Με αφορμή την πρόσφατη θανάτωση του χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, μετά τη διαφυγή του, 36 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, κατέθεσαν σχετική ερώτηση προς τους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Εσωτερικών, με θέμα: «Η θανάτωση του χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο γεννά επιτακτική ανάγκη πλήρους ελέγχου της λειτουργίας των εγκαταστάσεων και των συνθηκών διαβίωσης των ζώων».
Στην ερώτηση επισημαίνεται ότι η θανάτωση του χιμπατζή «προκάλεσε δικαίως έντονες αντιδράσεις, ανοίγοντας ξανά την ευρύτερη συζήτηση για τη λειτουργία και την ανάγκη ύπαρξης ζωολογικών κήπων», καθώς και ότι «δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο καταφεύγει στη θανάτωση άγριων ζώων μετά από διαφυγή τους».
Οι ερωτώντες βουλευτές, αναφέρουν στο κείμενο της ερώτησης ότι «το έτος 2016, μετά από μακρά και επίπονη διαδικασία, εκδόθηκε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για τη λειτουργία του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, η οποία συμπεριέλαβε στους Γενικούς Όρους την υποχρέωση να εξασφαλίζονται οι βέλτιστες συνθήκες διαβίωσης των ζώων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τα οριζόμενα στη σχετική νομοθεσία για την ίδρυση και λειτουργία των ζωολογικών κήπων και την τήρηση των διατάξεων του ν. 4039/2012 και ειδικότερα του άρθρου 13 αυτού που απαγορεύει τη διεξαγωγή παραστάσεων με τη συμμετοχή ζώων. Η συμπερίληψη των όρων αυτών στην ΑΕΠΟ οδήγησε τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος στην επιβολή προστίμου στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο κατόπιν διαπίστωσης παραβίασης των όρων αυτών όσον αφορά το δελφινάριο, ενώ στη συνέχεια οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας προχώρησαν στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας όσον αφορά το δελφινάριο και την επαναλειτουργία κατόπιν με αυστηρούς όρους».
Στη συνέχεια, τονίζεται ότι «η άγρια πανίδα δεν έχει καμία θέση σε κλουβιά και βιτρίνες με αμφίβολης ποιότητας αποτελέσματα ως προς τους εκπαιδευτικούς σκοπούς, γεγονός που έχει τονιστεί και από μερίδα της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η μόνη ανάγκη που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τέτοιου είδους εγκαταστάσεις θα ήταν η περίθαλψη άγριων ζώων και η παραμονή τους μόνο εφόσον θα είναι αδύνατη αντικειμενικά η επιστροφή τους στο φυσικό περιβάλλον τους. Προφανώς, τα άγρια ζώα σε όσο καλές συνθήκες κι αν διαβιούν εντός ζωολογικών κήπων πάντα θα προσπαθούν να διαφύγουν ενεργοποιώντας έτσι πρωτόκολλα ασφαλείας που οδηγούν συχνά στη θανάτωσή τους εφόσον κρίνονται επικίνδυνα για επιθέσεις σε ανθρώπους».
