Η Τουρκία δε φημίζεται για την ελευθερία που προσφέρει στην άσκηση των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ο νους των περισσότερων ελλήνων πηγαίνει στους χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης κυρίως, όμως υπάρχει μια πολύ πιο πολυάριθμη μειονότητα που ακόμα και σήμερα υφίσταται κάποιου είδους διάκριση. Οι αλεβίτες, που υπολογίζονται σε 15 με 20 εκατομμύρια και υφίστανται διώξεις σε όλη τη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας, προσβλέπουν στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου –που είναι και ο ίδιος αλεβίτης- για να βελτιωθεί η θέση τους στην κοινωνία και να αναγνωριστούν τα δικαιώματά τους απέναντι στο κράτος.
Ούτε λίρα από το κράτος
Οι καταστροφικοί σεισμοί στη νοτιοανατολική Τουρκία άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 50.000 νεκρούς και υλικές ζημιές δεκάδων δισεκατομμυρίων. Στο Παζαρτσίκ του Καχραμανμαράς, οι τόποι λατρείας των αλεβιτών υπέστησαν ζημιές, όπως μεταδίδει το France24, ωστόσο η αποκατάσταση τους δεν φαίνεται να αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα. «Φαγητό, ρούχα, προϊόντα για μωρά… Τίποτα δεν πληρώθηκε από το κράτος. Η βοήθεια χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από τα κέντρα αλεβιτών στην Τουρκία αλλά πάνω από όλα από τη διασπορά», εξηγεί στο γαλλικό Μέσο ο Χασάν Χουσεΐν Ντεγιρμεντζί, πρόεδρος της Αλεβιτικής Πολιτιστικής Ένωσης της πόλης. Τα «τζεμεβί» όπως ονομάζονται οι αλεβιτικοί χώροι λατρείας έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές. «Θα ξαναχτίσουν τα τεμένη, όχι τα τζεμεβί» προσθέτει ο πρόεδρος.
Αλεβισμός, μια παλιά συγκρητική πεποίθηση της Ανατολίας
Είναι δύσκολο να ορίσει κανείς τι είναι αλεβισμός. Κάποιοι το αποκαλούν αίρεση, άλλοι θρησκεία, άλλοι κλάδο του Ισλάμ κοντά στον σιιτισμό ή τον σουφισμό. Αλλά δεν είναι μουσουλμάνοι, ούτε σουνίτες ούτε σιίτες. «Εμείς τα κόκκινα κεφάλια (kızılbaş στα τουρκικά, αναφορά στην κόκκινη κόμμωση των Αλεβιτών υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία) δεν έχουμε καμία σχέση με τους Σιίτες», επιμένει ο Χασάν Χουσεΐν.
Η πίστη τους είναι ένας συγκρητισμός που συνδυάζει φιλοσοφία, γνωστικές, σουφιστικές και χριστιανικές πρακτικές. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους μουσουλμάνους δεν προσεύχονται πέντε φορές την ημέρα, δεν κάνουν προσκύνημα στη Μέκκα, δεν γιορτάζουν το Ραμαζάνι και δεν απαγορεύουν το αλκοόλ. Κάθε Πέμπτη διοργανώνεται μια τελετή, το «τζεμ», υπό την αιγίδα ενός dédé (κυριολεκτικά «παππούς»). Άνδρες και γυναίκες ανακατεύονται και προσεύχονται μαζί. Στο τέλος της λατρείας, οι πιστοί κάνουν ένα χορό που ονομάζεται semah, στις νότες ενός παραδοσιακού έγχορδου οργάνου που ονομάζεται σάζι.
Διώξεις
Στην Τουρκία, η ιστορία των αλεβιτών χαρακτηρίζεται από πογκρόμ και διώξεις. Από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τη σύγχρονη εποχή, θεωρούνται αποστάτες, άπιστοι και θύματα του ισλαμιστικού φανατισμού.
Στη «Σφαγή του Μαράς» (συντομογραφία του Καχραμάνμαρας), εκατό Κούρδοι αλεβίτες σκοτώθηκαν από φασιστικές και υπερεθνικιστικές ομάδες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Σύμφωνα με ερευνητές, περισσότεροι από 500 σκοτώθηκαν και εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν, μεταξύ 19 και 26 Δεκεμβρίου 1978.
Αυτόπτες μάρτυρες υποστηρίζουν ότι υπήρξε ένας αγώνας μεταξύ της αριστεράς και της δεξιάς (τους υπερεθνικιστές του MHP και των κομμουνιστών) αλλά οι ένοπλες ομάδες επιτέθηκαν στους αλεβίτες. Σκότωσαν παιδιά, ξεκοίλιασαν έγκυες γυναίκες. Αργότερα, το καθεστώς ξαναέγραψε την ιστορία λέγοντας ότι ήταν μια θρησκευτική διαμάχη μεταξύ σουνιτών και αλεβιτών.
Ένα άλλο πογκρόμ έχει σημαδέψει τη μνήμη των αλεβιτών. Στις 2 Ιουλίου 1993, μια εμπρηστική επίθεση από φανατικούς ισλαμιστές σε ξενοδοχείο στη Σίβας, μια πόλη στην κεντρική Τουρκία γνωστή για τον θρησκευτικό συντηρητισμό της. Διανοούμενοι, κυρίως αλεβίτες, συγκεντρώθηκαν εκεί για να γιορτάσουν τον Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ, έναν αλεβίτη ποιητή του 16ου αιώνα. Η τραγωδία στοίχισε τη ζωή σε 37 ανθρώπους, 33 από τους οποίους ήταν αλεβίτες.
Διαβάστε επίσης:
Τουρκία: Κρίσιμες κάλπες, αβέβαιες εξελίξεις
Τουρκικές εκλογές: Αποσύρεται από την «κούρσα» ο Μουχαρέμ Ιντζέ – Ποιος είναι ο λόγος (Video)