Χορηγός του ΔΗΣΥ Ρώσος με κυπριακό διαβατήριο και εμπλοκή σε ξέπλυμα μαύρου χρήματος
Τον ίδιο τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη αγγίζει πλέον το σκάνδαλο των «χρυσών» κυπριακών διαβατηρίων με την πολιτογράφηση ακόμη και προσώπου που έχει καταδικαστεί για υπεξαίρεση από την τράπεζά του και ως χορηγός του ΔΗΣΥ έκοβε με τον Ν. Αναστασιάδη τούρτες για τα 40 χρόνια του κόμματος. Οι αποκαλύψεις του ειδησεογραφικού οργανισμού Al Jazeera σχετικά με το ότι ο –παραιτηθείς πλέον– πρόεδρος της κυπριακής Βουλής Δημήτρης Συλλούρης και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Χρήστος Τζιοβάννης εμφανίζονταν… πρόθυμοι να μεσολαβήσουν ώστε Κινέζος φυγόδικος να αποκτήσει κυπριακό διαβατήριο έχουν προκαλέσει πολιτική αναταραχή καθώς έφεραν στο φως το μεγάλο σκάνδαλο.
Η ενδελεχής έρευνα αλλά και η παγίδα που έστησαν δύο δημοσιογράφοι του Al Jazeera οι οποίοι παρουσιάστηκαν στους δύο πολιτικούς ως… διαμεσολαβητές δήθεν Κινέζου φυγόδικου οδήγησαν στην απόσυρση του «επενδυτικού προγράμματος», ώστε να αποφευχθεί και η λήψη νομικών μέτρων από την Κομισιόν εναντίον της Κύπρου. Οσα έχουν αποκαλυφθεί όμως για τη διαδικασία πολιτογράφησης ξένων επενδυτών φαίνεται ότι είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Αλλωστε, όπως είπε ο Δ. Συλλούρης στους δύο δημοσιογράφους, «εδώ είναι Κύπρος, όλα γίνονται».
Το γραφείο Αναστασιάδη
Η εμπλοκή του προέδρου Αναστασιάδη στην υπόθεση φαίνεται ότι δεν αφορά μόνο την πολιτική ευθύνη που φέρει λόγω του ανώτατου θεσμικού αξιώματος. Οι αποφάσεις για τις αιτήσεις των διαβατηρίων ήταν αρμοδιότητα του υπουργικού συμβουλίου –προεδρεύει ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας– έπειτα από σύσταση του αρμόδιου υπουργού. Πρόκειται για γεγονός που εγείρει τουλάχιστον ηθικά ζητήματα, αφού το δικηγορικό γραφείο που έχει ιδρύσει ο Ν. Αναστασιάδης και εξακολουθεί να φέρει το όνομά του παρότι αποχώρησε όταν ανέλαβε τον προεδρικό θώκο –βασικές μέτοχοι είναι οι δύο κόρες του– αποτελεί έναν από τους βασικούς «παίκτες» υποβολής αιτήσεων για τα «χρυσά» διαβατήρια.
Το επίμαχο δικηγορικό γραφείο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα dialogos.com.cy, υπέβαλε 57 αιτήσεις από το 2013 έως και το 2019. Οι περισσότερες υποβλήθηκαν το 2017 και ήταν συνολικά 22, ενόσω σύμφωνα και με το επίμαχο ρεπορτάζ η Κύπρος «δεχόταν απανωτά χτυπήματα από ευρωπαϊκούς θεσμούς και διεθνείς οργανισμούς». Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το εν λόγω ρεπορτάζ ο αριθμός των «χρυσών» διαβατηρίων που παραχωρήθηκαν «είναι πολύ μεγαλύτερος αφού στις περισσότερες περιπτώσεις… παραχωρούνται τόσο στους αιτούντες όσο και στα μέλη των οικογενειών τους. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Σαουδάραβα φίλου του προέδρου Αναστασιάδη με ιδιωτικό τζετ. Στην περίπτωση αυτή δόθηκαν “χρυσά” διαβατήρια σε 36 μέλη της οικογένειάς του».
