Η Ολομέλεια της Βουλής καλείται να πάρει την τελική της απόφαση και να κρίνει με πόσους ψήφους και ποιες διατάξεις του καταστατικού χάρτη της Ελληνικής Δημοκρατίας -που στη πρώτη ψηφοφορία της 14ης Φεβρουαρίου πήραν το πράσινο φως- θα παραπεμφθούν τελικά για αλλαγή, στην επόμενη Αναθεωρητική Βουλή.
Η συζήτηση θα ολοκληρωθεί το βράδυ με ονομαστική ψηφοφορία.
Αλέξης Τσίπρας
“Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητάμε για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, δεν υπάρχει προηγούμενο αναθεωρητικής διαδικασίας που να έχουμε συζητήσει τόσες φορές και θεωρώ άδικη την κατηγορία ότι είναι διαδικασία που γίνεται στο πόδι και στο άψε σβήσε”, είπε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προς τον κ. Μητσοτάκη, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Βουλή για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπισε τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης, που με πρωτοβουλία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του εκκίνησε, ως “κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία”, είπε ο Αλ. Τσίπρας και τόνισε ότι το πολιτικό σύστημα που κυβέρνησε επί 40 χρόνια είχε πολλές ευκαιρίες να προχωρήσει σε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και δεν το τόλμησε.
Τόνισε ότι για την κυβέρνηση λοιπόν είναι κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία σε αντίθεση δυστυχώς με άλλους “που επέλεξαν να παίξουν φτηνά αντιπολιτευτικά παιχνίδια με το Σύνταγμα”. “Προσπάθησαν να υπονομεύσουν, να σνομπάρουν τη διαδικασία της αναθεώρησης, να δημιουργήσουν προσκόμματα” εν αντιθέσει, όπως είπε, “με την κυβέρνηση που εκτίμησε ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμη διαδικασία τώρα που η χώρα μας εξέρχεται από αυτή τη δραματική εμπειρία των μνημονίων, απ΄ αυτή την ιδιότυπη κατάσταση εξαίρεσης που της επιβλήθηκε μετά την χρεοκοπία του 2010”. “Μια κατάσταση στην οποία οι τίτλοι τέλους γράφτηκαν οριστικά τον Αύγουστο του 2018”, σημείωσε.
Ο πρωθυπουργός είπε ότι με τη δυνατότητα πλέον αναστοχασμού και ανάλυσης πάνω στο έδαφος των ερωτημάτων που για το πολιτικό σύστημα, τον κοινοβουλευτισμό, την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, οι λαϊκές κινητοποιήσεις αλλά και η παγκόσμια οικονομική και θεσμική αρχιτεκτονική, προτείνονται οι μεταρρυθμίσεις “που θα θωρακίζουν τον κοινοβουλευτισμό, θα ενισχύουν την λαϊκή παρέμβαση, θα κατοχυρώνουν αυστηρότερη προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων”. Αλλά και μεταρρυθμίσεις, όπως είπε, που είτε επιλύουν ιστορικές εκκρεμότητες όπως το θέμα του εξορθολογισμού των σχέσεων Εκκλησίας και κράτους είτε θεραπεύουν θεσμικά εξαμβλώματα, όπως ο νόμος για τη προστασία των υπουργών.
Χρειάζεται να ενισχυθούν το Κοινοβούλιο και η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση
Ο κ. Τσίπρας ανέφερε ότι στη νέα φάση που έχει μπει η παγκόσμια οικονομία αλλά και το θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ και της ευρωζώνης και τις διαρκείς πιέσεις που δέχεται από πολλαπλά κέντρα ο κοινοβουλευτισμός αλλά και η δημοκρατική αρχή, «το Κοινοβούλιο χρειάζεται να ενισχυθεί παράλληλα με την ενίσχυση της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης, ώστε και οι δύο αυτοί θεσμοί να μπορούν να αντιπαρέλθουν αποτελεσματικά πιέσεις που ενίοτε φτάνουν στα όρια του εκβιασμού».
