Σκέφτομαι και γράφω:Πρόλογος
Πάντα πίστευα πως η θέση της άρνησης είναι ασύμβατη με την εκκίνηση.
Η καχυποψία ένα ανασταλτικό συναίσθημα.
Έτσι επιλέγω να είμαι ένας καλόπιστος πολίτης, ένας καλοπροαίρετος γονιός, ένας συνεργάσιμος και δεκτικός εκπαιδευτικός. Όπως απέναντι σε όλους, έτσι απέναντι και στο Υπουργείο Παιδείας.
Ως εκ τούτου θεωρώ δεδομένη τη λογική και την ηθική ως άξονες της πραγματικότητας και δεν είμαι εξοικειωμένη με τα ουρλιαχτά ούτε σε θεωρητικό ούτε σε βιωματικό επίπεδο.
Τελεία. Και ανάσα. Όσο προλαβαίνει κανείς πάντως…
Ήγγικεν η ώρα για εισαγωγή στο κυρίως θέμα ή -με το βάρος της μεταγενέστερης, ανεπιθύμητης γνώσης- αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας!
Σκέφτομαι και γράφω: κυρίως θέμα
Γυναικεία τριάς στην κεφαλή του Υπουργείου, τι σπάνια συγκυρία εξ αρχής ενθουσιάστηκα, υποκύπτοντας στα στερεότυπα που προικοδοτούν το γυναικείο φύλο με αυξημένη ευαισθησία και ενσυναίσθηση.
Και μάλιστα η Υπουργός Παιδείας είναι μια νέα γυναίκα που συνεπικουρείται στο έργο της από δύο επίσης νέες γυναίκες (την Υφυπουργό και τη Γενική Γραμματέα του Υπουργείου), με σπουδές στην Ευρώπη και στην Αμερική για τις δύο εκ των τριών, συνεργασίες με ΜΚΟ και εθελοντικές οργανώσεις για την άλλη, επαφή με ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα.
Όλα αυτά στο μυαλό μου εγγυούνταν μία αντίληψη σύγχρονη, προοδευτική, ένα βλέμμα σταθερά προσανατολισμένο στο μέλλον αλλά και την ενσωμάτωση της φιλοευρωπαϊκής και οικουμενικής κουλτούρας στα νέα προγράμματα σπουδών.
Οι ταγοί του Υπουργείου Παιδείας θα γίνονταν οι ακάματοι φρουροί της δημοκρατίας, της λογικής και του δικαίου.
Αλλά κυρίως, στο πλαίσιο της αποστολής τους θα διαμόρφωναν ένα πρόγραμμα σπουδών που θα τα δίδασκε ολοκληρωμένα στους αυριανούς πολίτες βοηθώντας τους παράλληλα να αντιληφθούν από ποιους κινδυνεύουν και με ποιον τρόπο υποχρεούνται να τα προστατεύουν.
Κι αυτή ήταν η στιγμή, η πρώτη στιγμή, που μου ήρθε να ουρλιάξω από τη χαρά και την προσμονή του ούριου ανέμου που θα έπνεε στην ελληνική εκπαίδευση.
Κάπως έτσι γεννήθηκε η βιωματική σχέση μου με το ουρλιαχτό.
Ο ούριος αυτός άνεμος περίμενα ότι θα φέρει και ενίσχυση των μαθημάτων που προάγουν την Τέχνη. Ένα σχολείο χωρίς Τέχνη μοιάζει με περιβόλι που δεν λιπαίνεται και ποιος θα το αντιλαμβανόταν αυτό περισσότερο από τις νέες και καταρτισμένες αυτές γυναίκες στο τιμόνι του Υπουργείο Παιδείας;
Έβλεπα με τα μάτια της φαντασίας την Εκπαίδευση να δένεται δυναμικά στα φτερά της Τέχνης και στο άρμα του δικαίου, της κοινωνικής ενσυναίσθησης και της ώριμης πολιτικής κρίσης.
Ουρλιαχτά χαράς πάλευαν με την έμφυτη συστολή μου, διεκδικώντας μια ισχυρή έξοδο στον κόσμο των ήχων.
Και ως γονιός είχα την ίδια λαχτάρα και βεβαιότητα. Ένα νέο σχολείο στο μέτρο των παιδιών και του πολιτισμού ήταν καθ’ οδόν!
Δεν ήταν καλός λόγος αυτός για ένα ουρλιαχτού γονεϊκού ενθουσιασμού;
Αλλά και ως εκπαιδευτικός αισιοδοξούσα.
