Σε ένα καπρίτσιο ή καλύτερα στον θυμό του ΔΝΤ για την προσπάθεια της Αθήνας να επιμερίσει τα μέτρα ύψους 1% του ΑΕΠ από τη μείωση των συντάξεων τη διετία 2019-20 και όχι άπαξ το 2019, όπως ζητούσε το Ταμείο, οφείλεται η μη επίτευξη συμφωνίας για την έλευση των τεχνικών κλιμακίων στην Αθήνα προκειμένου να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση. Το ΔΝΤ θεώρησε ότι η Ελλάδα υπαναχώρησε από την αρχική συμφωνία και επανέφερε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τις αρχικές του απαιτήσεις για τα εργασιακά.
Είχε προηγηθεί μπαράζ τηλεφωνημάτων του Ελληνα πρωθυπουργού πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης, το οποίο αποκαλύπτει σήμερα το Documento, προκειμένου να πειστεί (κάτι που επετεύχθη προσωρινά) η Κριστίν Λαγκάρντ να λειάνει τις «σκληρές» απαιτήσεις του Ταμείου στα εργασιακά.
Οι τεταμένες σχέσεις και η εκατέρωθεν καχυποψία των δύο πλευρών πιστοποιούνται και από το σπασμένο τηλέφωνο του Ελληνα πρωθυπουργού με την Κρ. Λαγκάρντ όπου επί της ουσίας συνομιλούσαν μέσω τρίτων.
Το δραματικό παρασκήνιο πριν από τη Ρώμη
Από την Τρίτη 21 Μαρτίου και ενόψει της Συνόδου της Ρώμης, ο Ελληνας πρωθυπουργός τηλεφώνησε σε Γιούνκερ και Τουσκ διαμηνύοντας ότι δεν θα ψηφίσει τη Διακήρυξη εάν δεν υποστηριχθεί στην αντιπαράθεση με το ΔΝΤ. Παράλληλα ο κ. Τσίπρας τηλεφώνησε και στον Ιταλό πρωθυπουργό Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος επικοινώνησε με τον Ιταλό εκπρόσωπο στο ΔΝΤ κι αυτός με τη σειρά του με την Κρ. Λαγκάρντ.
Η τελευταία, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, δέχθηκε αντίστοιχο τηλεφώνημα και από τον Ευρωπαίο επίτροπο Πιερ Μοσκοβισί. Φυσικά ακολούθησαν όλες οι υποστηρικτικές δηλώσεις στη Ρώμη και η ομόφωνη στήριξη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών στον Ελληνα πρωθυπουργό.
Την ίδια ώρα Τσίπρας και Τσακαλώτος διεμήνυσαν σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχει συμφωνία χωρίς τα εργασιακά, ενώ ηχηρή ήταν και η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας συνδικάτων (ETUC) κατά του ΔΝΤ και υπέρ των θέσεων της ελληνικής κυβέρνησης.
Ολα τα παραπάνω ανάγκασαν το ΔΝΤ να υπαναχωρήσει έναντι της απαίτησής του για νομοθέτηση της ανταπεργίας (λοκ άουτ) και της πλήρους απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων, να πει «ναι» υπό προϋποθέσεις στην επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το 2018 και να μεταθέσει για το μέλλον τη συζήτηση σχετικά με τα ποσοστά των εργαζομένων για την προκήρυξη απεργιών.
Θύμωσε και υπαναχώρησε το ΔΝΤ
Το σκηνικό άλλαξε αμέσως μετά τη Σύνοδο της Ρώμης, όταν στις τηλεδιασκέψεις που ακολούθησαν με στόχο την επιστροφή των τεχνικών κλιμακίων στην Αθήνα ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, αντιδρώντας στο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για τη σταδιακή περικοπή των συντάξεων, επανέφερε στο τραπέζι τόσο το αίτημα για νομοθέτηση του λοκ άουτ όσο και την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων.
Ετσι φτάσαμε στο EuroWorking Group της περασμένης Πέμπτης όπου διαπιστώθηκε μεν πρόοδος στις συνομιλίες, αλλά δεν πάρθηκε απόφαση για επιστροφή των θεσμών (μέχρι αργά το βράδυ της Παρασκευής). Για την ακρίβεια, οι εκπρόσωποι των Ευρωπαίων ΥΠΟΙΚ μαζί με τον εκπρόσωπο του ΔΝΤ έστειλαν το μήνυμα στον κ. Χουλιαράκη ότι αναμένουν από την Αθήνα να ανάψει το πράσινο φως για την έλευση των τεχνικών κλιμακίων.