Σημείωσε ότι σε αυτό αποσκοπούν οι ρυθμίσεις που θέλουν να εγγυηθούν έναν ομαλό πολιτικό κύκλο, έναν πολιτικό κύκλο τετραετίας και από την άλλη να εξισορροπήσουν αυτή την νέα συνθήκη μέσω ενός μηχανισμού εσωτερικού στον κοινοβουλευτισμό που δεν είναι άλλος από το αναλογικό εκλογικό σύστημα. Πρόσθεσε ότι «η πρόταση μας δεν μιλά για συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, αλλά για ένα μοντέλο με την πιθανότητα να υπάρχει μια απόκλιση από την απλή “απλή αναλογική”, αλλά ένα μοντέλο αντιπροσωπευτικότητας της ψήφου».
Την πρόταση αυτή δεν πρέπει να τη δει κανείς ξεκομμένη αλλά σε ένα πλέγμα προτάσεων, και ειδικότερα που περιλαμβάνει τις προτάσεις για την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από την διάλυση της Βουλής, η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας, η υποχρέωση ο πρωθυπουργός να είναι υποχρεωτικά εκλεγμένο μέλος του Κοινοβουλίου και η κατοχύρωση του αναλογικού εκλογικού συστήματος «λειτουργούν ως σύνολο, ως αλληλοσυμπληρούμενες ρήτρες που λειτουργούν προς την ίδια κατεύθυνση: Την ενίσχυση της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας και την προστασία των δημοκρατικών θεσμών από εξωγενείς παρεμβάσεις».
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας μεταρρύθμισης είναι ξεκάθαρο σε όλους: «Μια ισχυρή κυβέρνηση, με εγγυημένο τον τετραετή πολιτικό κύκλο. Αλλά την ίδια στιγμή ένα Κοινοβούλιο που δεν θα είναι διακοσμητικό αλλά θα μπορεί να επηρεάζει καθοριστικά την κυβερνητική πολιτική μέσω της καθιέρωσης του αναλογικού εκλογικού συστήματος. Ένα σύστημα θεσμών που θα λειτουργεί δηλαδή ως μηχανισμός εξισορρόπησης και ελέγχου πιθανών κυβερνητικών αυθαιρεσιών».
Η πρόταση της ΝΔ για την εκλογή ΠτΔ αλλοιώνει και υποβαθμίζει το κύρος του Προέδρου
Ειδική αναφορά στο ζήτημα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ) έκανε ο Αλ. Τσίπρας. Επισήμανε ότι κεντρικό ερώτημα στην πολιτική συζήτηση αυτή ήταν εάν τελικά πρέπει ως ύστατο καταφύγιο να προσφεύγουμε στη λαϊκή ετυμηγορία ή θα πρέπει ο ΠτΔ να εκλέγεται από το Κοινοβούλιο ακόμα και με απλή πλειοψηφία 151 βουλευτών, όπως είναι η πρόταση της ΝΔ.
«Η αλήθεια είναι ότι το σημερινό Σύνταγμα προβλέπει την τελευταία δυνατότητα με την προσθήκη όμως μιας διόλου ασήμαντης λεπτομέρειας», όπως σχολίασε. Δηλαδή, όπως είπε, «ότι η απλή πλειοψηφία 151 αρκεί μόνο εφόσον δεν έχουν τελεσφορήσει τρεις διαδοχικές ψηφοφορίες που απαιτούν αυξημένη πλειοψηφία (200, 200 και 180 ψήφων), στη συνέχεια έχει διαλυθεί η Βουλή, έχει εκλεγεί νέα, άρα έχουμε μεσολάβηση εκλογών, ενώ στη συνέχεια και πάλι επιχειρείται να συγκεντρωθεί αυξημένη πλειοψηφία κατά την πρώτη ψηφοφορία 180 βουλευτών και αν και εκεί δεν εκλεγεί πάμε σε απλή πλειοψηφία».
