Τροχαία δυστυχήματα: Σφαγείο για τους νέους οι δρόμοι των πόλεων

Τρομακτική είναι η αύξηση των τροχαίων δυστυχημάτων στην Ελλάδα, ειδικά μες στις πόλεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Η χώρα μας κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νεκρών σε τροχαία δυστυχήματα που συμβαίνουν σε κατοικημένες περιοχές, καθώς περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους που θυσιάζονται στον μολώχ της ασφάλτου χάνουν τη ζωή τους εντός αστικού ιστού (56%), την ώρα που ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 36%.

Μόνο στα μέσα Γενάρη τέσσερα άτομα έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα που σημειώθηκαν με διαφορά λίγων ωρών στην παραλιακή και την Ομόνοια, ενώ είναι ακόμη νωπές οι μνήμες από το σοκαριστικό τροχαίο την παραμονή των Χριστουγέννων στα Βριλήσσια με θύματα έναν 17χρονο και μια 18άχρονη. Ολες αυτές οι περίπτωσεις επιβεβαιώνουν με τον πλέον τραγικό τρόπο τα στοιχεία που δημοσιεύει σήμερα το Documento.

Δεν υπάρχει πλέον ούτε ένας μήνας τον χρόνο που η Eλληνική Αστυνομία δεν ανακοινώνει εκατοντάδες τροχαία δυστυχήματα, με δεκάδες νεκρούς και υπερπολλαπλάσιους βαριά τραυματισμένους. Πόσα από αυτά θα μπορούσαν άραγε να είχαν αποφευχθεί; Πόσοι συνάνθρωποί μας, ανάμεσά τους και χιλιάδες νέοι, θα μπορούσαν να είχαν σωθεί;

Τι δείχνουν οι αριθμοί

Τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat και της ΕΛΣΤΑΤ για τα θανατηφόρα τροχαία είναι τρομακτικά, καθώς τα τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση.
Αναλύοντας τα δεδομένα η Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», επισημαίνει στο Documento: «Παρόλο που στην Ελλάδα την περίοδο 2010-20 είχαμε σημαντική μείωση στον αριθμό των θανάτων κατά 54% και 70% στους σοβαρούς τραυματισμούς, δυστυχώς μετά την περίοδο του κορονοϊού είδαμε ανησυχητική αύξηση στους θανάτους και τους σοβαρούς τραυματισμούς και βλέπουμε ότι είναι αυξητική και με βάση τα στοιχεία του τελευταίου εννιαμήνου. Αυτήν τη στιγμή είμαστε στις χειρότερες επιδόσεις με 61 θανάτους ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 46 με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το 2010 είχαμε 1.258 νεκρούς, 584 το 2020 (σ.σ.: χρονιά κατά την οποία ίσχυσαν για αρκετούς μήνες μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας), αλλά το 2021 είχαμε 624 (αύξηση 7%), 644 το 2022 (αύξηση 3,2%) και στο εννιάμηνο του 2023 είχαμε αύξηση 1,3%. Αυτά τα στοιχεία είναι πάρα πολύ ανησυχητικά. Πρέπει να αναφέρουμε ότι έχουμε τα πιο πολλά τροχαία συμβάντα μες στον αστικό ιστό, δηλαδή αν δούμε τα ποσοστά σε σχέση με τους αυτοκινητόδρομους, τον αστικό ιστό και το επαρχιακό δίκτυο, βλέπουμε ότι έχουμε 6% στους αυτοκινητόδρομους έναντι 8% στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δηλαδή έχουμε ασφαλέστερους αυτοκινητόδρομους έναντι της υπόλοιπης Ευρώπης. Στο αστικό δίκτυο έχουμε 56%, όταν στην Ευρώπη είναι 38%. Αντίστοιχα, στο επαρχιακό είναι 38% με 51%».
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ παρουσιάστηκε αύξηση 16,7% στους νεκρούς, 21,1% στους βαριά τραυματίες και 17,8% στους ελαφρά τραυματίες. Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί πως οι καλοκαιρινοί μήνες είναι οι πιο επικίνδυνοι. Παρόλο που συγκριτικά με την περασμένη δεκαετία η κατάσταση έχει βελτιωθεί αισθητά καθώς το σύνολο των θανάτων μειώθηκε από 362 το καλοκαίρι του 2010 σε 175 το 2020, χρονιά της πανδημίας, το 2023 οι νεκροί έφτασαν τους 206. Ηταν η πρώτη φορά από το 2019 και η δεύτερη τα τελευταία έξι έτη που οι νεκροί του καλοκαιριού ξεπέρασαν τους 200.

