Οι Τούρκοι πολίτες υποφέρουν ακόμη από τις πληγές που άφησαν πίσω τους οι σεισμοί στις αρχές Φεβρουαρίου. Το οικονομικό κόστος φαίνεται δυσβάσταχτο για να το σηκώσει μόνη της η Τουρκία, ενώ η διεθνής βοήθεια δεν καλύπτει παρά ένα πολύ μικρό κλάσμα των αναγκών.
Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλλεξε ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης τουλάχιστον 2,7 εκατ. άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τις περιοχές που επλήγησαν από τους σεισμούς. Από αυτούς, το 1,1 εκατ. έχει αναζητήσει καταφύγιο σε άλλα μέρη της χώρας, σε προσωρινά καταλύματα που παρέχει η κυβέρνηση, σε ξενοδοχεία και δημόσια κτίρια σε πόλεις όπως η Αττάλεια, το Αϊδίνι και η Μούγλα. Ο υπολογισμός βασίζεται σε επίσημα δεδομένα των τοπικών διοικήσεων, χωρίς να υπολογίζονται οι άνθρωποι που μετακινήθηκαν με δικά τους μέσα και μετακόμισαν σε οικείους τους ή σε οικισμούς μη κυβερνητικών δικτύων υποστήριξης. Περισσότερα από 160.000 κτίρια, που περιλάμβαναν 520.000 διαμερίσματα, κατέρρευσαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές.
Το αρχικό σχέδιο της τουρκικής κυβέρνησης είναι να χτίσει 200.000 διαμερίσματα και 70.000 αγροικίες με κόστος τουλάχιστον 15 δισ. δολάρια. Η αμερικανική τράπεζα JP Morgan έχει υπολογίσει ότι η ανοικοδόμηση σπιτιών και υποδομών θα κοστίσει 25 δισ. δολάρια. Η τουρκική κυβέρνηση έχει ζητήσει 113,5 εκατ. δολ. από τα κεφάλαια 1 δισ. δολ. που έχουν συγκεντρωθεί από τα Ηνωμένα Εθνη για εργασίες απομάκρυνσης των ερειπίων που παραμένουν ακόμη στις πληγείσες περιοχές. Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP) εκτιμά ότι η καταστροφή έχει δημιουργήσει μεταξύ 116 και 210 εκατ. τόνους ερειπίων, πολύ περισσότερους σε σύγκριση με τους 13 εκατ. τόνους ερειπίων μετά τον σεισμό στη βορειοδυτική Τουρκία το 1999.
Απρόσμενη ζήτηση, μικρή προσφορά
Η μετακίνηση των πολιτών από τις πληγείσες περιοχές είχε μια απρόσμενη συνέπεια: καθώς οι πόλεις της Τουρκίας γεμίζουν με πολίτες
που αναζητούν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, η ζήτηση για σπίτια έχει αυξηθεί. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο των ενοικίων στην αγορά, γεγονός που προστίθεται σε μια ήδη καταπονημένη από τον πληθωρισμό οικονομία, αφού σε κάποιες πόλεις οι τιμές στα προϊόντα έχουν διπλασιαστεί μέσα σε ένα χρόνο.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι έχουν ξεπροβάλει προσωρινοί καταυλισμοί σε όλες τις περιοχές που επλήγησαν και η κυβέρνηση έχει εγκαταστήσει οικισμούς με κοντέινερ, πολλοί πολίτες παραμένουν άστεγοι, ενώ άλλοι περιμένουν να γίνει η αξιολόγηση του σπιτιού τους για να γυρίσουν πίσω. Σύμφωνα με το UNDP, υπολογίζεται ότι πάνω από 1,5 εκατ. άνθρωποι έχουν μείνει δίχως στέγη.
Με τις εκλογές να έρχονται στην επόμενη στροφή, ο πρόεδρος Ερντογάν υποσχέθηκε ότι θα χτίσει ξανά τα σπίτια μέσα σε ένα χρόνο. Ωστόσο, έχοντας γνώση του καθεστώτος των εργολάβων που χτίζουν σπίτια με δήθεν αντισεισμικές προδιαγραφές τα οποία πέφτουν κάθετα αφού τους λείπουν βασικά υλικά, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι αρχές πρέπει να παραμερίσουν το πολιτικό κόστος και να λάβουν υπόψη στον σχεδιασμό τους περισσότερο την ασφάλεια παρά την ταχύτητα ανοικοδόμησης.
Ξένοι αγοραστές κατοικιών
Τη στεγαστική κρίση της χώρας έχει επιδεινώσει και το κύμα πωλήσεων σε ξένους υπηκόους, με τη Ρωσία, το Ιράν και το Ιράκ να είναι οι τρεις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι περισσότεροι αγοραστές. Σύμφωνα με το Bloomberg, οι πολίτες που έμειναν χωρίς σπίτι εξαιτίας του σεισμού έρχονται σε επαφή με μεσιτικές εταιρείες, οι οποίες όμως αδυνατούν να τους εξυπηρετήσουν καθώς δεν υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες οικίες προς πώληση, ενώ είναι ακόμη λιγότερες όταν πρόκειται για ενοικίαση εξαιτίας των πωλήσεων σε ξένους.
Η αντιπολίτευση έχει προτείνει να απαγορευτούν οι πωλήσεις σπιτιών σε υπηκόους ξένων χωρών. Επίσης έχει πέσει στο τραπέζι η πρόταση για πλαφόν στα ενοίκια με βάση την αντικειμενική αξία των σπιτιών. Το επίπεδο των ενοικίων είχε αυξηθεί κατά 177% μέσα σε ένα χρόνο πριν από τους σεισμούς, σύμφωνα με την τουρκική οικονομική εφημερίδα «Dunya». «Οταν έρθουμε στην εξουσία θα αποτρέψουμε τις πωλήσεις κατοικιών σε ξένους για πέντε χρόνια» δήλωσε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και αντίπαλο δέος του Ερντογάν στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου.
Επίσης, η ηγέτιδα του εθνικιστικού κόμματος Iyi (Καλό Κόμμα) Μεράλ Ακσενέρ ζήτησε απαγόρευση των πωλήσεων επικαλούμενη τον κίνδυνο «δημογραφικής αλλαγής» στις επαρχίες που συνορεύουν με τη Συρία, οι οποίες φιλοξενούν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Οι μέσες τιμές κατοικιών στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά 59% σε πραγματικούς όρους το 2022, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας.
