Νέα σελίδα στις ελληνο-σερβικές σχέσεις άνοιξαν σήμερα οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, δίνοντας νέα προοπτική στις ιστορικές, ούτως ή άλλως, σχέσεις που ενώνουν τους δύο λαούς. Πρώτα από όλα, με τη συγκρότηση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το οποίο για πρώτη φορά θα συνεδριάσει την άνοιξη στη Θεσσαλονίκη.
Εν πρώτοις, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε «πεπεισμένος», όπως είπε, ότι η σημερινή επίσκεψη μπορεί να δώσει «το έναυσμα για την απαραίτητη αναζωογόνηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών», αλλά με την προσθήκη: «Προσβλέπουμε στην περαιτέρω ενίσχυσή τους…πρέπει να μελετούμε τα συγκεκριμένα βήματα που θα δώσουν νέα προοπτική στις ιστορικές ελληνο-σερβικές σχέσεις». Απώτερος στόχος, να γίνει «στρατηγική» η συνεργασία Ελλάδας και Σερβίας.
Αν όμως η ποιοτική αναβάθμιση των ελληνο-σερβικών σχέσεων ήταν το ένα συμπέρασμα από τη συνάντηση του πρωθυπουργού, Αλ. Τσίπρα, με τον Σέρβο ομόλογό του, Αλεξάντερ Βούτσιτς, το άλλο αφορούσε στην καταδίκη των αλυτρωτικών διαθέσεων. Ενώ και οι δύο πρωθυπουργοί έκαναν αναφορά στο ανοιχτό θέμα που έχει η Ελλάδα με την ονομασία της πΓΔΜ.
«Από κοινού τονίσαμε ότι το μέλλον των Βαλκανίων μπορεί να χτιστεί μόνο στη βάση του διεθνούς δικαίου, του αμοιβαίου σεβασμού, του διαλόγου και της συνεργασίας. Όχι με παραβιάσεις, όχι με επεμβάσεις, όχι με προκλήσεις και αμφισβήτηση της διεθνούς νομιμότητας, όχι με αναθεωρητικές λογικές ως προς τις διεθνείς συνθήκες», τόνισε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, στέλνοντας μηνύματα σε διάφορους αποδέκτες. Για να καταλήξει ότι «φαινόμενα του παρελθόντος δεν έχουν θέση στα Βαλκάνια, κοινή ευρωπαϊκή πορεία όλων των χωρών των Βαλκανίων».
Συγκροτείται Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας
Όσον αφορά την είδηση της σημερινής συνάντησης, «συμφωνήσαμε το επόμενο διάστημα να οργανώσουμε και να συστήσουμε Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα συγκληθεί για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, την προσεχή άνοιξη, μια πόλη που έχει ιστορικό ρόλο στη σχέση μας, αλλά πρέπει να αποκτήσει και κομβικό στρατηγικό ρόλο για το μέλλον μας», με τον Σέρβο πρωθυπουργό να αναγνωρίζει από την πλευρά του, ότι «δεν μπορεί να αλλάξει κάτι σε μια μέρα, αλλά οι χώρες μας από κοινού ατενίζουν το μέλλον», που δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι «εδώ και επτά χρόνια δεν είχαμε τόσο υψηλή συνάντηση».
Επίσης, ο πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας εξειδικεύοντας τους τομείς συνεργασίας, υποστήριξε πως «ανοίγονται ευκαιρίες στους τομείς της ενέργειας, των υποδομών, της συνδεσιμότητας, της πληροφορικής, της υψηλής τεχνολογίας, όπως το εξαιρετικά σημαντικό σχέδιο σιδηροδρομικής διασύνδεσης Βελιγραδίου -Θεσσαλονίκης». Αλλά δεν έμεινε εκεί, αφού έκανε λόγο για ένα σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο, που θα εκτείνεται από τον Πειραιά στο Βελιγράδι. Αλλά και πέραν αυτού, ένα άλλο μεγάλο έργο που, όπως παρατήρησε ο πρωθυπουργός, «μπορεί να αλλάξει τη γεωγραφία των Βαλκανίων -πρέπει να πάψει να αλλάζει η γεωγραφία με πολεμικές παρεμβάσεις-» είναι η ιδέα της υδάτινης διασύνδεσης του Βελιγραδίου με τη Θεσσαλονίκη. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να διαπιστωθεί αν η ΕΕ, το πρόγραμμα Γιούνκερ, θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει το έργο αυτό, συμπλήρωσε ο Αλ. Τσίπρας.