Οπως μάλιστα επισημαίνει ο Παναγιώτης Μαδιάς, δικαστικός πραγματογνώμονας, διπλωματούχος μηχανολόγος – ηλεκτρολόγος μηχανικός, μέλος ΤΕΕ: «Κατά την εκτίμησή μου ο αριθμός των νεκρών είναι ακόμη μεγαλύτερος γιατί κάποιοι που έχουν υποστεί τραυματισμό και ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα επέρχεται το μοιραίο μες στα νοσοκομεία από κάποιο άλλο αίτιο, π.χ. λοίμωξη, δεν καταγράφονται ως θάνατοι από τροχαία ατυχήματα».

Τα σοκαριστικά αυτά στοιχεία επιβεβαιώνουν με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο πως η Ελλάδα ματώνει στην άσφαλτο.

Προβληματική νοοτροπία

Χωρίς αμφιβολία η οδική συμπεριφορά αποτελεί την πιο αντιπροσωπευτική αποτύπωση της ελληνικής νοοτροπίας. Μια απλή βόλτα στην παραλιακή οδό ή στους κεντρικούς δρόμους μιας πόλης αρκεί για να καταλάβει κανείς την παντελή απουσία κυκλοφοριακής συνείδησης που χαρακτηρίζει τους περισσότερους οδηγούς της χώρας μας. Διαρκείς παραβιάσεις του προβλεπόμενου ορίου ταχύτητας, παρακινδυνευμένες προσπεράσεις, παραβιάσεις του ερυθρού σηματοδότη, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση αποτελούν κακές συνήθειες των Ελλήνων και φυσικά τις κυριότερες αιτίες των τροχαίων ατυχημάτων.

Ο Παν. Μαδιάς επιβεβαιώνει πως πράγματι «η έλλειψη εκπαίδευσης – μόρφωσης και παιδείας σε θέματα οδικής ασφάλειας και συμπεριφοράς των οδηγών ευθύνεται για την κατάταξη της χώρας μας μεταξύ των πρώτων χωρών στα τροχαία ατυχήματα, έχοντας ταυτόχρονα τη θλιβερή πρωτιά σε θανάτους. Αυτή η έλλειψη μόρφωσης και η αντικοινωνική συμπεριφορά ορισμένων οδηγών έχουν καταντήσει την καθημερινή μας μετακίνηση επικίνδυνη πίστα αγώνων και μας κάνουν να κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή».

Την τάση του Ελληνα οδηγού να αγνοεί τους κανόνες επιβεβαιώνει και ο Αθανάσιος Παπακωνσταντίνου, πρώην διοικητής στο Τμήμα Τροχαίας Αγίας Παρασκευής, ειδικός πραγματογνώμονας εξερευνητής – δακτυλοσκόπος χώρου εγκλημάτων, ο οποίος αναφέρει: «Βασικό πρόβλημα είναι η νοοτροπία του Ελληνα, η οποία χαρακτηρίζεται από επιπολαιότητα και ανωριμότητα. Η νομοθεσία είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, η εφαρμογή της όμως είναι ελλιπής. Είναι άμεση ανάγκη η ύπαρξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων με στόχο την κυκλοφοριακή διαπαιδαγώγηση».