Ο πρωθυπουργός παρατήρησε ότι «η διάλυση της Βουλής και η μεσολάβηση εκλογών δεν είναι μια τυχαία λεπτομέρεια. Είναι ο τρόπος που επιλέγει ο συνταγματικός νομοθέτης προκειμένου -ας μου επιτραπεί η έκφραση – να “εκβιάσει” αν θέλετε τη συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων για το πρόσωπο του ΠτΔ επειδή ακριβώς αυτός είναι ο επικεφαλής της Ελληνικής Δημοκρατίας και ρυθμιστής του πολιτεύματος».
Ωστόσο, είπε ο κ. Τσίπρας, «εμείς όμως εδώ επιθυμούμε -και ορθώς- να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα που γεννάται σε ό,τι αφορά τη διατάραξη του ομαλού κυβερνητικού κύκλου τετραετίας, οπότε προκρίνουμε την αποσύνδεση της εκλογής του ΠτΔ από πιθανή διάλυση της Βουλής». Άρα, συνέχισε, «πρέπει να δημιουργηθεί ένας άλλος μηχανισμός “εκβιασμού” της συναίνεσης και αυτό επιχειρεί η πρόταση μας με τις διαδοχικές ψηφοφορίες και τελικά μόνο αν αυτές δεν ευδοκιμήσουν, σε διάρκεια έξι μηνών, να οδηγούμασε σε απευθείας εκλογή από το λαό ως ύστατη καταφυγή εφόσον δεν επιτευχθεί η συναίνεση».
Ο κ. Τσίπρας χαρακτήρισε παντελώς αβάσιμο τον φόβο για διολίσθηση του πολιτικού μας συστήματος σε προεδρική ή ημιπροεδρική μορφή, διότι σημείωσε το πολίτευμα χαρακτηρίζεται όχι με βάση το τρόπο εκλογής αλλά με βάση τις αρμοδιότητες του ΠτΔ και η πρόταση δεν προβλέπει καμία αλλαγή στις αρμοδιότητες.
Αντίθετα, υποστήριξε ότι με την πρόταση της ΝΔ για εκλογή του ΠτΔ με 151 βουλευτές, νοθεύεται ο μηχανισμός επίτευξης συναίνεσης που πρέπει να επιτάσσει το Σύνταγμα -στο βαθμό που στο πρόσωπο του ΠτΔ θέλουμε τον εκφραστή της ενότητας του έθνους και τον ρυθμιστή του πολιτεύματος -και θα καταλήξουμε λοιπόν με αυτή την εκδοχή στο να έχουμε ένα ΠτΔ διορισμένο- τοποτηρητή της εκάστοτε συγκυριακής απλής πλειοψηφίας της Βουλής που θα τυγχάνει να υπάρχει την περίοδο που θα λήγει η θητεία του Προέδρου και θα έρχεται η διαδικασία εκλογής.
Αυτή η πρόταση αλλοιώνει και υποβαθμίζει το κύρος του ΠτΔ, σημείωσε.
«Ιδιοτελείς και καιροσκοπικές» οι θέσεις της ΝΔ για την εκλογή ΠτΔ
Σε σχέση με την επιχειρηματολογία της ΝΔ για την καταψήφιση του άρθρου 30 που ορίζει ότι ο ΠτΔ εκλέγεται από τη Βουλή, είπε ότι επειδή αυτό δεν είναι αναθεωρητέο η ΝΔ επιχειρηματολογεί ότι αυτό σημαίνει πως πλέον πρέπει να θεωρήσουμε τετελεσμένο ότι αποκλείεται η προσφυγή στο λαό. Ωστόσο, σημείωσε ο πρωθυπουργός, «ο γενικός κανόνας που θέτει το άρθρο 30 δεν παραβιάζεται. Αρμόδιο όργανο για την εκλογή εξακολουθεί να είναι η Βουλή ενώ η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία λειτουργεί ως ύστατο καταφύγιο, δηλαδή ως εξαίρεση στο γενικό κανόνα».
