Μεγάλη αναστάτωση από το προσχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού, που συντάχθηκε πρόχειρα και χωρίς διαβούλευση, για την κατάργηση ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ και ΟΠΙ και τη σύσταση νέου ενιαίου φορέα.
Για μία ακόμη φορά η κυβέρνηση της ΝΔ και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη προχωρούν σε μια βίαιη παρέμβαση στον πολιτισμό, αυτήν τη φορά στον σύγχρονο πολιτισμό, χωρίς διαβούλευση με τους επαγγελματίες του χώρου και χωρίς όπως όλα δείχνουν σοβαρό και συγκροτημένο σχέδιο. Το αντίθετο. Σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή ένα νομοσχέδιο-αχταρμάς.
Τρεις μέχρι πρότινος ανεξάρτητοι θεσμοί, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ), το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ) και ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ), καταργούνται για να συσταθεί ένας νέος ενιαίος φορέας που τους περιλαμβάνει. Στο υπό επεξεργασία σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ που έχουμε στη διάθεσή μας –ενδεχομένως δεν αποτελεί τελική μορφή– ο νέος φορέας (ΝΠΙΔ) ονομάζεται «Ελληνικός Οργανισμός Πολιτιστικής Ανάπτυξης, Δημιουργίας και Καινοτομίας – Creative Greece». Τι σημαίνουν τώρα όλα αυτά κανείς δεν ξέρει. Μακάρι να ήταν απλώς άστοχος έως και αστείος ο τίτλος «Creative Greece» και να διαβάζαμε στα άρθρα του σ/ν μια πραγματικά καινοτόμα πρόταση, κατά αντίστοιχα ευρωπαϊκά μοντέλα, και να υπήρχαν παράλληλα τα εχέγγυα και οι προϋποθέσεις ότι μια τέτοια ριζική αλλαγή θα μπορούσε να εξελίξει τον οπτικοακουστικό τομέα. Ισως να ήμασταν πιο αισιόδοξοι εάν τα συναρμόδια υπουργεία Πολιτισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης είχαν διαβουλευτεί με τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς και τα σωματεία, τους επαγγελματίες που γνωρίζουν καλά τον χώρο τους.
Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η τύχη του ΕΚΟΜΕ, που είναι ένα πετυχημένο αναπτυξιακό εργαλείο το οποίο, παρά τις βλαπτικές τροποποιήσεις που υπέστη από την ΝΔ με υπογραφή του πρώην υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής Κυριάκου Πιερρακάκη: συμπεριέλαβε ξένα τιμολόγια έως 50% του επιλέξιμου κόστους, άνοιξε τον δρόμο σε «τριγωνικές» συναλλαγές, κατάργησε τον διπλό έλεγχο δικαιολογητικών, κατέβασε το όριο επιλέξιμων δαπανών ανά επεισόδιο στην τηλεόραση κ.ά. Να θυμίσουμε και τα οφέλη που έφερε στον οπτικοακουστικό τομέα της χώρας: γυρίσματα ξένων παραγωγών στην Ελλάδα, άνθηση της τηλεοπτικής ελληνικής μυθοπλασίας, χρηματοδότηση ελληνικών ταινιών, νέες θέσεις εργασίας. Από πέρυσι πάντως έσκασε σαν βόμβα η είδηση ότι μεταφέρεται στο ΥΠΠΟ, αφού σύμφωνα με πληροφορίες του Documento ο κ. Πιερρακάκης ήθελε να ξεφορτωθεί την καυτή πατάτα, όταν το ΕΚΟΜΕ άρχισε να δείχνει σημάδια επερχόμενης δυσλειτουργίας με δική του βέβαια ευθύνη.