Οι αρμόδιοι υπουργοί ερωτώνται:
- Πόσοι τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι έχουν διενεργηθεί στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο από τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες/αρχές τα τελευταία τρία χρόνια και ποιο το αποτέλεσμα αυτών;
- Ποιες οι συνθήκες διαφυγής του χιμπατζή από τις εγκαταστάσεις και πώς ακριβώς αιτιολογείται η εφαρμογή της διαδικασίας θανάτωσης του ζώου αντί του περιορισμού και τυχόν αναισθητοποίησής του;
- Τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για την αποφυγή διαφυγής ζώων; Αν ναι, ποια είναι αυτά και πώς κρίνονται επαρκή; Αν όχι, ποιες οι κυρώσεις και ποια μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν για την αποφυγή νέων περιστατικών διαφυγής ζώων;
- Ποιο πρωτόκολλο ασφαλείας για την περίπτωση διαφυγής εφαρμόζει το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο και από ποιον φορέα είναι εγκεκριμένο;
- Ποια τα αποτελέσματα του ελέγχου σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) για τα είδη του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου;
- Διενεργήθηκε ή πρόκειται να διενεργηθεί έκτακτος έλεγχος από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος για την τήρηση των όρων της ΑΕΠΟ και αν ναι, ποια τα αποτελέσματα αυτού;
Το πλήρες κείμενο της ερώτησης
Προς τους κ.κ. Υπουργούς
• Περιβάλλοντος και Ενέργειας
• Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
• Εσωτερικών
ΘΕΜΑ: Η θανάτωση του χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο γεννά επιτακτική ανάγκη πλήρους ελέγχου της λειτουργίας των εγκαταστάσεων και των συνθηκών διαβίωσης των ζώων
Η θανάτωση του χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, μετά τη διαφυγή του, προκάλεσε δικαίως έντονες αντιδράσεις, ανοίγοντας ξανά την ευρύτερη συζήτηση για τη λειτουργία και την ανάγκη ύπαρξης ζωολογικών κήπων.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση και τις δηλώσεις των υπεύθυνων του Πάρκου μετά τη διαπίστωση διαφυγής του (alpha male) χιμπατζή, εξαιτίας επεισοδίου μεταξύ χιμπατζήδων, ενεργοποιήθηκε το πρωτόκολλο ασφαλείας και «εξουδετερώθηκε» ο χιμπατζής αφού οι υπεύθυνοι δεν κατάφεραν να τον ακινητοποιήσουν με αναισθητικό βέλος.
Το σχετικό πρωτόκολλο ασφαλείας του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου προβλέπει ότι σε περίπτωση διαφυγής αρσενικού χιμπατζή η διαδικασία θανάτωσης ακολουθείται όχι αυτόματα, όπως για άλλα είδη, αλλά ανάλογα με τη συμπεριφορά του ζώου και τη συνθήκη. Κατά τους υπεύθυνους του Πάρκου, στη συγκεκριμένη περίπτωση μετά τη διαφυγή του χιμπατζή και την ανεξέλεγκτη πορεία του ως το πάρκινγκ του Πάρκου, δεν μπόρεσαν ούτε να τον περιορίσουν αλλά ούτε και να βρουν «στόχο» για να χρησιμοποιήσουν το αναισθητικό και έτσι αποφάσισαν να τον θανατώσουν πυροβολώντας τον.
Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο καταφεύγει στη θανάτωση άγριων ζώων μετά από διαφυγή τους. Το 2018 οι υπεύθυνοι προχώρησαν στη θανάτωση δύο τζάγκουαρ πάλι μετά από διαφυγή τους, καθόσον το πρωτόκολλο ασφαλείας σε αυτή την περίπτωση προβλέπει αυτόματη διαδικασία θανάτωσης. Το περιστατικό ξεκίνησε κατ’ αρχάς με τη διαφυγή μιας αντιλόπης, κατά τη διαδικασία μεταφοράς ομάδας αντιλοπών, η οποία έτρεξε ανεξέλεγκτα και προσέκρουσε στη γυάλινη βιτρίνα, που εκτίθεντο τα τζάγκουαρ, η οποία έσπασε με αποτέλεσμα στη συνέχεια να διαφύγουν και τα δύο τζάγκουαρ. Το περιστατικό είχε τότε χαρακτηριστεί από τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες της Περιφέρειας Αττικής ως τυχαίο συμβάν, το οποίο δεν μπορεί να αποκλειστεί όσο μικρή κι αν είναι η πιθανότητα να συμβεί ενώ είχαν δοθεί συστάσεις για βελτίωση των μέτρων ασφαλείας (πχ αντικατάσταση βιτρινών με άθραυστο τζάμι).
Επίσης, κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας «ΕΛΠΙΔΑ», που έπληξε την Αττική, λόγω της χιονόπτωσης υποχώρησε το πλέγμα της οροφής σε δύο εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα να διαφύγουν 32 εξωτικά αρπακτικά πουλιά, γεγονός που ενέχει κίνδυνο και για την επιβίωση των ίδιων των πουλιών που διέφυγαν αλλά και για την ενδημική πανίδα.
