Νέοι εμπορικοί δρόμοι, ειρηνευτική λύση στη Συρία εις βάρος των Κούρδων, ρωσικές επενδύσεις στο Ιράν και ενίσχυση της σταθερότητας στον νότιο Καύκασο, δημιουργώντας νέες διασυνδέσεις, ήταν μερικές από τις ανακοινώσεις που βγήκαν έπειτα από τη συνάντηση των Πούτιν, Ερντογάν και Ραΐσι στην Τεχεράνη.
Πέραν, δε, των πρακτικών απολήξεων, που δεν είναι διόλου αμελητέες, ο συμβολισμός ήταν ακόμη μεγαλύτερος. H ρήση που λέει πως «ο μόνος φίλος των Κούρδων είναι τα βουνά» φαίνεται να επιβεβαιώνεται για ακόμη μία φορά. Στην Τεχεράνη οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν και ανακοίνωσαν πως η παρουσία του «ISIS και των άλλων τρομοκρατικών ομάδων πρέπει να εξαλειφθεί». Οι άλλες τρομοκρατικές ομάδες σαφέστατα είναι οι Κούρδοι, οι οποίοι έχοντας εναποθέσει τις ελπίδες τους στις ΗΠΑ βρίσκονται πλέον σε δίλημμα για τα επόμενα πολιτικά τους βήματα. Από τη μία η Τουρκία αναζητά την παθητική, αν όχι ενεργή, υποστήριξη του Ιράν και της Ρωσίας για τη νέα επιχείρηση που ετοιμάζει στη βόρεια Συρία εναντίον των Κούρδων και από την άλλη Ρωσία και Ιράν θέλουν να κλείσουν το μέτωπο της Συρίας χωρίς την εμπλοκή της Δύσης, ώστε να επικεντρωθούν σε άλλα μέτωπα, κάτι που επείγει.
Οι δεσμεύσεις του Τούρκου προέδρου
Σε κάθε περίπτωση, το σχήμα της Αστάνα, που συστάθηκε στο Καζακστάν το 2017 και περιλάμβανε τη Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία, σύντομα θα λάβει μέτρα για την ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου για το μέλλον της Συρίας. Με άλλα λόγια, αναμένονται εν ευθέτω χρόνω απτά δείγματα μιας νέας φόρμουλας ειρήνευσης που θα περιλαμβάνει τα εμπλεκόμενα μέρη, πλην των Κούρδων και της Δύσης. Επιπροσθέτως, το σχήμα της Αστάνα «επανεπιβεβαίωσε τη δέσμευσή του για τη συριακή κυριαρχία, ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα». Με την παραπάνω δήλωση η Τουρκία δεσμεύεται να απέχει από σχέδια ενσωμάτωσης των κατειλημμένων συριακών περιοχών, μολονότι η Αγκυρα έχει παραβιάσει πολλάκις τη συριακή κυριαρχία, αφού διαθέτει στρατιωτική παρουσία σε δεκάδες χιλιόμετρα συριακού εδάφους.
Η Τουρκία, υποστηρίζοντας τους τζιχαντιστές στη βόρεια συριακή επαρχία του Ιντλίμπ και εισβάλλοντας στα βορειοανατολικά της χώρας, κατάφερε κυρίως δύο πράγματα: πρώτον, την ενίσχυση τής θέσης της έναντι του Ασαντ και του Πούτιν και δεύτερον, τον περιορισμό της αμερικανικής παρουσίας στη χειμαζόμενη χώρα χτυπώντας μόνο τους Κούρδους αντάρτες. Από τη μεριά τους, Ιράν και Ρωσία υποστηρίζουν με κάθε τρόπο τον Ασαντ, αν και πλέον αναγνωρίζεται πως χωρίς την Τουρκία δεν είναι δυνατόν να επέλθει κάποια ειρηνευτική λύση. Ως εκ τούτου, βασική προϋπόθεση γι’ αυτή την πορεία είναι η ικανοποίηση των ανησυχιών ασφαλείας της Τουρκίας, δηλαδή η ήττα του κουρδικού κινήματος στη Συρία.
