικανοποίητου κι έτσι στις αλλαγές που αποφάσισα να κάνω στη ζωή μου ήταν να αρχίσω να γράφω στον ελεύθερο χρόνο μου το μυθιστόρημα που πάντα επιθυμούσα.
Έχω διαβάσει σε μια παλιότερη συνέντευξή σας ότι όχι μόνο δεν ήσασταν προετοιμασμένη για τη μεγάλη επιτυχία, αλλά πιστεύατε ότι οι μόνες που θα το διάβαζαν θα ήσασταν εσείς και ίσως η μητέρα σας. Πώς νιώσατε όταν το είδατε στα best-seller των «Sunday Times»;
Όταν άρχισα να γράφω δεν είχα ιδιαίτερες προσδοκίες. Στην αρχή ήταν μικροί οι στόχοι μου – να γράψω ένα κεφάλαιο, έπειτα άλλο ένα και άλλο ένα μέχρι το αρχικό προσχέδιο. Καθώς το βιβλίο άρχισε να διαμορφώνεται, άρχισα να νιώθω ότι άξιζε τον κόπο και ότι μου άρεσε, αλλά δεν τολμούσα να φανταστώ ότι θα ερχόταν η ώρα που θα εκδιδόταν. Πίστευα ότι στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν αυτοέκδοση και θα έδινα ένα αντίτυπο στη μαμά μου, καθώς πάντα προτείνουμε βιβλία μεταξύ μας. Η επιτυχία της «Αριάδνης» ήταν πραγματικά απίστευτη – ένιωσα πολύ περήφανη όταν είδα ότι την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας είχε γίνει best seller στους «Sunday Times».
Μεγαλώσατε διαβάζοντας ελληνική μυθολογία. Πώς μυηθήκατε;
Όταν ήμουν πολύ μικρή επισκεφτήκαμε με τους γονείς μου κάτι φίλους στην Κύπρο και ακόμα θυμάμαι το αρχαίο θέατρο στο Κούριο. Με εντυπωσίασε πολύ ότι μπορούσαμε να βρεθούμε σε μέρη όπου είχαν απομείνει σημάδια από τη ζωή τόσων αιώνων πριν. Με γοήτευσαν οι ιστορίες και ο τρόπος που οι μύθοι μάς συνδέουν με το παρελθόν, ενώνοντάς μας με μια ροή αφήγησης χιλιετιών. Το αγαπημένο μου βιβλίο ως παιδί ήταν το «The tale of Troy» (σ.σ. Η ιστορία της Τροίας) του Ρότζερ Λάνσελιν-Γκριν, το οποίο με συνεπήρε με τις περιγραφές θρυλικών μαχών, ηρώων και θεών. Κυρίως ενθουσιάστηκα με τον τρόπο που παρουσίαζε τα γεγονότα από τη σκοπιά της Ελένης, καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση για μια γυναίκα που πολλοί θεωρούσαν υπεύθυνη για τα δεινά τόσων ανθρώπων – θεωρείται το πρόσωπο για χάρη του οποίου καθελκύστηκαν χίλια πλοία και άρχισε ο δεκαετής πόλεμος. Έτσι μου ήρθε η ιδέα ότι μπορούμε πάντα να δούμε πέρα από τις ιστορίες για να ανακαλύψουμε μια άλλη που βρίσκεται κρυμμένη στη σκιά τους.
Γιατί είναι σημαντικό να ξαναγραφτεί ο μύθος του Θησέα και του Μινώταυρου;
Είχα διαβάσει τις «Ηρωίδες» του Οβίδιου στο πανεπιστήμιο και εντυπωσιάστηκα από το πώς δημιούργησε μια τόσο άγρια, παθιασμένη φωνή για την Αριάδνη, τη γυναίκα που εγκατέλειψε ο Θησέας στο νησί της Νάξου. Αλλά δεν το είχα ξανασκεφτεί, μέχρι που διάβασα την ιστορία του Μινώταυρου στον μικρό γιο μου. Στο τέλος της αφήγησης με ρώτησε τι είχε συμβεί στην Αριάδνη – αφού έπαιξε έναν τόσο κομβικό ρόλο στη νίκη του Θησέα, χάθηκε από το βιβλίο. Η ερώτησή του μου υπενθύμισε ότι υπήρχε πάντα κάτι περισσότερο στην ιστορία της. Έτσι επέστρεψα στον Οβίδιο και βρήκα τα χωρία στα οποία ζητά από τον Θησέα να της δώσει τα εύσημα για αυτό που έκανε η Αριάδνη όταν εκείνος θα επέστρεφε στην Αθήνα και στα πλήθη που θα συγκεντρώνονταν για να ακούσουν τα κατορθώματά του. Πραγματικά ένιωσα ότι ήταν καιρός να έρθει στο προσκήνιο.