Σχολίασε σχετικά με την πρόταση της ΝΔ για την εκλογή ΠτΔ, ότι «οι νομικές ψευδοερμηνείες της δεν καθοδηγούνται από άγχος για την διατήρηση του συνταγματικού νομικού συστήματος, αλλά είναι άλλο το άγχος και είναι ιδιοτελείς και καιροσκοπικές οι θέσεις και οι προθέσεις».
«Η θέση αυτή πηγάζει από την επιθυμία, αν τυχόν κερδίσει τις επόμενες εκλογές, να μπορούν να εκλέξουν ΠτΔ με 151 βουλευτές. Δεν θα τις κερδίσετε», είπε ο πρωθυπουργός και σχολίασε ότι αν όντως αυτός είναι ο σκοπός της πρότασης της ΝΔ τότε «πρόκειται για την αποθέωση του πολιτικού καιροσκοπισμού και της εργαλοιοποίησης της συνταγματική μεταρρύθμισης».
Είπε ότι αυτό το παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό της διαφορετικής προσέγγισης του ΣΥΡΙΖΑ με τη ΝΔ απέναντι στους θεσμούς. «Εμείς είχαμε την ευκαιρία το ΄15, να προτείνουμε ένα κομματικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ για ΠτΔ και στη δεύτερη εκλογή αν δεν έπαιρνε και 180 θα τον βγάζαμε μόνο με τις δικές μας ψήφους, δεν το πράξαμε, επιλέξαμε να εκλεγεί ο ΠτΔ με πάνω από 200 ψήφους, όπως και έγινε. Εσείς ακόμη και σε αυτό το θέμα όμως σκέφτεστε με όρους πολιτικής εκδίκησης και δε το κρύβετε, σημείωσε ο Αλ. Τσίπρας.
Καταληκτικά επ΄ αυτού, τόνισε ότι «αυτός είναι ένας ακόμη λόγος, από τους πολλούς, για τον οποίο θα σας καταψηφίσει ο ελληνικός λαός στην εθνική κάλπη που θα είναι και κάλπη που θα κρίνει το αποτέλεσμα της συνταγματικής μεταρρυθμιστικής διαδικασίας». Έτσι ώστε, συνέχισε, να μη δοθεί στη ΝΔ η δυνατότητα «να ακυρώσετε μια προοδευτική θεσμική τομή που επιχειρούμε και να μην οδηγήσετε σε αυτή τη πρωτοφανή θεσμική αλλοίωση και υποβάθμιση του κύρους και του θεσμικού ρόλου του ΠτΔ».
Η Ν.Δ. διαδίδει την ψευδή είδηση ότι δεν θα ψηφίσουν όλοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ την αναθεώρηση του άρθρου 32
Για “διασπορά ψευδούς είδησης”, ότι δήθεν δεν θα ψηφίσουν όλοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ την πρόταση για αναθεώρηση του άρθρου 32 του Συντάγματος, ώστε να μην πάρει 180 ψήφους και να να μην περάσει με απλή πλειοψηφία στην επόμενη Βουλή, ποντάροντας στη λεγόμενη “δεξιά παρένθεση”, κατηγόρησε τη Νέα Δημοκρατία ο Αλέξης Τσίπρας.
Ο πρωθυπουργός τόνισε πως ότι έχει να πει ο ΣΥΡΙΖΑ το λέει με ειλικρίνεια και δεν παίζει μικροπολιτικά παιγνίδια.
Η διαδικασία
Σημείο αιχμής ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ αναμένεται να είναι εκ νέου, η ερμηνεία του άρθρου 110 για τη δεσμευτικότητα ή μη της επόμενης Βουλής από την παρούσα, ως προς την κατεύθυνση και το περιεχόμενο των αναθεωρητέων διατάξεων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επιμείνει στην άποψη ότι η παρούσα Βουλή δεσμεύει την επόμενη ως προς την κατεύθυνση και το περιεχόμενο των υπό αναθεώρηση διατάξεων, άποψη την οποία απορρίπτει κατηγορηματικά η ΝΔ υποστηρίζοντας ακριβώς το αντίθετο- και με την οποία συντάσσεται και η ΔΗΣΥ.