Με άδεια ταμεία δεν γινόμαστε Χόλιγουντ
Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όχι απλώς ίδρυσε το ΕΚΟΜΕ με τον ν. 4487 (νόμος Παππά – Κρέτσου) και θεσμοθέτησε το cash rebate (επιστροφή φόρου), αλλά παρέδωσε το ΕΚΟΜΕ με «προίκα» 75 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και με εγγυημένη και σταθερή χρηματοδότηση. Η ΝΔ, όμως, ύστερα από πέντε χρόνια διακυβέρνησης το άφησε με άδεια ταμεία. Το Documento σε ρεπορτάζ (4.12.22) είχε αναδείξει ενδελεχώς τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΕΚΟΜΕ, αφού ο πρώην υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Κυρ. Πιερρακάκης δεν εξασφάλισε άλλα χρήματα από το ΠΔΕ. Πέρυσι ανακοινώθηκε ότι θα πάρει 200 εκατ. από το ΕΣΠΑ 2021-27. Είναι πολύ πιθανό, γράφαμε τότε, η αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης από ΠΔΕ σε ΕΣΠΑ να αποβεί επιζήμια, αφού τα χρήματα των ευρωπαϊκών κονδυλίων καθιστούν πιο περίπλοκες και γραφειοκρατικές τις διαδικασίες. Τα χρήματα αυτά, που εξαγγέλθηκαν εδώ και ένα χρόνο, δεν ήρθαν ποτέ στα ταμεία του ΕΚΟΜΕ ενώ οι Ελληνες παραγωγοί είναι εκτεθειμένοι απέναντι στις ξένες παραγωγές. Την ώρα που με ευθύνη του υπουργείου Οικονομικών καθυστερεί από τον Ιούνιο και αδικαιολόγητα η έκδοση της σχετικής ΚΥΑ για τα χρήματα από ΕΣΠΑ, μόλις πριν από περίπου 15 ημέρες ακούσαμε για έκτακτο κονδύλι από το ΠΔΕ. Για να προχωρήσουν οι υπαγωγές των ήδη εγκεκριμένων πρότζεκτ που έχουν καθυστερήσει ένα χρόνο και να πληρωθούν ορισμένα πρότζεκτ στη λογική του να κλείσει καμιά τρύπα και βλέπουμε… Οπως καταγγέλλουν τα αρμόδια σωματεία «οι οικονομικές υποχρεώσεις του ΕΚΟΜΕ υπολογίζονται σε πάνω από 100 εκατ. ευρώ, με αποφάσεις υπαγωγής να παραμένουν στο συρτάρι για πάνω από ένα χρόνο και ως αυτόθροη συνέπεια η χώρα να είναι διαρκώς στο όριο του διεθνούς διασυρμού».
Στο κάδρο βάζουν και τον πρώην πρόεδρο Πάνο Κουάνη που έκανε τραγικά λάθη. Η κυβέρνηση άφησε το ΕΚΟΜΕ χωρίς χρήματα αλλά και το ΕΚΚ με την πάγια χαμηλή χρηματοδότηση – μόλις 3,5 εκατ. ευρώ. Πέντε χρόνια τα αρμόδια υπουργεία δεν έχουν να επιδείξουν πολιτική για το μέλλον του ΕΚΟΜΕ, του ΕΚΚ και της οπτικοακουστικής παραγωγής.
Χωρίς σινεμά και οπτικοακουστικά
Πάμε όμως στην ουσία του σ/ν «Εκσυγχρονισμός του συστήματος διακυβέρνησης της οπτικοκουστικής πολιτικής και του δημιουργικού και πολιτιστικού τομέα-Σύσταση ΝΠΙΔ με την επωνυμία “Ελληνικός Οργανισμός Πολιτιστικής Ανάπτυξης, Δημιουργίας και Καινοτομίας – Creative Greece”», το οποίο είναι προβληματικό από την αρχή έως το τέλος, τουλάχιστον στην παρούσα μορφή του. Οι στόχοι του νέου φορέα δεν είναι παρά copy paste συρραφή των στόχων των τριών φορέων που καταργούνται, με παραθυράκια, ασάφειες και χωρίς χρονοδιογράμματα.
Στο σ/ν του νέου φορέα ορίζονται τέσσερις γενικές διευθύνσεις: α) επενδύσεων και εξωστρέφειας β) πνευματικής ιδιοκτησίας γ) μονάδα πολιτιστικής καινοτομίας και νέων τεχνολογιών δ) διοικητικών και οικονομικών υπηρεσιών. Δεν υπάρχει δηλαδή γενική διεύθυνση ούτε κινηματογράφου ούτε οπτικοακουστικού τομέα. Αυτό από μόνο του δείχνει ότι το υπό επεξεργασία νομοσχέδιο είναι κενό περιεχομένου.
Ακόμη, ορίζεται ότι ο πρόεδρος του οργανισμού θα είναι και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου ενώ μέχρι τώρα οι ρόλοι ήταν διακριτοί. Σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, για τη θέση αυτή προορίζεται ο Λεωνίδας Χριστόπουλος, που έχει αναλάβει τη θέση του προέδρου στο υπάρχον ΕΚΟΜΕ, αφού προηγουμένως θήτευσε ως γενικός γραμματέας στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Μένει να το δούμε.
Είναι απορίας άξιον ότι απουσιάζουν μεταβατικές διατάξεις. Δηλαδή θα κλείσουν εν μια νυκτί τρεις φορείς και την επόμενη ημέρα θα λειτουργεί ο νέος φορέας; Ο οποίος δεν διαθέτει οργανόγραμμα, κανονισμούς προμηθειών και λειτουργίας, αλλά και δεν προβλέπονται ρητά χρονοδιαγράμματα για όλα αυτά. Το δε οργανόγραμμα θα πρέπει να περάσει από το ΣτΕ, να εγκριθεί και να ακολουθήσει έκδοση του ΦΕΚ. Με λίγα λόγια, για να λειτουργήσει ο νέος φορέας θα πρέπει να βγούνε και καμιά πενηνταριά τροπολογίες.