Η Αριάδνη δίνει τη φωνή της στις γυναίκες της εποχής της. Πώς ζούσαν;
Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στην ελληνική μυθολογία είναι ο τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες υποφέρουν για τα εγκλήματα των ανδρών. Η Αριάδνη βοηθά τον Θησέα να σκοτώσει τον Μινώταυρο και να σπάσει τη σκληρή συμφωνία με την Κρήτη, αλλά αντί να την παντρευτεί, την εγκαταλείπει στη Νάξο (είτε για να πεθάνει είτε για να προσφερθεί στον Διόνυσο σύμφωνα με τις πηγές). Ερευνώντας περισσότερα για αυτήν βρήκα πώς ο πατέρας της, ο βασιλιάς Μίνωας, συμπεριφέρθηκε σε μια γυναίκα που ονομαζόταν Σκύλλα, η οποία ήταν κόρη του εχθρού του.
Όπως η Αριάδνη, έτσι και η Σκύλλα ερωτεύτηκε τον εισβολέα και πρόδωσε τον πατέρα της για να τον βοηθήσει, αλλά αντί να την ανταμείψει, ο Μίνωας την έπνιξε πίσω από τη βάρκα του καθώς απέπλεε. Για τη Μέδουσα ξέρουμε ότι ήταν ένα τέρας που το πρόσωπό του μετέτρεπε τους άντρες σε πέτρα. Ωστόσο η Μέδουσα ήταν ένα κορίτσι που τιμωρήθηκε από την Αθηνά επειδή έπεσε θύμα του Ποσειδώνα. Υπήρχαν τόσες ακόμη ιστορίες σαν αυτή – για γυναίκες που μεταμορφώθηκαν σε αρκούδες ή αγελάδες ή αστέρια και φαινόταν να αντικατοπτρίζει μια βαθιά τάση μισογυνισμού στον οποίο οι γυναίκες έρχονταν αντιμέτωπες με τη δυσπιστία, την καταπίεση και την εκμετάλλευση από ήρωες και θεούς. Ωστόσο, οι γυναίκες έχουν κεντρικό ρόλο σε πολλούς αρχαιοελληνικούς μύθους και συχνά είναι ισχυρές και συναρπαστικές ως χαρακτήρες.
Ο μύθος και το βιβλίο πραγματεύονται το δίπολο ανάμεσα στη μοίρα και την ελεύθερη βούληση. Γιατί πιστεύετε ότι η Αριάδνη προδίδει τον πατέρα της;
Η Αριάδνη είναι μια νεαρή γυναίκα που της δίνεται η αναπάντεχη ευκαιρία να επιλέξει τη μοίρα της. Αντί να παντρευτεί έναν άντρα της επιλογής του πατέρα της, μπορεί να το σκάσει με τον Θησέα ο οποίος μάλλον φαίνεται χαρισματικός και ευγενής – άλλωστε είναι εκείνος που προσφέρθηκε να πάει στην Κρήτη για να θυσιαστεί, να μπει στον Λαβύρινθο για να σώσει τη ζωή των υπολοίπων. Αυτό από μόνο του θα ήταν σίγουρα ενδιαφέρον. Φανταζόμουν επίσης πώς θα μπορούσε να είναι η ζωή της Αριάδνης γνωρίζοντας ότι έπαιρναν παιδιά από τα σπίτια τους στην Αθήνα και τα πήγαιναν στην Κρήτη για να καταλήξουν τροφή για τον Μινώταυρο.
Ωστόσο και η ύπαρξη του ίδιου του Μινώταυρου είναι ζοφερή, καθώς η γέννησή του έρχεται ως τιμωρία για την προσβολή που έκανε ο Μίνωας στον Ποσειδώνα (αν και, όπως συνήθως συμβαίνει, η γυναίκα του είναι εκείνη που υποφέρει για την αλαζονεία του). Δεν ήταν δύσκολο να σκεφτεί κανείς ότι η Αριάδνη θα μπορούσε να έχει νιώσει συμπάθεια για τον ετεροθαλή αδερφό της αλλά και φρίκη για τις ανθρωποθυσίες που του προσφέρονταν και ότι όλα αυτά θα γίνονταν το εφαλτήριο για την απόδρασή της. Δίνει μια απρόβλεπτη δυναμική ο παράγοντας της θεϊκής παρέμβασης, την ίδια στιγμή που και οι άνθρωποι προσπαθούν να ασκήσουν εξουσία.
Ποια είναι τα κοινά στοιχεία και ποιες οι διαφορές μεταξύ του Θησέα, του Μίνωα και του Μινώταυρου;
Όλοι προκαλούν τεράστια ταλαιπωρία στους άλλους. Αν και ο Θησέας και ο Μίνωας θα αυτοπροσδιορίζονταν ως ήρωες στους οποίους συγχωρούνται ακόμη και οι αγριότητες, ο Μινώταυρος φυλακίζεται ως θηριώδης. Ο Θησέας και ο Μίνωας έχουν το δικαίωμα να αναλάβουν εξουσία και να κυριαρχήσουν, ενώ ο Μινώταυρος είναι παγιδευμένος στα υπόγεια σκοτάδια του Λαβύρινθου. Είναι εύκολο να χαρακτηρίσει κάποιος τον Μινώταυρο ως τερατώδη, ωστόσο η χειρότερη σκληρότητα εντοπίζεται στις πράξεις των ανθρώπων και στον τρόπο που συμπεριφέρονται στους άλλους.
Info
Το βιβλίο «Αριάδνη» της Τζένιφερ Σεντ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος σε μετάφραση της Εύης Γεροκώστα.