Σύμφωνα με την ελληνική προσέγγιση, η χώρα μας έχει ένα πολύ μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα, την τοποθεσία της. Μπορεί να είναι ένας κρίσιμος διαμετακομιστικός κόμβος, καθώς συνδέει Ευρώπη με Μ. Ανατολή, αλλά και την Ασία. Η Σερβία μπορεί να αποτελέσει τη γέφυρα ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική Ευρώπη. Συνεπώς η συνεργασία, ιδίως στις μεταφορές μπορεί να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο project ιδιαίτερης σημασίας για όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο», πρότεινε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Πέραν της οικονομικής συνεργασίας, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας στις δηλώσεις του υπογράμμισε τους «σημαντικούς ιστορικούς, πολιτιστικούς και πνευματικούς δεσμούς, με σχέσεις που βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό, την ειλικρινή φιλία και την αλληλεγγύη σε δύσκολες στιγμές.
Υπάρχουν κοινές πνευματικές, θρησκευτικές παραδόσεις, κυρίως όμως υπάρχει η κοινή πορεία στις δύσκολες στιγμές της Ιστορίας. Στις οποίες οι λαοί μας βρέθηκαν από την ίδια μεριά μαχόμενοι για ιδανικά και αξίες. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρεθήκαμε στην ίδια πλευρά της Ιστορίας…», ενθυμήθηκε ο πρωθυπουργός.
Μίλησε όμως και για γεγονότα της πρόσφατης Ιστορίας, όπως τότε που «κατά τη διάρκεια της πολύ μεγάλης και δύσκολης περιπέτειας για το σέρβικο λαό, αυτή των βομβαρδισμών, η Ελλάδα στάθηκε αλληλέγγυα, οι Έλληνες στο πλευρό του σέρβικου λαού».
Και, «σήμερα βρισκόμαστε σε μια κοινή προσπάθεια να φέρουμε την ειρήνη και τη συνεργασία στην περιοχή των Βαλκανίων, συντρέχουμε στην προσπάθεια της Σερβίας να γίνει μέλος της ΕΕ. Φέτος συμπληρώνουμε, ανεπισήμως, 150 χρόνια από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων και αυτό είναι μια σημαντική αφορμή για αν ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις μας που παραμένουν πάντα ουσιαστικές, αλλά πρέπει και σε διπλωματικό επίπεδο να αξιοποιήσουμε τη δυναμική που διαμορφώνει τα συναισθήματα αλληλεγγύης και φιλίας ανάμεσα στους λαούς μας».
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Βούτσιτς αναφέρθηκε στις οικονομικές -εμπορικές ανταλλαγές των δύο χωρών και πώς αυτές μπορούν από κοινού να βελτιωθούν, αφού, κατά την άποψη του Βελιγραδίου, δεν είναι ακόμη σε μεγάλο ύψος. Επιπλέον, αναφέρθηκε στο ότι η Ελλάδα είναι ο υπ’ αριθμόν ένας τουριστικός προορισμός για τους Σέρβους, αλλά και στο ότι παρατηρείται πλέον άνοδος των αφίξεων από την Ελλάδα. Παράλληλα, πρότεινε την αύξηση εξαγωγών σερβικών τροφίμων προς τη χώρα μας. Θέμα -κλειδί για τις οικονομικές συναλλαγές των δύο χωρών, να καταστεί ταχύτερη η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης -Βελιγραδίου, αναγνώρισε και εκείνος από την πλευρά του.
Καταδίκη του αλυτρωτισμού
Παραλλήλως, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε την ανησυχία του «για τις φωνές αλυτρωτισμού, εθνικισμού, μισαλλοδοξίας που ακόμη και σήμερα ταλανίζουν την περιοχή μας και θέτουν προσκόμματα στην οριστική συμφιλίωση και εμπέδωση σχέσεων καλής γειτονίας». Και ανέδειξε τον κρίσιμο ρόλο της Σερβίας στην ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, χαρακτηρίζοντας απαραίτητο τον διάλογο με την Πρίστινα. «Η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή εξασφαλίζεται με κοινά αποδεκτή λύση στο ζήτημα του Κοσσόβου, η Ελλάδα θα παραμείνει στις θέσεις της, θέσεις αρχών».