Ελέγχουν και αιτούνται
Η υπόθεση όμως δεν σταματάει εκεί, αφού σύμφωνα με άλλο δημοσίευμα της ιστοσελίδας dialogos.com.cy, το οποίο δεν έχει διαψευστεί, υποβλήθηκαν συνολικά 353 αιτήσεις για «χρυσά» διαβατήρια από δικηγορικά γραφεία που συνδέονται με μέλη του υπουργικού συμβουλίου, μεταξύ των οποίων και ο Ν. Αναστασιάδης. Πρόκειται για τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Κυριάκο Κούσιο, την υπουργό Δικαιοσύνης Εμιλυ Γιολίτη, τον πρώην υπουργό Μεταφορών Μάριο Δημητριάδη, τον πρώην υπουργό Αμυνας και νυν βοηθό εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη και την υπουργό Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου.
Σύμφωνα με το συγκεκριμένο ρεπορτάζ «δεν υπήρξε οποιαδήποτε περίπτωση στην οποία μέλος του υπουργικού συμβουλίου ζήτησε να εξαιρεθεί από τη διαδικασία εξέτασης και έγκρισης φακέλου που αφορά γραφείο με το οποίο διατηρεί στενές σχέσεις». Παράλληλα, ο Σάβ. Αγγελίδης, εν ενεργεία βοηθός γενικός εισαγγελέας, «συνεχίζει να παρουσιάζεται ως μέλος της LLPO Law Firm, η οποία παρέχει υπηρεσίες πολιτογράφηση ξένων επενδυτών» κι ενώ «ο γενικός εισαγγελέας διόρισε ερευνητική επιτροπή για να εξετάσει τις πολιτογραφήσεις».
Ο πύργος και οι χορηγίες
Οι συνδέσεις με τον Ν. Αναστασιάδη φαίνεται ότι δεν σταματούν εκεί, αφού ονόματα που φιγουράρουν στο δημοσίευμα του Al Jazeera ότι έλαβαν «χρυσό» διαβατήριο βρίσκονται στον κύκλο επαφών του οικογενειακού περιβάλλοντος του προέδρου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με άλλο ρεπορτάζ της ιστοσελίδας dialogos.com.cy, διαβατήριο δόθηκε και στον ένατο πλουσιότερο άνθρωπο της Ρωσίας και πρώην γερουσιαστή Βίκτορ Πίτσουγκοφ. Ο Πίτσουγκοφ ήταν μέχρι προσφάτως μέτοχος στην Promsvyazbank, μια από τις δέκα μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες. Οι ολιγάρχες που βρίσκονταν πίσω από την τράπεζα βρέθηκαν υπόλογοι στη ρωσική Δικαιοσύνη για υπεξαίρεση χρημάτων, υποχρεώνοντας τη Ρωσική Ομοσπονδία να δαπανήσει περίπου 3 δισ. δολάρια (2,56 δισ. ευρώ) για να τη διασώσει κρατικοποιώντας την. Μέσω της τράπεζας είχαν χρηματοδοτηθεί δύο εκδηλώσεις που διοργάνωσε το ΔΗΣΥ –του οποίου ηγούνταν ο Ν. Αναστασιάδης μέχρι το 2013–, τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 2016.
Τα τελευταία χρόνια η συγκεκριμένη τράπεζα δραστηριοποιείται στην Κύπρο –με περιοριστικούς όρους– και στεγάζεται σε ένα «εντυπωσιακό ιδιόκτητο κτίριο στη Λεμεσό». Ο εν λόγω πύργος, συμφώνα με το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας dialogos.com.cy, «κατασκευάστηκε από την Imperio Properties, η οποία ιδρύθηκε από τον Γιάννη Μισιρλή (σύζυγο της Ινώς Αναστασιάδη που είναι θυγατέρα του προέδρου Αναστασιάδη), και ο οποίος παραμένει ένας από τους διευθυντές της». Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η πολιτογράφηση του Ρώσου δισεκατομμυριούχου «δεν έγινε με απευθείας αίτηση από τον ίδιο, αλλά διά μέσου της συζύγου του», βάσει σχετικής απόφασης του υπουργικού συμβουλίου.