Ένα Υπουργείο Παιδείας μιας δημοκρατικά εκλεγμένης Κυβέρνησης προστατεύει τους εργαζόμενους στους οποίους προΐσταται. Όλους τους εργαζόμενους, χωρίς διακρίσεις γιατί η αρχή της μη διάκρισης και του δικαιώματος στην εργασία διατρέχουν το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμενα που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θεωρητικά ενίσχυσε μέσα μου αυτή την πεποίθηση με έρεισμα τις νομικές σπουδές και την επαγγελματική ιδιότητα της Υπουργού- δικηγόρος- που εξ ορισμού την καθιστούν θεματοφύλακα του δικαίου και με την υπουργική της ιδιότητα.
Ένα ακόμη ουρλιαχτό χαράς διεκδικούσε την ηχηρή του ύπαρξη.
Εκείνο που μου προκαλούσε μια αμυδρή ανησυχία είναι η πιθανή επίδειξη ευνοϊκής μεροληψίας προς τους «ομότεχνους» νομικούς και προς τους λοιπούς της ειδικότητας ΠΕ 78. Καθώς μάλιστα η Ελλάδα είναι από τις χώρες στις οποίες η διδασκαλία των κοινωνικών επιστημών είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένη διέκρινα τον κίνδυνο στην απόπειρα ανέλιξης του μέσου όρου να αδικηθούν άλλα διδακτικά αντικείμενα.
Και όταν έφταναν στα αυτιά μου οι δυσοίωνες προβλέψεις Κασσάνδρων που ξεφύτρωναν δεξιά κι αριστερά, όταν ανακυκλώνονταν οι φαιδρές μωρολογίες αναρμόδιων υπουργών για τον ρόλο π.χ. της Κοινωνιολογίας, τα έκλεινα πεισματικά.
Και τότε ήταν που τα γεγονότα, όπως άρχισαν να ξεδιπλώνονται μπροστά μου, επιτέθηκαν στο «ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ» μου, γκρέμισαν τις βεβαιότητες και την καλοπιστία μου, απειλώντας να καταστρέψουν το ίδιο το νόημα της απλής δομής του δια παντός.
Όμως όχι. Πίσω από κάθε πιθανή πανωλεθρία της φαντασίωσης κρύβεται μια ήττα με νικητή την αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα που σε προσγειώνει στις συντεταγμένες της και σώζει τις δομές και τις γραφές αναπροσανατολίζοντάς τες.
Το κυρίως θέμα λοιπόν συνεχίζεται διαφοροποιημένο.
Σκέφτομαι και γράφω: Κυρίως θέμα – Μέρος Β’ (Η ανατροπή)
Να δω καλά και να αναπροσαρμόσω το «Σκέφτομαι και γράφω» στην απεχθή πραγματικότητα και όχι στην καλοπροαίρετη εικασία.
• Τα μαθήματα Κοινωνικών Επιστημών εξοβελίζονται σχεδόν ολοκληρωτικά από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
• Τα μαθήματα Καλλιτεχνικών στο Λύκειο, το Γραμμικό και Ελεύθερο Σχέδιο καταργούνται.
• Τα project, οι Δημιουργικές Εργασίες, που επέτρεπαν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τις ιδιαίτερες δεξιότητες των παιδιών να αναπνεύσουν και να ανθίσουν σε ένα καθεστώς ελευθερίας, επίσης καταργούνται.
Ώστε αυτό είναι το νέο σχολείο για τα παιδιά μας!
Στο επόμενο βήμα της ανατροπής ανακαλώ ενστικτωδώς το τελευταίο μάθημα που είχα οργανώσει μα δεν πρόλαβα να κάνω στους μαθητές και τις μαθήτριές μου της Β’ Λυκείου, ένα μάθημα από τον Πολίτη και Σύγχρονο Κόσμο σχετικά με το Δίκαιο και την Υπακοή.
Όπου μεταξύ άλλων θα λέγαμε πως το Κράτος κρατάει το καρπούζι, κρατάει και το μαχαίρι. Θα σχολιάζαμε πως κάποιες φορές αυτό έχει ως επίπτωση να ξεπερνά τα όρια ακολουθώντας πρακτικές –ακόμη και νόμους- που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα.
Και θα ανακαλούσαμε στη μνήμη μας τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, που υπεραμύνθηκαν της υποχρέωσης ανυπακοής των πολιτών σε ένα διεφθαρμένο νόμο, θα αναφερόμασταν στον Σωκράτη και στην Αντιγόνη, και την αξιοθαύμαστη αντίστασή τους σε ένα σύστημα που εννοούσε να τους καταπιεί.