Στη δεύτερη αυτή ψηφοφορία, πάντως, οι βουλευτές θα ψηφίσουν συνολικά επί των 32 προτάσεων της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, των 4 της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ, καθώς και των επτά συμπληρωματικών προτάσεων μεμονωμένων βουλευτών, που είχαν συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό των 151 ψήφων.
Σε περίπτωση που μία αναθεωρητέα διάταξη δεν συγκεντρώσει και στη δεύτερη ψηφοφορία πάνω από 151 ψήφους απορρίπτεται και δεν θα πάει προς συζήτηση στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή.
Ποιες είναι οι κρίσιμες διατάξεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ
Μεταξύ των κρίσιμων αναθεωρητέων διατάξεων που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι:
– Η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και η αποσύνδεση της από τις εκλογές.
– Η καθιέρωση της απλής αναλογικής σε εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές.
– Η κατοχύρωση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
– Η καθιέρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους.
– Η απαγόρευση διακρίσεων λόγω φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.
– Τα δημοψηφίσματα και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία.
Από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι:
– Το δικαίωμα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας να συγκροτεί μέχρι δύο Εξεταστικές Επιτροπές.
– Η εξομοίωση των στρατιωτικών δικαστηρίων με τα τακτικά δικαστήρια.
– Το άρθρο 114 παρ. 1, Περί ισχύος άρθρων 30, 32 του Συντάγματος.
Εξίσου σημαντικές θεωρούνται και μεμονωμένες προτάσεις βουλευτών, που αφορούν:
– Απαγόρευση διακρίσεων φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.
– Καθιέρωση της αρχής της επιείκειας στο πεδίο των θεμελιωδών δικαιωμάτων και κατάργηση της διάταξης περί καταχρηστικής άσκησης.
– Αναπλήρωση του πρωθυπουργού σε περίπτωση αδυναμίας του να επιτελέσει τα καθήκοντα του για λόγους υγείας.
– Κατοχύρωση της εύρυθμης και απρόσκοπτης λειτουργίας της διοίκησης και της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των νησιωτικών και ορεινών περιοχών.
Τι κατέγραψε η πρώτη ψηφοφορία
Στη πρώτη ψηφοφορία 33 διατάξεις εγκρίθηκαν με ψήφους από 151-179 ενώ 15 διατάξεις, (οι έξι αφορούσαν κατάργηση μεταβατικών άρθρων), έλαβαν πάνω από 200 ψήφους.
Από τον ΣΥΡΙΖΑ δεν πέρασαν από τις 36 προτάσεις του οι 4, ενώ η ΝΔ από τις 59 που είχε προτείνει υπερψηφίστηκαν μόνο οι 4.
Σημειώνεται ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για το άρθρο 32 που αποσυνδέει την εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας από τη πρόωρη διάλυση της Βουλής, υπερψηφίστηκε με 221 ψήφους καθώς το στήριξε και η ΝΔ.
Ωστόσο, δεν εγκρίθηκε η πρόταση του για αναθεώρηση του άρθρου 30, που προέβλεπε άμεση εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας εφόσον αποβούν άγονες οι 6 κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες σε διάστημα έξι μηνών, αφού δεν στηρίχτηκε και από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, συγκεντρώνοντας έτσι μόλις 148 ψήφους.
Η ΝΔ κατάφερε και πέρασε με πάνω από 180 ψήφους:
– Το άρθρο 68, για το δικαίωμα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας να συγκροτεί μέχρι δύο Εξεταστικές Επιτροπές.