Τέλος, είναι καθολικά γνωστό ότι το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Πολιτεία, τις φιλοζωικές οργανώσεις και γενικά την κοινωνία των πολιτών λόγω του δελφινάριου και των παραστάσεων που διοργάνωνε κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας, γεγονός που οδήγησε σχετικά πρόσφατα στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας όσον αφορά το τμήμα αυτό του Πάρκου και την επαναλειτουργία του με αυστηρούς όρους.
Κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του Π.Δ 98/2004, με το οποίο ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Οδηγία 1992/22/ΕΚ, οι κάτοχοι άδειας λειτουργίας των ζωολογικών κήπων υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζουν ότι οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων ικανοποιούν τις βιολογικές απαιτήσεις των ειδών και τις απαιτήσεις διατήρησης τους, να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να εξασφαλισθεί η μη διαφυγή των ζώων, καθώς και τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του προσωπικού και των επισκεπτών. Οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές προβαίνουν σε τακτική επιθεώρηση κατ` έτος των ζωολογικών κήπων και σε επιτόπιους έκτακτους ελέγχους αυτεπάγγελτα ή κατόπιν καταγγελίας.
Το έτος 2016, μετά από μακρά και επίπονη διαδικασία, εκδόθηκε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για τη λειτουργία του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, η οποία συμπεριέλαβε στους Γενικούς Όρους την υποχρέωση να εξασφαλίζονται οι βέλτιστες συνθήκες διαβίωσης των ζώων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τα οριζόμενα στη σχετική νομοθεσία για την ίδρυση και λειτουργία των ζωολογικών κήπων και την τήρηση των διατάξεων του ν. 4039/2012 και ειδικότερα του άρθρου 13 αυτού που απαγορεύει τη διεξαγωγή παραστάσεων με τη συμμετοχή ζώων. Η συμπερίληψη των όρων αυτών στην ΑΕΠΟ οδήγησε τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος στην επιβολή προστίμου στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο κατόπιν διαπίστωσης παραβίασης των όρων αυτών όσον αφορά το δελφινάριο, ενώ στη συνέχεια οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας προχώρησαν στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας όσον αφορά το δελφινάριο και την επαναλειτουργία κατόπιν με αυστηρούς όρους.
Είναι γεγονός ότι η λειτουργία ζωολογικών κήπων, εν γένει, που απασχολεί μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας διεθνώς, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου και να ιδωθεί μέσα και από το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και της αδήριτης ανάγκης προστασίας του περιβάλλοντος με στόχο την αειφορία. Η πραγματικότητα είναι προφανώς ότι η άγρια πανίδα δεν έχει καμία θέση σε κλουβιά και βιτρίνες με αμφίβολης ποιότητας αποτελέσματα ως προς τους εκπαιδευτικούς σκοπούς, γεγονός που έχει τονιστεί και από μερίδα της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η μόνη ανάγκη που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τέτοιου είδους εγκαταστάσεις θα ήταν η περίθαλψη άγριων ζώων και η παραμονή τους μόνο εφόσον θα είναι αδύνατη αντικειμενικά η επιστροφή τους στο φυσικό περιβάλλον τους. Προφανώς, τα άγρια ζώα σε όσο καλές συνθήκες κι αν διαβιούν εντός ζωολογικών κήπων πάντα θα προσπαθούν να διαφύγουν ενεργοποιώντας έτσι πρωτόκολλα ασφαλείας που οδηγούν συχνά στη θανάτωσή τους εφόσον κρίνονται επικίνδυνα για επιθέσεις σε ανθρώπους.
Ως εκ τούτου, είναι οξύμωρο μεν στο πλαίσιο εναντίωσης στην αιχμαλωσία των άγριων ζώων να ζητάει κανείς να λαμβάνονται όλα εκείνα τα απαραίτητα για τη μη διαφυγή (ήτοι τη συνέχιση της αιχμαλωσίας) των ζώων αλλά όσο συνεχίζουν να λειτουργούν ζωολογικοί κήποι δυστυχώς αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε σε περίπτωση διαφυγής να αποφεύγεται η ενεργοποίηση πρωτοκόλλων ασφαλείας που συμπεριλαμβάνουν και τη διαδικασία θανάτωσης.
