Ιστορική ευκαιρία για την αντιπολίτευση, η οποία φαίνεται να ενώνεται υπό τον Κιλιτσντάρογλου για να ρίξει τον Ερντογάν
Oι διαπραγματεύσεις τελείωσαν, το δράμα ξεφούσκωσε και ο 75άχρονος πρώην γραφειοκράτης, επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα είναι το αντίπαλο δέος στον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 14 Μαΐου. Η ενωμένη αντιπολίτευση μαζί με το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) φαίνεται να έχουν για πρώτη φορά πραγματικές πιθανότητες να αμφισβητήσουν την εξουσία του Τούρκου προέδρου, ο οποίος από το 2015 κι έπειτα έχει σφίξει τη θηλιά γύρω από τον λαιμό της δημοκρατίας στη χώρα του.
Ο Κιλιτσντάρογλου κατάφερε να συμπήξει μια συμμαχία με εθνικιστικά κόμματα, όπως το Καλό Κόμμα (ΙΥΙ) της Μεράλ Ακσενέρ με μικρότερα ισλαμιστικά κόμματα αλλά και με το κόμμα του πρώην υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Εχει καταφέρει να συσπειρώσει τη συντηρητική ψήφο με ένα πρόγραμμα δώδεκα σημείων, ενώ το μεγάλο κενό της συμμαχίας από τα αριστερά έρχεται να καλύψει το HDP, το οποίο αναδεικνύεται σε ρυθμιστή των εξελίξεων, πράγμα που προκαλεί τριβές τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στην κυβέρνηση.
Ο παράγοντας HDP
Μιλώντας στο Documento η πολιτική επιστημόνισσα στο Κέντρο Μελέτης Κοινωνικών Κινημάτων της Scuola Normale Superiore της Φλωρεντίας Ρόζα Μπουρτς αναφέρει ότι «ο Κιλιτσντάρογλου στέλνει μηνύματα προσέγγισης (σ.σ.: στο HDP) τους τελευταίους μήνες, ειδικά μετά τους σεισμούς. Βγάζει προς τα έξω την εικόνα ενός πολιτικού που στοχεύει να ενώσει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας της Τουρκίας. Αυτή η στάση έχει υποστηριχτεί και από τον φυλακισμένο πρώην συμπρόεδρο του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς».
Η Μπουρτς έχει γράψει σε μελέτη της για το κουρδικό ζήτημα, η οποία έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό εθνογραφικής θεωρίας «HAU», ότι η de facto συνεργασία ανάμεσα στο HDP και το CHP έχει αποδώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα στο παρελθόν: στις τοπικές εκλογές του 2019 το κουρδικό κόμμα απέφυγε να κατεβάσει ξεχωριστό υποψήφιο στις περιφέρειες όπου το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε καλές πιθανότητες νίκης. Αυτό είχε αποτέλεσμα την έκπτωση του κυβερνώντος ΑΚΡ από πολλές δημοτικές ενότητες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη νίκη του CHP στους δήμους της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το HDP σε αυτές τις εκλογές δεν θα κατεβάσει δικό του προεδρικό υποψήφιο.
«Η κουρδική ψήφος είναι κεντρική σε όλες τις εκλογές στην Τουρκία και από το 2015 έχει αποδειχτεί ότι όχι μόνο είναι σημαντική αλλά μπορεί ενεργά να εμποδίσει το κυβερνών κόμμα να σχηματίσει απόλυτη πλειοψηφία – με άλλα λόγια, να βοηθήσει την αντιπολίτευση να κερδίσει» υπογραμμίζει, ενώ εκτιμά πως «η συμμαχία των έξι μπορεί να εξασφαλίσει τη νίκη αν ο υποψήφιός τους υποστηριχτεί από την κουρδική ψήφο μέσω του HDP και του αριστερού συνασπισμού Εργασία και Ελευθερία, του οποίου είναι μέλος».
