Φάνηκαν οι αδυναμίες του μοντέλου της ελεύθερης αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος.
Τελικά η πολιτική ευθύνη υπάρχει παντού, ακόμη κι αν με μια πρώτη ματιά δεν φαίνεται. Γιατί ο άγριος χιονιάς που έπληξε το παραλιακό μέτωπο της ανατολικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών, βύθισε στο σκοτάδι και άφησε χωρίς ρεύμα και νερό πάνω από 4,5 εκατομμύρια πολίτες στο Τέξας δεν είναι ο μόνος υπαίτιος.
Η περήφανη για την ανεξαρτησία της από τις ομοσπονδιακές αρχές πολιτεία δεν μπόρεσε να στηρίξει αυτήν τη δύσκολη ώρα τους πολίτες της και ο κυριότερος λόγος είναι η επικράτηση του μοντέλου της ελεύθερης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Παραδοσιακά οι Τεξανοί δεν επιθυμούν την εμπλοκή των ομοσπονδιακών αρχών στις δουλειές τους. Αυτό γίνεται φανερό και από το γεγονός ότι η πολιτεία του Τέξας έχει ξεχωριστό δίκτυο ηλεκτροδότησης από την υπόλοιπη χώρα, γεγονός που καθιστά δυσχερή τη μεταφορά ρεύματος από άλλα μέρη των ΗΠΑ σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως την προηγούμενη εβδομάδα.
Δεν βυθίστηκαν στο σκοτάδι
Πόλεις στα σύνορα με άλλες πολιτείες, που δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από το δίκτυο του Τέξας, όπως το Ελ Πάσο, διαχειρίστηκαν την κρίση πολύ πιο αποτελεσματικά από το Χιούστον, τη μεγαλύτερη πόλη, που βυθίστηκε στο σκοτάδι. Όμως αυτή η ανεξαρτησία εξηγεί μόνο ένα μέρος του προβλήματος.
Η σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση του δικτύου ενέργειας οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό στη φιλελευθεροποίηση του συστήματος διανομής. Το 1999 η πολιτεία, με κυβερνήτη τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο, παρέδωσε τον έλεγχο της παραγωγής ενέργειας σε ένα συνονθύλευμα από ιδιωτικούς παραγωγούς, εταιρείες διανομής και λιανεμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας. Στόχος ήταν οι χαμηλότεροι λογαριασμοί για τους Τεξανούς πολίτες, κάτι που επιτεύχθηκε βραχυπρόθεσμα κυρίως λόγω του φτηνού φυσικού αερίου και των πολλών ανέμων που μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως το πράσινο υδρογόνο και οι παραθαλάσσιες ανεμογεννήτριες, αλλά και οι αποθήκες ενέργειας όπως μπαταρίες ιόντων λιθίου, είναι μια όχι και τόσο μακρινή πιθανότητα για τον ενεργειακό «απογαλακτισμό» του Τέξας από τα ορυκτά καύσιμα, βρίσκονται όμως ακόμη σε εμβρυακό στάδιο.
Νομοθεσία χωρίς αυστηρές δικλίδες
Η νομοθεσία που ακολούθησε όμως δεν προέβλεπε αυστηρές δικλίδες ασφαλείας και δεσμευτικούς κανόνες για τη διασφάλιση του κοινού συμφέροντος, καθώς οι ιδιωτικοί πάροχοι δεν ήθελαν «εμπόδια». Διότι με τον ανταγωνισμό για το χαμηλότερο κόστος υπήρχε μικρό κίνητρο να επενδύσει κάποιος ιδιώτης σε προστασία από τον καιρό και σε εγκαταστάσεις. Αυτό είχε αποτέλεσμα να παγώσουν τόσο οι μονάδες παροχής φυσικού αερίου, που αποτελεί καύσιμη ύλη για το 47% της παραγωγής ενέργειας, όσο και οι ανεμογεννήτριες που παράγουν το 20%! Και βέβαια στον βωμό του υπερκέρδους οι εταιρείες παραγωγής ενέργειας και φυσικού αερίου δεν είχαν προετοιμάσει κατάλληλα τις εγκαταστάσεις τους για κρύο καιρό, αμελώντας να εγκαταστήσουν περισσότερη μόνωση, ανεμοφράκτες και θέρμανση.
Σε αυτό το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο οι εταιρείες παραγωγής ενέργειας δεν υποχρεούνται να παραγάγουν περίσσεια ηλεκτρικού ρεύματος για έκτακτες ανάγκες. Στην πραγματικότητα έχουν κίνητρο να αυξάνουν την παραγωγικότητά τους μόνο όταν η χαμηλή προσφορά ενέργειας οδηγεί ψηλά τις τιμές. Και τελικά, επειδή όλα γίνονται για την «αγορά», βλέπουν ήδη υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος που φτάνουν μέχρι και τα 16.000 δολάρια τον μήνα, επειδή «ο παγετός εκτόξευσε τις τιμές του ρεύματος στα ύψη»!