Επειδή η πλέον πρόσφατη θανάτωση του (alpha male) χιμπατζή κατόπιν διαφυγής του στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο εγείρει σοβαρά ερωτήματα που αφορούν τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων, την ευζωία, τα μέτρα για την αποφυγή διαφυγής και την ορθή τήρηση των πρωτοκόλλων ασφαλείας σε περίπτωση διαφυγής.
Επειδή το πλέον πρόσφατο αυτό γεγονός σε συνδυασμό με την θανάτωση των δύο τζάγκουαρ, που επίσης διέφυγαν και μάλιστα σε συνέχεια διαφυγής αντιλόπης, καθώς και με την παράνομη λειτουργία του δελφινάριου και την διαφυγή άγριων αρπακτικών πουλιών κατόπιν κατάρρευσης πλέγματος οροφής στις εγκαταστάσεις δημιουργούν μια συνολική εικόνα προβληματικής λειτουργίας του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου.
Επειδή εφόσον η λειτουργία ζωολογικών κήπων εξακολουθεί να υφίσταται ως οικονομική δραστηριότητα θα πρέπει, τουλάχιστον, να εξασφαλίζεται η πλήρης τήρηση των υποχρεώσεων που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία και τα διεθνή πρωτόκολλα για την ευζωία, την προστασία των ειδών της άγριας πανίδας και τη λήψη μέτρων για την αποφυγή διαφυγής προκειμένου να μην κινδυνεύουν τα ίδια τα ζώα, οι επισκέπτες και οι φροντιστές.
Ερωτώνται οι αρμόδιοι υπουργοί:
1. Πόσοι τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι έχουν διενεργηθεί στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο από τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες/αρχές τα τελευταία τρία χρόνια και ποιο το αποτέλεσμα αυτών;
2. Ποιες οι συνθήκες διαφυγής του χιμπατζή από τις εγκαταστάσεις και πώς ακριβώς αιτιολογείται η εφαρμογή της διαδικασίας θανάτωσης του ζώου αντί του περιορισμού και τυχόν αναισθητοποίησής του;
3. Τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για την αποφυγή διαφυγής ζώων; Αν ναι, ποια είναι αυτά και πώς κρίνονται επαρκή; Αν όχι, ποιες οι κυρώσεις και ποια μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν για την αποφυγή νέων περιστατικών διαφυγής ζώων;
4. Ποιο πρωτόκολλο ασφαλείας για την περίπτωση διαφυγής εφαρμόζει το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο και από ποιον φορέα είναι εγκεκριμένο;
5. Ποια τα αποτελέσματα του ελέγχου σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) για τα είδη του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου;
6. Διενεργήθηκε ή πρόκειται να διενεργηθεί έκτακτος έλεγχος από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος για την τήρηση των όρων της ΑΕΠΟ και αν ναι, ποια τα αποτελέσματα αυτού;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Σκουρλέτης Παναγιώτης (Πάνος)
Αλεξιάδης Τρύφωνας
Αναγνωστοπούλου Αθανασία(Σία)
Αραχωβίτης Σταύρος
Αυλωνίτης Αλέξανδρος-Χρήστος
Βαρδάκης Σωκράτης
Βαρεμένος Γιώργος
Βασιλικός Βασίλης
Βέττα Καλλιόπη
Γκιόλας Γιάννης
Δρίτσας Θεόδωρος
Ζαχαριάδης Κώστας
Θραψανιώτης Μανώλης
Κασιμάτη Νίνα
Καφαντάρη Χαρά
Κόκκαλης Βασίλης
Λάππας Σπύρος
Μάλαμα Κυριακή
Μαμουλάκης Χάρης
Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος
Μουζάλας Γιάννης
Μπαλάφας Γιάννης
Μπάρκας Κώστας
Μπουρνούς Ιωάννης
Μωραϊτης Θάνος
Νοτοπουλου Αικατερινη
Ξενογιαννακοπούλου Μαριλίζα
Παπαδόπουλος Αθανάσιος (Σάκης)
Πέρκα Θεοπίστη(Πέτη)
Πούλου Γιώτα
Συρμαλένιος Νίκος
Τελιγιορίδου Ολυμπία
Φάμελλος Σωκράτης
Χαρίτου Δημήτρης
Χατζηγιαννάκης Μίλτος
Χρηστίδου Ραλλία
Ψυχογιός Γεώργιος
