Ο Ιρλανδός Μάρτιν ΜακΝτόνα, πολύτιμος δημιουργός των ημερών μας, κάνει ενδιαφέρον το παγκόσμιο θέατρο («Πουπουλένιος») και σινεμά («Τα πνεύματα του Ινισέριν», «Τρεις πινακίδες έξω από το Εμπινγκ»). Το στίγμα και το ύφος του συμπυκνώνονται στις λέξεις ωμότητα, ρεαλισμός και κοφτερό μαύρο χιούμορ. Αυτά καθορίζουν την –τελικά– πολιτική του θέση ως συγγραφέα. Ο διάσημος δημιουργός καταγγέλλει στο BBC ότι θεατρικοί παραγωγοί τού ζητούν να αλλάξει λέξεις για να ανεβάσουν τα έργα του.
Η δική του απάντηση; «Zoύμε σε τρομακτικούς καιρούς. Νομίζω ότι όλο αυτό κρύβει από πίσω μια προσπάθεια να καταπνιγούν οι φωνές αντίδρασης. Η συμβουλή μου προς τους νεαρούς συγγραφείς είναι να κλείσουν τα social media, να σταματήσουν να τσεκάρουν τι λέγεται στο ίντερνετ και να βγουν εκεί έξω και να μη φοβούνται να ενοχλήσουν».
Μόλις πρόσφατα ο εκδοτικός οίκος Puffin θέλησε να αλλάξει μερικές λέξεις στα βιβλία του Ρόαλντ Νταλ (το «μαύρος» να αντικατασταθεί με «σκούρος»), που φημίζεται κι αυτός για τον κυνισμό και την τραχιά του γλώσσα.
Από αυτήν τη νέα τάση (;) δεν έχουν γλιτώσει ούτε ο Ιαν Φλέμινγκ και η Αγκαθα Κρίστι. Ευτυχώς τίποτε δεν άλλαξε. Γιατί σε σκηνή από τα προσεχώς οι δυο τρεις λέξεις μπορεί να γίνουν περισσότερες. Για την περίπτωση των Νταλ, Φλέμινγκ και Κρίστι τα πράγματα είναι λίγο πιο «καθαρά». Το επιχείρημα «ο αναχρονισμός είναι επικίνδυνος» λειτουργεί ως ανάχωμα στη νέα μορφή λογοκρισίας εκ των υστέρων. Η περίπτωση όμως του ΜακΝτόνα είναι διαφορετική. Είναι σύγχρονος, ζει ανάμεσά μας, δουλεύει εδώ και τώρα. Δεν είναι αναχρονισμός, είναι καθαρή λογοκρισία μιας γλώσσας, ενίοτε υβριστικής, που ενοχλεί και ξεβολεύει. Στα καθ’ ημάς, έχει αρχίσει μια γκρίνια για το θέατρο του ωμού ρεαλισμού (βλέπε «Εγκλημα και τιμωρία», «Κωλόκαιρος» κ.ά.). Εχει μπόλικες θεατρικές σκηνές η Αθήνα. Επιλέγεις και πηγαίνεις. Ας αφήσουμε τις ιαχές του πολέμου και τα τσεκούρια στον πολιτισμό. Ο χώρος του θεάτρου είναι ο κατεξοχήν δημοκρατικός χώρος.
