Για οπισθοχώρηση στους τομείς του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, οι οποίες καταγράφονται στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάνει λόγο ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία, πρέσβης Νικολάους Μέγερ Λάντρουτ και σημειώνει ότι η μπάλα βρίσκεται στο «γήπεδο της Τουρκίας» όσον αφορά την εφαρμογή των πολιτικών κριτηρίων για την επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, τονίζει ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει από το 2020 τη συμφωνία επανεισδοχής των παράτυπων μεταναστών, παρά τη μείωση του αριθμού των διελεύσεων προς την Ελλάδα.
«Τα πολιτικά κριτήρια είναι ουσιώδη στη διαδικασία ένταξης και αν δούμε οπισθοχώρηση σε αυτά τα κριτήρια, θα δούμε μεγαλύτερη απόκλιση. Εναπόκειται στην Τουρκία να επιστρέψει στην ενταξιακή διαδικασία. Η Τουρκία πρέπει να σκεφτεί πώς θέλει να ανταποκριθεί στα ζητήματα που θίγονται στην έκθεσή μας. Όπου αυτό δεν γίνεται, το αποτέλεσμα είναι, όπως λέτε, η ενταξιακή διαδικασία να βρίσκεται σε αναμονή» δηλώνει ο κορυφαίος διπλωμάτης της ΕΕ στην Άγκυρα, σε συνέντευξή του στον τουρκικό ενημερωτικό δικτυακό τόπο Τ24.
Ερωτηθείς από τη διπλωματική συντάκτρια του T24, Τζανσού Τσαμλίμπελ, αν αυτό σημαίνει de facto αναστολή των διαπραγματεύσεων, ο πρέσβης Λάντρουτ απαντά: «Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε ακινησία, σε αναμονή. Αξιολογούμε την τρέχουσα κατάσταση στις εκθέσεις μας. Και όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να λάβουν αποφάσεις βάσει των εκθέσεών μας. Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να αναφέρει πρόοδο σε τομείς όπως το κράτος δικαίου στην έκθεσή της για το 2024, η οποία θα δημοσιευθεί αυτό το φθινόπωρο, τότε το Συμβούλιο μπορεί να συζητήσει για το πώς θα προχωρήσει από εκεί και πέρα. Ωστόσο, η κατάσταση στην Τουρκία βρίσκεται σε συνεχή οπισθοδρόμηση τα τελευταία χρόνια, όπως αποτυπώνεται στις εκθέσεις μας. Οι εκθέσεις είναι δημόσιες, ο καθένας μπορεί να δει τις εκτιμήσεις μας. Η κυβέρνηση της Τουρκίας μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί με την έκθεση αυτή. Αλλά αυτή είναι η δική μας αξιολόγηση και οι εκθέσεις αυτές παρέχουν καθοδήγηση σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σχετικά με το πώς πρέπει να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας».
Ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία παραδέχεται ότι η προτεραιότητα για την επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είναι τα πολιτικά κριτήρια, αποφεύγοντας να κάνει μία παράθεση των κριτηρίων αυτών κατά σειρά προτεραιότητας, αναφέρει όμως ενδεικτικά την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τον αντίκτυπο της αποχώρησης της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών.
Σημειώνει επίσης, ότι «η τουρκική κυβέρνηση γνωρίζει ότι ο ορισμός της τρομοκρατίας είναι ένα από τα κριτήρια για την απελευθέρωση των θεωρήσεων εισόδου» για τους Τούρκους πολίτες στις χώρες της ζώνης Σένγκεν.
«Ο ορισμός της τρομοκρατίας είναι ένα από τα κριτήρια στη διαδικασία απελευθέρωσης της βίζας. Αυτό το γνωρίζει και η τουρκική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι η μπάλα είναι στο γήπεδό της αν θέλει να προχωρήσει τόσο σε άλλους τομείς, όσο και στην πορεία απελευθέρωσης της βίζας» δηλώνει ο πρέσβης Νικολάους Μέγερ Λάντρουτ. Στην ερώτηση της συντάκτριας του Τ24 επαναλαμβάνει ότι ο ορισμός της τρομοκρατίας στην Τουρκία είναι πολύ διασταλτικός: «Ναι, υπάρχει και αυτό. Σύμφωνα με το κεκτημένο μας στην ΕΕ, ο ορισμός της τρομοκρατίας είναι ένας πιο περιορισμένος ορισμός. Και αυτό περιμένουμε από τις υποψήφιες χώρες».
Ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία παρατηρεί επίσης ότι η Άγκυρα έκανε για ορισμένο χρονικό διάστημα αυτό για το οποίο δεσμεύτηκε με τη συμφωνία του 2016 για την επανεισδοχή πολιτών τρίτων χωρών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, αλλά σταμάτησε το 2020. «Με άλλα λόγια, οι αιτούντες άσυλο δεν έχουν επιστρέψει από τα ελληνικά νησιά εδώ και τέσσερα χρόνια».