Η ειδική στο κουρδικό ζήτημα αναφέρει ότι «ενώ οι εθνικιστικές συνιστώσες της συμμαχίας δαιμονοποιούσαν το HDP και αναπαρήγαν αντικουρδικό ρατσισμό, ο Κιλιτσντάρογλου κατάφερε να ενώσει όλες τις συνιστώσες χρησιμοποιώντας ηπιότερο λόγο και πιο διπλωματικό τόνο».
Η Μπουρτς κλείνει με έναν αφορισμό: «Το αν μια καινούργια κυβέρνηση υπό τον Κιλιτσντάρογλου και τη συμμαχία των έξι θα ωφελήσει περισσότερο τον κουρδικό λαό είναι κάτι που θα δούμε την επόμενη περίοδο. Ομως η Ιστορία έχει δείξει ότι ακόμη και τα πιο αντιπολιτευτικά κόμματα γυρνούν στις “εργοστασιακές ρυθμίσεις” της χώρας όταν τίθεται το θέμα των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων των Κούρδων. Για να σπάσει ο κύκλος είναι σημαντικό το HDP να ξεπεράσει μια παθητική υποστήριξη, εν είδει “βασιλοποιού”, και να διεκδικήσει την ενεργή του θέση στον σχηματισμό μιας χώρας στη μετα-ΑΚΡ εποχή».
Η… κυβίστηση της Ακσενέρ
Η ηγέτιδα του Καλού Κόμματος (ΙΥΙ) προκάλεσε ταραχή στους κόλπους της συμμαχίας την προηγούμενη Παρασκευή όταν αποχώρησε από τον αντιπολιτευτικό συνασπισμό εξαπολύοντας μύδρους κατά του Κιλιτσντάρογλου. Η έμπειρη πολιτικός τελικά υπαναχώρησε, αφού ο όρος της επιστροφής στη συμμαχία έγινε δεκτός: σε περίπτωση που η αντιπολίτευση γίνει κυβέρνηση, αντιπρόεδροι υπό τον Κιλιτσντάρογλου θα είναι ο Εκρέμ Ιμάμογλου και ο Μανσούρ Γιαβάς, δήμαρχοι Κωνσταντινούπολης και Αγκυρας αντίστοιχα.
Ωστόσο η Ακσενέρ δεν ξέφυγε από την εθνικιστική ρητορική, αφού έθεσε βέτο στην προσέγγιση του Κιλιτσντάρογλου με το HDP, το οποίο η ίδια δεν θέλει να μπει στη συμμαχία. Από την άλλη, ο κύριος όρος που θέτει το HDP για να μην προτείνει δικό του υποψήφιο είναι να γίνει ισότιμος συνομιλητής με την αντιπολίτευση και να βγει από την κατάσταση αποκλεισμού.
Η συγκυρία
Οι εκλογές έρχονται σε μια δύσκολη συγκυρία για τον Ερντογάν, γεγονός που η αντιπολίτευση μπορεί να εκμεταλλευτεί. Δεν είναι μόνο η αντιμετώπιση των συνεπειών από τους δύο σεισμούς που ισοπέδωσαν ολόκληρες πόλεις στη νοτιοανατολική Τουρκία που έχει να φέρει σε πέρας, η οποία εκτιμάται ότι θα κοστίσει αρκετές δεκάδες δισ. δολάρια. Η Τουρκία βρίσκεται σε ένα καθοδικό σπιράλ πληθωρισμού και ύφεσης, αφού το σχέδιο του Τούρκου προέδρου να φέρει επενδύσεις μέσω της μείωσης των επιτοκίων δεν απέδωσε αποτέλεσμα. Αντίθετα, η κίνηση ανέβασε τον πληθωρισμό σε πάνω από 30% –επίσημα–, ενώ οι δημόσιες δαπάνες αναμένεται να επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο το φαινόμενο. Για να στηρίξει την οικονομία και την τουρκική λίρα ο πρόεδρος στράφηκε στα πετροδολάρια της Σαουδικής Αραβίας.
