Μέσα σε μόλις δεκατρείς ημέρες διακυβέρνησης ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε απτά δείγματα γραφής τού τι εστί λαϊκισμός της… αριστείας, τι εστί πρόγραμμα δομημένο σε μια εικονική εσωκομματική πραγματικότητα.
Και είναι εντυπωσιακό πόσο γρήγορα και πόσο εκκωφαντικά κατέρρευσε το τριπλό προεκλογικό δόγμα της Νέας Δημοκρατίας περί «ξεπουλήματος της Μακεδονίας και της πατρίδας», περί «αλήθειας στον λαό, χωρίς υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρηθούν» και περί «της αναμμένης μπουλντόζας της ανάπτυξης» που θα… ζωγραφίσει την επένδυση στο Ελληνικό –και όχι μόνο– ανοίγοντας με ένα… ξόρκι δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Ενα προεκλογικό δόγμα που μέσα σε χρόνο ντε τε ξεγυμνώθηκε αποκαλύπτοντας ότι οι… σαν έτοιμοι από καιρό είχαν επενδύσει αποκλειστικά σε μια επικοινωνιακή πολιτική και έναν πολιτικό λόγο ωδή στα κατώτερα λαϊκίστικα ένστικτα προκειμένου τελικά να ικανοποιηθούν τα ανώτερα λαϊκίστικα ένστικτα των εκπροσώπων τής «για πρώτη φορά κυβέρνησης ΑΕ».
Τα λάβαρα των μακεδονομάχων μπήκαν στη ναφθαλίνη και οι ελαφρώς μεταχειρισμένες στολές τους προς πώληση. Οι στοχευμένες υποσχέσεις περί μείωσης της φορολογίας και ενίσχυσης της μεσαίας τάξης –που (υποτίθεται ότι) καταστράφηκε μέσα στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ– μπήκαν στον πάγο μαζί με το προεκλογικό μπακαλοτέφτερο, ενώ τα λάστιχα της μπουλντόζας ξεφούσκωσαν.
Και κάπως έτσι το πρώτο δείγμα γραφής της κυβέρνησης ΝΔ ήταν τα στοχευμένα μέτρα για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων και η «επέλαση» στις δημόσιες δομές με στόχο την εγκαθίδρυση ενός νέου, σκληρού και απολύτως ελεγχόμενου κομματικού κρατικού μηχανισμού.
Και κάπως έτσι ο αυτοδύναμος Μητσοτάκης κατάφερε μέσα σε λίγα 24ωρα να προκαλέσει από αμηχανία έως οργή ακόμη και στη βάση και σε στελέχη της παράταξής του.
Χωρίς περικεφαλαία
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνειδητά επένδυσε στον πατριωτικό λαϊκισμό και έθρεψε τον διχασμό. Εμφανίστηκε ως πολιτικός αμνήμων και άλλαξε άρδην τη σαφώς διατυπωμένη θέση της Νέας Δημοκρατίας –και όταν ήταν κυβέρνηση αλλά και όταν ήταν αντιπολίτευση– για το μακεδονικό που, όπως πιστοποιείται από επίσημα έγγραφα, έφτανε μέχρι το σημείο της παράδοσης του ονόματος χωρίς γεωγραφικό προσδιορισμό, χωρίς συνταγματικές αλλαγές στη γείτονα και εννοείται όχι erga omnes. Χαρακτήρισε προδοτική τη συμφωνία των Πρεσπών, έγινε «αιμοδότης» διχαστικών συγκεντρώσεων και βίαιων επιθέσεων δίνοντας διαπιστευτήρια πατριδοκαπηλίας. Την ίδια στιγμή στις επαφές του στο εξωτερικό διατύπωνε την ακριβώς αντίθετη θέση χωρίς ενδοιασμό, κλείνοντας το μάτι στους συνομιλητές του στην Ευρώπη και διαβεβαιώνοντάς τους ότι στην Ελλάδα είναι απλώς… Κυριακή εκλογών.
Και μέσα σε λίγα 24ωρα, ως πρωθυπουργός και ως λαϊκιστής από παντεσπάνι, έδωσε σήμα στους υπουργούς του, τον Εθνικής Αμύνης Νίκο Παναγιωτόπουλο και τον αναπληρωτή Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, να δηλώσουν επισήμως πίστη στην «καλή» συμφωνία των Πρεσπών που εάν εφαρμοστεί κατά γράμμα θα οδηγήσει τις δύο χώρες αλλά και συνολικά τα Βαλκάνια σε καλύτερες μέρες. Τόσο ξεκάθαρα, τόσο ωμά.