Το περιφερειακό εμπόριο ενισχύεται
Τη στιγμή που αποφασιζόταν το μοίρασμα της Συρίας, Τουρκία και Ρωσία έκλειναν διαφορετικές συμφωνίες με το Ιράν, «βγάζοντάς» το από τις κυρώσεις, ενώ συγχρόνως τονώνουν το περιφερειακό εμπόριο σε αντιδιαστολή με το υπόδειγμα της παγκοσμιοποίησης. Ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθεί ο στόχος της τόνωσης του περιφερειακού εμπορίου είναι η χάραξη δύο νέων εμπορικών δρόμων. Ο ένας αφορά την Κασπία θάλασσα και ο δεύτερος το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και οι δύο, όμως, έχουν βασικό στόχο την παράκαμψη της Δύσης, εξουδετερώνοντας το βασικό της προτέρημα που είναι η θαλάσσια κυριαρχία.
Ως προς την Κασπία, ο εμπορικός δρόμος ονομάζεται Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά – Νότου και συνδέει τη Ρωσία με την Ινδία μέσω Κασπίας και Ιράν. Από αυτό τον διάδρομο επωφελούνται η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν, ενώ παρακάμπτεται η διώρυγα του Σουέζ. Επιπλέον, η Ρωσία από την εποχή της ΕΣΣΔ έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο από κανάλια που συνδέουν τη Μαύρη θάλασσα με την Κασπία, τα οποία τώρα θα χρησιμοποιηθούν κυρίως για εμπορικούς σκοπούς. Συν τοις άλλοις, ο χερσαίος διάδρομος που συνδέει την Τουρκία με το Αζερμπαϊτζάν θα διέρχεται μέσω Ιράν, παρόλο που είχε σχεδιαστεί να περνάει μέσω Αρμενίας. Ακολούθως, το Ιράν και η Τουρκία έθεσαν στόχο για το διμερές εμπόριο τα 30 δισ. δολάρια, υπογραμμίζοντας πως αυτό αφορά και τον στρατιωτικό τομέα. Ενόσω ο Πούτιν ανακοίνωνε πως η Gazprom θα επενδύσει 40 δισ. δολάρια στον ιρανικό πετρελαϊκό τομέα, ενισχύοντας περαιτέρω τις δυνατότητες του Ιράν, καθώς επίσης και τη στρατηγική συνεργασία Μόσχας – Τεχεράνης.
Στον αέρα η συμφωνία για τα πυρηνικά
Δεδομένου ότι το Ιράν πλέον συναλλάσσεται σχεδόν με όλες τις χώρες της Ασίας, οι δυτικές κυρώσεις έχουν μείνει κενό γράμμα και το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός της Τεχεράνης για την απόκτηση πυρηνικής βόμβας πρέπει να θεωρείται ζήτημα χρόνου. Το μεγάλο θέμα της συμφωνίας για τα πυρηνικά ήταν η άρση των δυτικών κυρώσεων προς το Ιράν, όμως η αποχώρηση των ΗΠΑ του Τραμπ από τη συμφωνία το 2018 και η άρνηση του Μπάιντεν να επανέλθει δημιούργησαν νέες δυναμικές. Εντούτοις, παραμένει το ερώτημα τι θα πράξει η Τουρκία ως προς τα πυρηνικά, καθώς πλέον θα συνορεύει με δύο πυρηνικά κράτη ενώ πάντοτε βρίσκεται υπό την «πυρηνική σκιά» των ΗΠΑ. Επομένως, η διάχυση των πυρηνικών προς την Τουρκία θα αποτελέσει μέγιστη πρόκληση για τα κράτη της περιοχής και δη για την Ελλάδα.