Ο βασικός μέτοχος της Promsvyazbank ήταν ο Ρώσος Ντμίτρι Ανανίεφ, ο οποίος επίσης έλαβε «χρυσό» διαβατήριο σύμφωνα με δημοσίευμα του Al Jazeera. Η περιουσία του το 2017 είχε εκτιμηθεί από το περιοδικό «Forbes» σε 1,4 δισ. δολάρια, ενώ υπηρέτησε για εφτά χρόνια ως γερουσιαστής. Το σκάνδαλο που ξέσπασε όμως στα τέλη του 2017 σχετικά με την Promsvyazbank οδήγησε τις ρωσικές αρχές να κατηγορήσουν τον Ανανίεφ για απάτη και ξέπλυμα χρήματος, ενώ ένα δικαστήριο στο Λονδίνο πάγωσε τα περιουσιακά του στοιχεία. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας «The Guardian», «από το 2018 ζει σε πολυτελή εξορία στην Κύπρο».
Ο εξωραϊσμός Αναστασιάδη
Το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το οποίο είχε ξεκινήσει το 2007 δίνοντας τη δυνατότητα απόκτησης κυπριακού διαβατηρίου σε πολίτες τρίτων χωρών, έγινε άκρως ελκυστικό και δημοφιλές μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ν. Αναστασιάδη το 2013. Ο πρόεδρος της Κύπρου εγκαινίασε σειρά μεταρρυθμίσεων χαλάρωσης των όρων πολιτογράφησης, μετατρέποντας το πρόγραμμα σε άκρως ελκυστική δίοδο προς την πύλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κι αυτό διότι μειωνόταν εντυπωσιακά το ποσό της επένδυσης, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε μεγάλος βαθμός ευελιξίας στην επιλογή των προσώπων στα οποία αποδιδόταν η υπηκοότητα λόγω των χαλαρών ελέγχων που εφαρμόζονταν, όπως άλλωστε προκύπτει και από την αποκαλυπτική έρευνα του Al Jazeera.
Το αρχικό οικονομικό κριτήριο που θεσπίστηκε το 2007 ήταν η ελάχιστη επένδυση ύψους 25 εκατ. ευρώ. Αυτό το ποσό κατρακύλησε το 2016 στο ποσό των 2,5 εκατ. ευρώ, σπάζοντας τότε όλα τα προηγούμενα ρεκόρ εγκριθέντων αιτήσεων, οι οποίες ανήλθαν σε 443 το ίδιο έτος. Ο οικονομικός όρος της επένδυσης προέβλεπε την προπληρωμή στον μεσίτη-εργολάβο του συγκεκριμένου ποσού, το οποίο βάσει συμβολαίου θα δινόταν για την ανέγερση των οικιών των επενδυτών. Επιπλέον καινοτομία που εισήγαγε η κυβέρνηση Αναστασιάδη ήταν η παραχώρηση της δυνατότητας για πολιτογράφηση μέσω συλλογικών επενδύσεων, προκαλώντας την πρώτη μεγάλη αύξηση στα «χρυσά» διαβατήρια και σημαίνοντας παράλληλα συναγερμό στην Κομισιόν. Η κυπριακή κυβέρνηση έκτοτε αποτέλεσε αντικείμενο σχολιασμού και διεθνούς καταδίκης ουκ ολίγες φορές, ενώ η επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ Βιέρα Γιουρόβα είχε αναφερθεί σε «κράτη-δούρειους ίππους» που δίνουν διαβατήρια σε εγκληματίες.
«Εκανε θαύματα»
Οι αποκαλύψεις του Al Jazeera έρχονται να καταρρίψουν για πολλοστή φορά τους ισχυρισμούς του προέδρου Αναστασιάδη περί «αδιαπέραστου νομικού περιβλήματος», όπως διαφάνηκε και από την περίπτωση του Ανανίεφ, ο οποίος παρότι βρισκόταν υπό ποινική διερεύνηση κατάφερε να αποκτήσει «χρυσό» διαβατήριο. Αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως διαφαίνεται από την έρευνα του Al Jazeera, δόθηκαν και σε άλλους μεγιστάνες έπειτα από συνεργασία μεσιτικών και δικηγορικών γραφείων, εργολάβων, ακόμη και πολιτικών στελεχών.