Στον πάγο οι ελαφρύνσεις
Ο δεύτερος τομέας στον οποίο επένδυσε προεκλογικά με αρκετή δόση λαϊκισμού η ΝΔ ήταν οι φορολογικές ελαφρύνσεις για την ανακούφιση της μεσαίας τάξης και την προώθηση των επενδύσεων. Σε όλους τους τόνους κατά την προεκλογική περίοδο διατεινόταν ότι το πρώτο νομοσχέδιο θα έχει να κάνει με τη μείωση των φορολογικών συντελεστών, τη μείωση του ΦΠΑ και του ΕΝΦΙΑ και άλλες φορολογικές ρυθμίσεις/ελαφρύνσεις.
Μέσα σε λίγα 24ωρα, όμως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είδε την πραγματικότητα και τις εξαγγελίες να αποδεικνύονται φρούδες.
Η επίσκεψη των θεσμών έδωσε το πρώτο σήμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του ESM, και άλλα στελέχη των θεσμών επρόκειτο να επισκεφτούν την Ελλάδα μόνο για το συνέδριο του «Economist» και στη συνέχεια θα έφευγαν, τελικά μετά τις συναντήσεις με τον πρωθυπουργό και τον Αλέξη Τσίπρα αποχώρησε μόνο ο επικεφαλής του ESM. Παρέμειναν στην Ελλάδα για συζητήσεις με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ο Νικόλα Τζαμαρόλι και ο Ντέκλαν Κοστέλο ως εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ έφτασαν και στελέχη από την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Η επίσκεψη του επικεφαλής του ESM δεν ήταν βέβαια εθιμοτυπική. Ο κ. Ρέγκλινγκ έδωσε σαφείς οδηγίες στον Κυρ. Μητσοτάκη. Και συγκεκριμένα του επισήμανε ότι καλό είναι να μειώνονται οι φορολογικοί συντελεστές, όμως αυτό σημαίνει και λιγότερα έσοδα τα οποία θα πρέπει να εξασφαλιστούν από αλλού. Μάλιστα αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης –άρα μείωση του αφορολόγητου– αφού στην Ελλάδα ο αριθμός πολιτών που πληρώνουν φόρο εισοδήματος είναι σχετικά μικρός σε σχέση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Με απλά λόγια, μείωση των φορολογικών συντελεστών χωρίς μείωση του αφορολόγητου δεν μπορεί να υπάρξει.
Το μήνυμα του επικεφαλής του ESM και των άλλων στελεχών των θεσμών μεταφέρθηκε στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Το αποτέλεσμα ήταν όλες οι εξαγγελίες να μείνουν στα χαρτιά. Ετσι:
-Για το 2021 μεταφέρονται οι μειώσεις των συντελεστών του ΦΠΑ από το 24% στο 22% και από το 13% στο 11%.
-Οι λεονταρισμοί περί μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων αρχίζουν να φαντάζουν γραφικοί. Από την έκθεση της Eurostat τον Μάρτιο του 2021 θα μπορέσει να διαφανεί εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα η οποία είναι συνδεδεμένη με την εξωπραγματική αντίληψη του πρωθυπουργού ότι το 2020 η ανάπτυξη μπορεί να κινηθεί πάνω από 3,5%!
Η προσγείωση στην πραγματικότητα οδήγησε, σύμφωνα με πληροφορίες, και σε ένταση μεταξύ του Κυρ. Μητσοτάκη και του οικονομικού επιτελείου, αφού ο πρωθυπουργός τούς πιέζει για νομοσχέδιο με δήθεν φοροελαφρύνσεις. Οι μεγαλόσχημες εξαγγελίες άρχισαν να περιορίζονται και τώρα έβαλαν στο τραπέζι τον ΕΝΦΙΑ. Σύμφωνα με το μέτρο που είχε πάρει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, εγκρίθηκε από τους δανειστές και μπήκε στον προϋπολογισμό του 2019, για φέτος προβλέπεται μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 10%. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα πρέπει τώρα να παρουσιάσει ένα σχέδιο που να μπορεί να υποστηρίξει ότι είναι σύμφωνο με τις προεκλογικές εξαγγελίες της οι οποίες μιλούσαν για μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30%.