Στο ερώτημα που τέθηκε στους δύο ηγέτες για το θέμα με την πΓΔΜ, ο μεν Σέρβος πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι το Βελιγράδι δεν επιθυμεί να επιλύει τα προβλήματα άλλων, ιδίως «όταν δεν μας καλούν να το πράξουμε». Ενώ ευχαρίστησε τη χώρα μας για τη σταθερή θέση της να μην αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Ακόμη ευχαρίστησε την ελληνική πλευρά για τη συνδρομή της στα ευρωπαϊκά μέτρα στο θέμα του προσφυγικού.
Στη δική του απάντηση, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τόνισε: «Για να μπορέσει κάποιος να βοηθήσει, υπάρχει μία προϋπόθεση: και οι δύο πλευρές που έχουν το πρόβλημα να θέλουν να λυθεί το πρόβλημα. Αν η μια πλευρά θέλει και η άλλη δεν θέλει, όσο και να προσπαθούν κάποιοι τρίτοι δεν πρόκειται να λύσουν κανένα πρόβλημα».
Έκανε όμως και μια γενικότερη τοποθέτηση, σημειώνοντας: «Η Ελλάδα έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια μια αξιόλογη υπομονή και επιμονή, διότι εμείς δεν θέλουμε με τις γειτονικές μας χώρες να έχουμε διαφορές, θέλουμε να λύνουμε τις διαφορές και θέλουμε συνεργασία. Πρέπει όμως όλοι να κατανοήσουν ότι η επίλυση των διαφορών δεν μπορεί να γίνει εφικτή όταν κανείς επιμένει σε αλυτρωτικές θέσεις και εμμονές που αναδεικνύουν μια εθνικιστική διάθεση. Δεν ταιριάζει στην περιοχή μας και στο πνεύμα της εποχής. Το μέλλον των Βαλκανίων δεν μπορεί να είναι η επιμονή, η εμμονή σε μια λογική που τα προηγούμενα χρόνια κόστισε στους λαούς μας».
Ταυτόχρονα, ο Αλ. Τσίπρας εξέφρασε την ανησυχία του για την άνοδο εθνικιστικών και ρατσιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη, κυρίως «γιατί επηρεάζει τις πολιτικές δυνάμεις που κυβερνούν στην Ευρώπη». Όπως διαπίστωσε, κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απέναντι στην ανησυχία ενδυνάμωσης ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων, ιδίως όταν επίκεινται εκλογές, υιοθετούν πολιτική ατζέντα των δυνάμεων αυτών. Το αποτέλεσμα είναι «καταστροφικό», υπογράμμισε. Υπ’ αυτήν την έννοια η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: το επόμενο διάστημα θα διεξαχθούν εκλογικές αναμετρήσεις σε μια σειρά σημαντικές χώρες και πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι «προτεραιότητα πρέπει να είναι το συλλογικό συμφέρον της Ευρώπης σε μια περίοδο κατά την οποία υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις αποσταθεροποίησης. Και όχι το πρόσκαιρο συμφέρον σε κάθε χώρα χωριστά. Θέλω να πιστεύω ότι αυτή η δύσκολη χρονιά για την Ευρώπη, το 2017, θα είναι μια χρονιά διεξόδου από το τέλμα που έχει δημιουργηθεί και όχι μια χρονιά έντασης του αδιεξόδου», ήταν η προσδοκία του Έλληνα πρωθυπουργού.
Κλείνοντας, ο Αλ. Τσίπρας δήλωσε ότι η Ελλάδα στηρίζει σταθερά την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας, αναγνωρίζοντας τις θυσίες του σερβικού λαού. Συμφωνήθηκε επίσης ότι πρέπει να ενταθεί ο διάλογος στο θέμα της προσφυγικής και της μεταναστευτικής κρίσης, ιδιαίτερα για να αποφευχθούν φαινόμενα, όπως όταν πέρσι κάποιες δυνάμεις προέβησαν σε μονομερείς ενέργειες, θύμισε ο Έλληνας πρωθυπουργός, ο οποίος, τέλος, ευχαρίστησε το Βελιγράδι για τη σταθερή θέση της Σερβίας στο Κυπριακό.