Το προβληματικό προφίλ ενός πελάτη όχι μόνο δεν ήταν εμπόδιο για τη διαδικασία πολιτογράφησής του αλλά αποτελούσε ευκαιρία για αποκόμιση μεγαλύτερων κερδών, όπως ευθαρσώς αποκαλύπτει στο βίντεο του Al Jazeera ο δικηγόρος Ανδρέας Πιττάτζιης, ιδιοκτήτης ενός από τα περίπου 600 εγκεκριμένα δικηγορικά γραφεία που ασχολούνταν με τη σύσταση του φακέλου αιτήσεων για την έκδοση των «χρυσών» διαβατηρίων. Ο Πιττάτζιης είχε χαρακτηρίσει σε ένα από τα επίμαχα βίντεο που δημοσίευσε το Al Jazeera τον παραιτηθέντα πρόεδρο της κυπριακής Βουλής Δ. Συλλούρη ως τον άνθρωπο που στην περίπτωση των «χρυσών» διαβατηρίων «έκανε θαύματα».
«Ξέπλυμα, διαφθορά και φοροαποφυγή»
Το πρόγραμμα αυτό εκτιμάται ότι απέφερε επίσημους πόρους ύψους 8 δισ. ευρώ στην Κύπρο, ήταν όμως διάτρητο εν τη γενέσει του και το πλαίσιο ελέγχου του είχε κριθεί άκρως ελλιπές από τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές. Η κυπριακή κυβέρνηση είχε δεχτεί πολλαπλές προειδοποιήσεις από την ΕΕ με δημόσιες τοποθετήσεις διά στόματος του τότε επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου, εκθέσεις και γραπτές αναφορές.
Τελευταία ήταν η έκθεση της Κομισιόν το 2019 η οποία χαρακτήριζε επικίνδυνη για την ασφάλεια των υπόλοιπων κρατών-μελών την πρακτική πολιτογράφησης στην Κύπρο «ομάδων οργανωμένου εγκλήματος από τρίτες χώρες, ξεπλύματος παράνομων εσόδων, διαφθοράς και φοροαποφυγής», με μόνη δέσμευση την παρουσία στη χώρα τη μέρα παραλαβής του διαβατηρίου. Στην έκθεση της Κομισιόν οι κυπριακές αρχές κατηγορούνταν για αδιαφάνεια και άρνηση παροχής πληροφόρησης προς τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές για τον αριθμό των αιτήσεων αλλά και για τα ονόματα που είχαν απορριφθεί.
Ο Ν. Αναστασιάδης στην προειδοποιητική έκθεση της Κομισιόν επικαλέστηκε το «εθνικό συμφέρον», καταλογίζοντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι «στοχοποιεί την Κύπρο για τους γνωστούς λόγους… είτε της ανταγωνιστικότητας είτε των οποιωνδήποτε άλλων λόγων». Ο πρόεδρος της Κύπρου παράλληλα είχε απαντήσει στο παρελθόν σε δημοσίευμα που τον στοχοποιούσε για την υπόθεση των «χρυσών» διαβατηρίων ότι δεσμεύεται να παραιτηθεί από το υπουργικό αξίωμα εάν διαπιστωθεί οποιαδήποτε εμπλοκή του, αποδίδοντας τις κατηγορίες σε προσπάθεια… εκθρόνισής του. «Ας διερευνήσει και η Επιτροπή Ελέγχου… και αν διαπιστωθεί η όποια εμπλοκή, τότε να πάω και δικαστήριο και να αποχωρήσω» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.
Το αποτέλεσμα της προαναφερθείσας έκθεσης της Κομισιόν του 2019 περιορίστηκε τότε σε πολιτικές ανακατατάξεις, με το επίμαχο κυπριακό υπουργείο Εσωτερικών να περνάει στα χέρια του Κωνσταντίνου Πετρίδη. Εκτοτε όμως οι αιτήσεις για πολιτογράφηση φαίνεται ότι αυξήθηκαν κατακόρυφα, ίσως επειδή οι ξένοι επενδυτές διέβλεψαν σωστά ότι άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση για τις μέρες των «χρυσών» διαβατηρίων.