Θα συζητούσαμε τις απόψεις έγκριτων νομικών για τα όρια, τη φύση και τη σκοπιμότητα της πολιτικής ανυπακοής.
Δύσκολο, όμως χρήσιμο και πάντα επίκαιρο το μάθημα των ορίων της εξουσίας, σκέφτομαι.
Μόνο που δεν πρόλαβα.
Και ποτέ ξανά δε θα προλάβω, γιατί πολύ απλά, σκέφτομαι και ύστερα με θλίψη γράφω, το νέο, εκπληκτικό βιβλίο του μαθήματος θα αποσυρθεί από τα σχολεία όπως και το μάθημα που υπηρετούσε. Ένα βιβλίο με διεπιστημονική προσέγγιση, που πρότεινε και αξιοποιούσε τις πιο σύγχρονες, παιδαγωγικές και διδακτικές μεθόδους, μέσα από την επαφή των παιδιών με επιστημονικά κείμενα, έργα τέχνης και στατιστικά δεδομένα, θα γίνει απολίθωμα πριν δοκιμαστεί και αξιολογηθεί ως διδακτικό εγχειρίδιο.
Ένα σχολείο αληθινά νέο για τα παιδιά μας!
Όχι αυτό που φανταζόμουν αλλά πάντως ένα σχολείο νέο, του κουτιού ή μάλλον του κελιού.
Την ίδια ώρα, 4.500 μόνιμοι εκπαιδευτικοί ΠΕ 78 βρίσκονται απαξιωμένοι και άνευ αντικειμένου στην εκπαίδευση (σε πρώτη φάση) και 800 περίπου αναπληρωτές άνευ εργασίας.
Ανάλογα αποτελέσματα έχει επιφέρει η εκπαιδευτική αυτή …λαίλαπα στις ειδικότητες όσων κάνουν Καλλιτεχνικά, στους Μηχανικούς, τους Οικονομολόγους.
Υπάρχει κανείς νοήμων άνθρωπος που να πιστεύει πως ένα σχολείο χωρίς μαθήματα κοινωνικών επιστημών, χωρίς μαθήματα καλλιτεχνικών, χωρίς δημιουργικές εργασίες, θα αφυπνίσει ή θα αναπτύξει τη φιλομάθεια και την καλλιέργεια των παιδιών;
Σκέφτομαι και γράφω: Επίλογος
Ίσως και να ήρθε η ώρα να ουρλιάξω τελικά. Το ουρλιαχτό γίνεται κάποτε η μόνη ουσιαστική αντίδραση στον εξώφθαλμο παραλογισμό, ο οποίος δε δικαιούται λεκτικές αντιδράσεις.
Να ουρλιάξω ως πολίτης, ως εκπαιδευτικός και ως γονιός αλλά αυτή τη φορά όχι από ενθουσιασμό.
Από θλίψη, οργή και ντροπή γι’ αυτό που συμβαίνει.
Είναι όμως αυτή η απάντηση που αρμόζει στην κατάσταση;
Κατηγορηματικά όχι.
Όχι, γιατί τελικά είναι μια υψηλού φρονήματος και αισθητικής απάντηση στην ασύμμετρη απειλή ενός Υπουργείου όχι μόνο σε βάρος ενός ολόκληρου επαγγελματικού κλάδου του οποίου προΐσταται αλλά κυρίως σε βάρος της διδακτικής ενός συνόλου αντικειμένων από το σχολείο, άρα σε βάρος των ίδιων των επιστημών που αφορούν.
Σε βάρος των παιδιών μας.
Σε βάρος των μελλοντικών πολιτών αυτού του τόπου.
Τελικά όχι. Μπορεί να σκεφτώ, να γράψω, να αντιδράσω, να υποστώ.
Αλλά δε θα ουρλιάξω.
Καθόλου, ούτε για μια στιγμή, ούτε από ματαιωμένο ενθουσιασμό ούτε από ντροπή, θλίψη και θυμό δε θα καταδεχτώ να ουρλιάξω γιατί η δημοκρατία και η λογική δεν ξανακερδίζονται με ουρλιαχτά.
Κερδίζονται στους δρόμους, στις γραφές, στην επικοινωνία, στην ενότητα, στα σκέφτομαι και γράφω.
Όσο ακόμη είμαστε όρθιοι και σκεφτόμαστε. Όσο ακόμη είμαστε όρθιοι και γράφουμε.
Η Ρία Φελεκίδου είναι εκπαιδευτικός – συγγραφέας