Στην επισήμανση της συντάκτριας του Τ24, ότι η Ελλάδα δεν αναφέρει μεγάλο αριθμό αιτούντων άσυλο που περνούν από την Τουρκία, ο Γερμανός διπλωμάτης απαντά: «Όσον αφορά αυτή τη συμφωνία για το μεταναστευτικό, επιτρέψτε μου να πω ότι οι βάσεις για τη συνεργασία με στόχο τη μείωση της μετανάστευσης, και επομένως τη μείωση του αριθμού των θανάτων και της δυστυχίας στο Αιγαίο, υπάρχουν. Σε αυτή τη διαδικασία υπήρξε μεγάλη υποστήριξη από την ΕΕ προς την Τουρκία για να αντιμετωπίσει αυτό το βάρος. Σήμερα η εικόνα δεν είναι τόσο καθαρή όσο λέτε, είναι λίγο πιο περίπλοκη. Σας προτείνω να ρίξετε μια πιο λεπτομερή ματιά στο ποιος πήρε πίσω, πότε και πόσοι επέστρεψαν εθελοντικά».
Ο ίδιος χαρακτηρίζει στη συνέχεια σημαντική την ανανεωμένη συνεργασία σε επιχειρησιακό επίπεδο μεταξύ των ακτοφυλάκων και των συνοριοφυλάκων της Τουρκίας και των γειτονικών ευρωπαϊκών χωρών (Βουλγαρία, Ελλάδα, αλλά και Ιταλία). «Βλέπουμε λιγότερες αφίξεις από την Τουρκία, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αφίξεις. Δεν είναι μηδενικές, αλλά φυσικά είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν αυτά τα μεταναστευτικά προβλήματα» προσθέτει και, υπενθυμίζοντας ότι τον περασμένο Νοέμβριο έλαβε χώρα ένας διάλογος υψηλού επιπέδου μεταξύ του επιτρόπου της ΕΕ και του νέου υπουργού Εσωτερικών της Τουρκίας, εξέφρασε την ελπίδα να υπάρξει σύντομα ένας δεύτερος διάλογος σε αυτό το επίπεδο, για να γίνει αυτή η συνεργασία πιο συγκεκριμένη και πιο αποτελεσματική.
Επανερχόμενος στο θέμα της απελευθέρωσης των θεωρήσεων εισόδου για τους Τούρκους πολίτες, ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ στην Τουρκία σημειώνει ότι στη συμφωνία του 2016 σε σχέση με την επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών, τέθηκαν ορισμένα κριτήρια για την απελευθέρωση των θεωρήσεων. «Αν κοιτάξετε τον οδικό χάρτη εκεί, είναι σαφές ότι η Τουρκία έχει ακόμη κάποια κριτήρια να εκπληρώσει. Και οι τουρκικές αρχές το γνωρίζουν αυτό. Μεταξύ των κριτηρίων, υπάρχει τόσο ο ορισμός της τρομοκρατίας όσο και η εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Αυτά τα κριτήρια περιμένουν ακόμη να εφαρμοστούν από την Τουρκία».
Ο ίδιος επιβεβαιώνει ότι μέσα σε μόλις ένα χρόνο οι αιτήσεις ασύλου από Τούρκους πολίτες σε χώρες τις ΕΕ ήταν περισσότερες από 100.000, τονίζοντας ότι δεν υπάρχουν αιτήσεις για οικονομικούς λόγους, «οι αιτήσεις ασύλου είναι πάντα πολιτικές». Παρατηρεί ωστόσο, ότι το 20% των αιτήσεων αυτών έγινε δεκτό, ενώ το υπόλοιπο 80% όσων ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί πολιτική δίωξη δεν έχουν καταφέρει να υποστηρίξουν το αίτημά τους. Τονίζει πάντως ότι πριν από τέσσερα χρόνια δεν υπήρχε ένας τόσο υψηλός αριθμός Τούρκων πολιτών που αιτούνται άσυλο.
Τέλος, ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία πρέσβης Νικολάους Μέγερ Λάντρουτ παρατηρεί ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ είναι μια μακρά διαδικασία, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι η κατάσταση κάθε χώρας είναι διαφορετική και κάθε ενταξιακή διαδικασία είναι πολιτική.
«Αν τα κριτήρια πληρούνται γρήγορα, η διαδικασία είναι γρήγορη, αν τα κριτήρια πληρούνται αργά ή καθόλου, η διαδικασία είναι αργή. Δεν υπάρχει καμία μαθηματική εξίσωση εδώ. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε μια φόρμουλα, όπως ότι αν μια χώρα υποβάλει αίτηση στην ΕΕ ως υποψήφια, θα γίνει δεκτή εντός 10 ετών. Στην περίπτωση της Τουρκίας, αυτό που είναι καθοριστικό αυτή τη στιγμή είναι αν θα πληρούνται τα κριτήρια ή όχι, αλλά φυσικά στο τέλος αυτό θα είναι μια πολιτική απόφαση» καταλήγει ο Ευρωπαίος διπλωμάτης.