Μπορεί οι υποσχέσεις για φοροελαφρύνσεις να μη βγαίνουν, όμως η κυβέρνηση Μητσοτάκη φάνηκε συνεπέστατη με τις εξαγγελίες της καταργώντας επί της ουσίας το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ) και το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ). Με πρόσχημα την αναβάθμιση των υπηρεσιών, η ειδική γραμματεία του ΣΔΟΕ καταργείται και οι αρμοδιότητες, οι θέσεις, το προσωπικό και οι εποπτευόμενοι φορείς μεταφέρονται στη νέα Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας, ο τρόπος λειτουργίας της οποίας είναι άγνωστος. Η επιλογή να καταργηθεί αμέσως μια υπηρεσία πρώτης γραμμής χωρίς κανείς να γνωρίζει πώς θα λειτουργεί στο μέλλον ήταν ένα μήνυμα, επισημαίνουν άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, για το πώς θα πολιτευθεί απέναντι στο οικονομικό έγκλημα. Η κατάργηση του ΣΕΠΕ μέσα πάλι από θολές διαβεβαιώσεις περί αναβάθμισης είναι και αυτό ένα μήνυμα με συγκεκριμένους αποδέκτες. Ποιος ξεχνά άλλωστε τα προεκλογικά παράπονα που είχε κάνει επιχειρηματίας από τον χώρο της εστίασης προς τον Κυρ. Μητσοτάκη και τις προεκλογικές διαβεβαιώσεις που είχε λάβει ότι αυτά τα πράγματα –οι έλεγχοι δηλαδή– δεν είναι ωραία.
Κλάταραν οι μπουλντόζες της ανάπτυξης
Ως δείγμα άκρατου λαϊκισμού θα μείνει στην προεκλογική ιστορία του τόπου και η εξαγγελία για το Ελληνικό, όπου σε μια εβδομάδα θα έμπαιναν οι μπουλντόζες της ανάπτυξης. Μετά την τοποθέτηση του υφυπουργού της Lamda Development, μετά τις συναντήσεις του υπουργού Ανάπτυξης με τα στελέχη της εταιρείας, οι μπουλντόζες κλάταραν και άρχισαν οι δηλώσεις περί «σύνθετου τεχνικού σχεδίου που απαιτεί τεχνική επάρκεια και επιστημονική πληρότητα». Οι αντιπολιτευτικές κορόνες περί καθυστέρησης της επένδυσης λόγω ιδεοληψίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ φαντάζουν, πλέον, ακόμη και για τα στελέχη της ΝΔ γραφικές και αμιγώς προεκλογικές, αφού τώρα συνειδητοποιούν ότι οι υπουργοί οι οποίοι ανέλαβαν τον συντονισμό της εν λόγω επένδυσης μόλις που άρχισαν να αντιλαμβάνονται την πολυπλοκότητά της.
Εταιρική διακυβέρνηση
Η «για πρώτη φορά κυβέρνηση ΑΕ» είναι επίσης δείγμα γραφής –και μάλιστα ακραίο– του λαϊκισμού της ΝΔ και των διατυπώσεων περί αριστείας και κανονικότητας. Η διάρθρωση της κυβερνητικής δομής αλλά και τα στελέχη που τη συγκροτούν επιλέχτηκαν με τη λογική να κάνουν πράξη συγκεκριμένες πολιτικές και δεσμεύσεις που έχουν ευθέως αναφορά σε συγκεκριμένα συμφέροντα και συγκεκριμένες κατευθύνσεις σε βασικούς τομείς όπως η ανάπτυξη και οι εργασιακές σχέσεις. Ο σφιχτός εναγκαλισμός και η αντίληψη περί εταιρικής διακυβέρνησης αποτυπώνονται με κυνικό τρόπο στο σύστημα ελέγχου των υπουργών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που θα πρέπει να λογοδοτούν και άρα να αξιολογούνται και να βαθμολογούνται από άτομα εκτός πολιτικής που στελεχώνουν το πρωθυπουργικό γραφείο και που δεν έχουν καμιά επαφή με την κοινωνία ούτε βέβαια ως μη αιρετοί θα βρεθούν ποτέ υπόλογοι απέναντι στους ψηφοφόρους. Η συνεχής αναφορά του πρωθυπουργού ότι τόσο τα νέα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ όσο και οι πολυάριθμοι τεχνοκράτες που στελεχώνουν την κυβέρνησή του αντανακλούν ευρύ φάσμα επαγγελματικών ομάδων είναι ακόμη μια υπογράμμιση της επιλογής για… πολιτική κλαδικών αντιλήψεων.
Την ίδια ώρα που οι αδέσμευτοι τεχνοκράτες θα επιτηρούν τους υπουργούς και υφυπουργούς, τα υπουργεία στελεχώθηκαν με γενικούς και ειδικούς γραμματείς από τον στενό κομματικό πυρήνα και απλώς έγινε μια ιδιότυπη ποσόστωση προκειμένου να ικανοποιηθούν κατά το δυνατόν καραμανλικοί, σαμαρικοί, ντορικοί, ακόμη και οι του υιού, μπακογιαννικοί, και κάποιοι αποτυχόντες νεοδημοκράτες πολιτευτές.