Μέχρι όμως να γίνουν όλα αυτά, το κενό που θα μεσολαβήσει ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα τόσο στην εγχώρια κινηματογραφία και μυθοπλασία όσο και στο πεδίο των διεθνών συμπαραγωγών και της προσέλκυσης επενδύσεων από το εξωτερικό. Αλήθεια, πώς θα λειτουργεί η πλατφόρμα του ΕΚΟΜΕ όπου κατατίθενται οι προτάσεις; Πώς εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση του ελληνικού σινεμά, η προστασία και η ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης, καθήκοντα που είχε έως τώρα το ΕΚΚ;
Και δεν τελειώνουν εδώ τα ερωτήματα και τα προβλήματα. Από το σ/ν απουσιάζει η επί της ουσίας σύνδεση της εθνικής οπτικοακουστικής παραγωγής και πολιτικής με την ΕΡΤ και την Ταινιοθήκη, οι οποίες περιορίζονται σε προγραμματικές συμβάσεις. Ενώ διαβάζουμε ότι ο φορέας θα μπορεί να λαμβάνει πόρους και από χορηγίες και δωρεές –αλήθεια με ποιον τρόπο;– αλλά και έσοδα από το ΛΟΤΤΟ και το ΠΡΟΤΟ (;), καθώς και από τα τέλη συνδρομητικής τηλεόρασης και εισφορά στο ύψος του 1% από τους συλλογικούς φορείς διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων. Με λίγα λόγια, ο νέος φορέας, θα βάλει το δάχτυλο σε πολλές (οικονομικές) πίτες, αλλά δεν είναι σαφές με ποιες ακριβώς διαδικασίες. Ελπίζουμε στην τελική μορφή του νομοσχεδίου να υπάρχουν απαντήσεις.
Αποφασίζουμε και διατάσσουμε
Και όλα αυτά χωρίς διαβούλευση με τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον κλάδο που θα ήταν χρήσιμη και γόνιμη αφού οι Ελληνες παραγωγοί με τη διεθνή τους εμπειρία γνωρίζουν τα προβλήματα, τις δυσαρμονίες και τις δυναμικές του χώρου.
Να σημειώσουμε επίσης ότι τα σωματεία που τους αφορούν οι νέες αλλαγές, όπως ο ΣΑΠΟΕ, έχουν ζητήσει επανειλημμένως συνάντηση με τον υφυπουργό Πολιτισμού Χρίστο Δήμα. Υστερα από πολλές οχλήσεις ο υφυπουργός δέχτηκε να τους συναντήσει αύριο Δευτέρα. Τις ενστάνσεις τους έχουν διατυπώσει και φορείς συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων.
Η «μετάθεση» πάντως του ΕΚΟΜΕ με αυτόν τον πρόχειρο τρόπο σε ένα άκρως προβληματικό υπουργείο, αυτό του Πολιτισμού, που είναι γεμάτο παθογένειες αλλά έχει και στο τιμόνι του μια υπουργό η οποία έχει απαξιώσει τον σύγχρονο πολιτισμό, είναι μια επιπόλαιη πολιτική απόφαση. Αφού η κυβέρνηση της ΝΔ καπηλεύτηκε την επιτυχημένη πολιτική της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ στο πεδίο της οπτικοακουστικής βιομηχανίας – ποιος ξεχνάει πέρυσι τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην εμφάνιση-φιέστα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης να λέει ότι γίναμε Χόλιγουντ χάρη στο ΕΚΟΜΕ και το cash rebate και να οικειοποιείται ένα success story της προηγούμενης κυβέρνησης– τώρα βάζει μια ωρολογιακή βόμβα σε ένα αναπτυξιακό εργαλείο που έβγαλε τη χώρα ασπροπρόσωπη, δημιούργησε ένα ισχυρό brand name στο εξωτερικό και πολλές θέσεις εργασίες σε έναν κλάδο που πέρασε τα τελευταία χρόνια από σαράντα κύματα.
Αντί η κυβέρνηση να χαράξει μια ενιαία εθνική οπτικοακουστική πολιτική, καταργεί τρεις υπάρχοντες φορείς –ο καθένας με προβλήματα η αλήθεια είναι– για να κάνει ασκήσεις επί χάρτου συστήνοντας ένα νέο φορέα γενικώς και αορίστως. Τα μεγάλα βήματα που έκανε η χώρα θα θυσιαστούν στον βωμό ενός φαραωνικού σχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο δεν φημίζεται για την αποτελεσματικότητά του;