– Το άρθρο 96, για την εξομοίωση των στρατιωτικών δικαστηρίων με τα τακτικά δικαστήρια
– Το άρθρο 114 παρ. 1, Περί ισχύος άρθρων 30, 32 του Συντάγματος.
Πάντως, μεταξύ των προτάσεων τής αξιωματικής αντιπολίτευσης που θεωρούσε κρίσιμες και δεν κατάφεραν να πάρουν το πράσινο φως, αφορούσαν:
– Το άρθρο 16 και τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστήμιων.
– Το άρθρο 79 των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
– Το άρθρο 2 για τον Ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας
– Το άρθρο 24 για το περιβάλλον και τη προστασία των δασών.
– Το άρθρο 110 για τον τρόπο Αναθεώρησης του Συντάγματος
Διακομματική στήριξη διατάξεων
Υπήρξαν όμως διατάξεις που είχαν υπερκομματική στήριξη και ψηφίστηκαν με πάνω από 180 ψήφους όπως:
– Ο περιορισμός της βουλευτικής ασυλίας.
– Ο περιορισμός των προνομιακών ρυθμίσεων περί ευθύνης υπουργών.
– Η εκλογή μελών Ανεξάρτητων Αρχών με μικρότερη πλειοψηφία από τα 4/5 που ισχύει σήμερα.
Οι διατάξεις που πέρασαν στη δεύτερη ψηφοφορία
Με πάνω από 180 ψήφους εγκρίθηκαν:
– Άρθρο 32, για την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής,
– Άρθρο 62, για περιορισμό της βουλευτικής ασυλίας
– Άρθρο 68 για το δικαίωμα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας να συγκροτεί μέχρι δύο Εξεταστικές Επιτροπές (ΝΔ)
– Άρθρο 86, περιορισμός των προνομιακών ρυθμίσεων περί ευθύνης υπουργών
– Άρθρο 96, εξομοίωση των στρατιωτικών δικαστηρίων με τα τακτικά (ΝΔ)
– Άρθρο 101Α, εκλογή μελών Ανεξάρτητων Αρχών με μικρότερη πλειοψηφία από τα 4/5 που ισχύει σήμερα
Με πάνω από 151 ψήφους
– Άρθρο 3, κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους
– Άρθρα 13, 33 και 59, κατοχύρωση του πολιτικού όρκου
– Άρθρο 21, κατοχύρωση κοινωνικών δικαιωμάτων και κοινωνικών αγαθών
– Άρθρο 22, κατοχύρωση εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων
– Άρθρο 28, κύρωση διεθνών συνθηκών με δημοψήφισμα
– Άρθρο 37, υποχρεωτική βουλευτική ιδιότητα του πρωθυπουργού
– Άρθρο 44, καθιέρωση δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία
– Άρθρο 54, καθιέρωση αναλογικού εκλογικού συστήματος και βουλευτών απόδημου ελληνισμού
– Άρθρο 56, περιορισμός σε 3 κοινοβουλευτικές θητείες εκλογής βουλευτών
– Άρθρο 73, καθιέρωση λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας
– Άρθρο 84, καθιέρωση εποικοδομητικής ψήφου
– Άρθρο 102, καθιέρωση αναλογικού εκλογικού συστήματος και θεσμών άμεσης δημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Εγκρίθηκαν επίσης οι μεμονωμένες προτάσεις βουλευτών που αφορούν:
– Άρθρο 5, απαγόρευση διακρίσεων φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού
– Άρθρο 25, καθιέρωση της αρχής της επιείκειας και κατάργηση της διάταξης περί καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος.
– Άρθρο 38, αναπλήρωση του πρωθυπουργού για λόγους υγείας
– Άρθρο 96, επέκταση των εγγυήσεων δικαστικής ανεξαρτησίας στους στρατιωτικούς δικαστές
– Άρθρο 101, ορισμός του συστήματος περιφερειακής οργάνωσης και προστασία των νησιωτικών και ορεινών περιοχών.