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως από έρευνα του Ινστιτούτου Ipsos και του ιδρύματος VINCI Autoroutes στη Γαλλία το 2019 προκύπτει ότι οι Ελληνες οδηγοί είναι οι πιο αγενείς της Ευρώπης. Αρνητική πρωτιά έχουν και στην κακή οδηγική συμπεριφορά. Το 48% των Ελλήνων οδηγεί χωρίς ζώνη και το 41% μιλά στο κινητό τηλέφωνο χωρίς να χρησιμοποιεί handsfree.
Συνεπώς το έγκλημα που συντελείται στην ελληνική άσφαλτο δεν είναι θέμα κακής ή καλής οδήγησης αλλά συνείδησης και κουλτούρας.

Ελλιπείς έλεγχοι

Εύκολα διερωτάται κανείς ποια είναι η αντίδραση της αστυνομίας στην ραγδαία αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων. Η απάντηση του Αθ. Παπακωνσταντίνου αντικατοπτρίζει επί της ουσίας την ελλιπή παρουσία και αδυναμία της αστυνομίας να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί την ανησυχητική αυτή κατάσταση.

«Ενα μελανό σημείο είναι η ακύρωση των παραβάσεων. Ο διοικητής της αστυνομίας έχει δικαίωμα, αιτιολογημένα, να θέσει μια υπόθεση στο αρχείο. Αυτό ξέρετε τι δύναμη δίνει στον άνθρωπο; Πέρασες με κόκκινο; Με τι αιτιολογία μπορείς να σβήσεις μια κλήση; Ως τεχνικός πραγματογνώμονας παρατηρώ πως οι ταχύτητες που μετράμε είναι 100% πάνω από το όριο. Πώς να προλάβεις έτσι ένα ατύχημα;».

Στην αδυναμία της αστυνομίας να λειτουργήσει αποτελεσματικά αναφέρεται και ο Παν. Μαδιάς: «Μια άλλη πληγή για την επέλευση των τροχαίων ατυχημάτων είναι και οι αυτοσχέδιοι αγώνες που γίνονται κυρίως τις βραδινές ώρες στην παραλιακή – Λιμανάκια. Εκτίμησή μου για τον περιορισμό και την εκμηδένιση αυτού του φαινομένου είναι ότι η πολιτεία πρέπει να αφήσει ελεύθερη την αστυνομία να κάνει τη δουλειά της και να μην υπολογίσει το πολιτικό κόστος, υπό την έννοια ότι τα παιδιά αυτά, κυρίως νεαρής ηλικίας, που συμμετέχουν σ’ αυτούς τους αυτοσχέδιους και άκρως επικίνδυνους αγώνες, τόσο για τους ίδιους όσο και για τους λοιπούς χρήστες της οδού, είναι κυρίως παιδιά γνωστών και πλούσιων οικογενειών. Η αστυνομία γνωρίζει πάρα πολύ καλά από πριν πότε ακριβώς θα γίνουν αυτοί οι αγώνες και πρέπει να αφεθεί ελεύθερη να επέμβει. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι τα οχήματα που συμμετέχουν σε αυτούς τους αυτοσχέδιους αγώνες είναι και τροποποιημένα αλλά και πανάκριβα».

Ζητείται πολιτική

Για τις βελτιώσεις στην οδική ασφάλεια και τις «ολιστικές παρεμβάσεις» που πρέπει να γίνουν υπάρχουν δηλώσεις, κυβερνητικές υποσχέσεις, σχέδια και πολλές επιτροπές που συγκροτούνται κατά καιρούς. Ωστόσο λίγα βήματα προόδου έχουν στ’ αλήθεια γίνει. Τα μέτρα που έπρεπε να έχουν ληφθεί και τα οποία πολλές φορές έχουν ανακοινωθεί δημόσια παραμένουν βαλτωμένα και ανεφάρμοστα.

Η Βασ. Δανέλλη-Μυλωνά επιβεβαιώνει την ολιγωρία του κράτους επισημαίνοντας: «Δυστυχώς το ζήτημα της οδικής ασφάλειας δεν έχει αποτελέσει διαχρονικά προτεραιότητα για την πολιτεία και όποιες προσπάθειες έχουν γίνει κατά καιρούς ήταν αποσπασματικές. Υπάρχει ένα στρατηγικό σχέδιο το οποίο δεν έχει μπει σε εφαρμογή, ενώ δηλαδή εγκρίθηκε, δεν υλοποιήθηκε».

Ενδεικτικά είναι και τα νούμερα σχετικά με τους τροχονομικούς ελέγχους στα οποία αναφέρεται η κ. Δανέλλη-Μυλωνά: «Αν δούμε τους ελέγχους της Τροχαίας, καταδεικνύεται και το μέγεθος του προβλήματος, γιατί το 1/4 των οδηγών είναι παραβατικό. Είχαμε κάποιους ελέγχους στις αρχές Δεκεμβρίου του 2023. Ελέγχθηκαν 21.000 άνθρωποι και 16.000 οχήματα, βεβαιώθηκαν 4.500 παραβάσεις, ενώ είχαμε και 328 συλλήψεις. Τα νούμερα είναι σοκαριστικά. Η Τροχαία χρειάζεται ενίσχυση και μέσω της διεύρυνσης των ηλεκτρονικών μέσων, όπως είναι τα ραντάρ και οι κάμερες. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα έσοδα από τα πρόστιμα επενδύονται σε έργα για την οδική ασφάλεια και την ενίσχυση των τροχονομικών ελέγχων. Είναι κάτι που αποδίδει βραχυπρόθεσμα. Αυτοί που επιδεινώνουν την οδική ασφάλεια και συμπεριφέρονται παραβατικά, εκείνοι να την ενισχύουν».

«Ο καθένας ό,τι θέλει κάνει»

Ο Παν. Μαδιάς από την πλευρά του εκτιμά ότι «τελευταία υπάρχει τεράστια ασυδοσία στο συγκοινωνιακό γίγνεσθαι λόγω έλλειψης αστυνόμευσης, πρόληψης και καταστολής. Ετσι απλώς ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι ο ηλεκτρονικός έλεγχος (κάμερες) παραβίασης του ερυθρού σηματοδότη, κυρίως μες στην Αθήνα, είναι ανύπαρκτος, όπως και ο ηλεκτρονικός έλεγχος των ορίων ταχύτητας στις μεγάλες λεωφόρους, σε συνδυασμό και με την ατιμωρησία των αποκλειστικών υπαιτίων ενός θανατηφόρου ατυχήματος. Η κατάσταση πλέον έχει γίνει ανεξέλεγκτη και δραματική, σημειώνοντας ότι η μεγαλύτερη ποινή για υπαίτιο θανατηφόρου ατυχήματος είναι τρία χρόνια με αναστολή. Το μόνο θετικό από πλευράς της πολιτείας είναι ότι τελευταία έχει προστεθεί στον Ποινικό Κώδικα το άρθρο 290Α στο οποίο τυποποιείται πλέον η επικίνδυνη οδήγηση ως κακούργημα και η ποινή φτάνει και πάνω από τα δέκα χρόνια κάθειρξη, γεγονός που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά πριν από ένα μήνα σε οδηγό που παρέσυρε πεζή στη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε 15 χρόνια κάθειρξη». Και καταλήγει με την ευχή από εδώ και πέρα να εφαρμοστεί αυτός ο νόμος για να υπάρξει συμμόρφωση και τήρηση του ΚΟΚ. «Γιατί ο τραμπούκος και το αντικοινωνικό άτομο αν δεν εμποδιστούν και αφεθούν ελεύθεροι και ατιμώρητοι, θα καταλήξουν δολοφόνοι».

Διαβάστε επίσης: ΣΥΡΙΖΑ: Δεν θα είναι υποψήφιος ο Τεμπονέρας – «Κάνω στην άκρη για το κοινό καλό»

Η Όλγα Γεροβασίλη απέναντι στον Στέφανο Κασσελάκη για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