Μέχρι το βράδυ της Παρασκευής πάντως, η Αθήνα διαμήνυε σε όλους τους τόνους ότι ειδικά στα εργασιακά δεν πρόκειται να κάνει πίσω από τις γνωστές της θέσεις, ενώ τόσο ο επικεφαλής του Eurogroup (EG) Γερούν Ντάισελμπλουμ, μιλώντας την ίδια ημέρα σε δημοσιογράφους στη Χάγη, όσο και το ΔΝΤ έλεγαν ότι «είναι πολύ νωρίς για να κλείσει η αξιολόγηση στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της Μάλτας». Πάντως ο κ. Ντάισελμπλουμ σημείωνε ότι «είναι πάντα εφικτή μια έκτακτη συνεδρίαση».
Το στοίχημα του χρέους
Το μεγάλο «παζάρι» αναμένεται να παιχθεί όσον αφορά τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Το δημοσίευμα της «Handelsblatt» αυτήν την εβδομάδα, πίσω από το οποίο βρίσκεται πιθανότατα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αφού ο συντάκτης του επικαλέστηκε κύκλους του γερμανικού ΥΠΟΙΚ, απέκλειε το πάγωμα των επιτοκίων των ελληνικών δανείων και άφησε ανοιχτό μόνο το ενδεχόμενο της χρονικής τους επέκτασης που από μόνη της δεν φτάνει για να πείσει το ΔΝΤ να μπει στο πρόγραμμα.
Σε αυτή όμως την περίπτωση, όπως έχει διαμηνύσει πολλές φορές ο κ. Σόιμπλε, θα χρειαστεί νέο πρόγραμμα μεταξύ της Ελλάδας και του ευρωπαϊκού σκέλους των θεσμών το οποίο θα κληθεί να εγκρίνει η Μπούντεσταγκ και μάλιστα λίγο πριν από τις γερμανικές εκλογές και με μεγάλη μερίδα των βουλευτών του κυβερνητικού συνασπισμού να φλερτάρει ανοιχτά με το Grexit.
Σε κάθε περίπτωση και αν «κουμπώσουν» όλα τα παραπάνω, η ελληνική Βουλή θα κληθεί να εγκρίνει αυτήν τη φορά το δημοσιονομικό μονοπάτι μετά το 2018 (πλεονάσματα, μέτρα, αντίμετρα) πιθανότατα μέσα στον Μάιο. Αυτό τουλάχιστον σημειώνουν στελέχη του Μαξίμου, χωρίς όμως να αποκλείεται οι δανειστές και ειδικά το ΔΝΤ να απαιτήσουν τα μέτρα ύψους 2% του ΑΕΠ να ψηφιστούν άμεσα από την ελληνική Βουλή και σίγουρα πριν από την εαρινή σύνοδο του Ταμείου.
Ετσι όμως, υπάρχει ο κίνδυνος τα μέτρα να γίνουν νόμος του κράτους, οι Σόιμπλε-Λαγκάρντ να μη συμφωνήσουν και το ΔΝΤ να τεθεί οριστικά εκτός ελληνικού προγράμματος. Αλλωστε για την Αθήνα η ψήφιση των μέτρων από την ελληνική Βουλή λειτουργεί σαν μοχλός πίεσης ώστε γερμανικό ΥΠΟΙΚ και ΔΝΤ να φτάσουν σε συμφωνία. Αυτό εννοεί κάθε φορά που διαμηνύει «τίποτε δεν κλείνει αν δεν κλείσουν πρώτα όλα».
Το επόμενο βήμα, πιθανότατα εντός του Μαΐου, είναι ο Μάριο Ντράγκι και η ΕΚΤ να εγκρίνουν την ένταξη της Ελλάδος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Ενταξη που θα αποκλιμακώσει δραστικά τις τιμές των ελληνικών ομολόγων και θα επιτρέψει στο ΥΠΟΙΚ την άνοιξη του 2018 να δοκιμάσει να βγει στις αγορές.
Το πάρε δώσε
Με βάση πάντως τα όσα συμφωνήθηκαν μέχρι το βράδυ της Παρασκευής μεταξύ Αθήνας και θεσμών –και αναμένεται, πλην συγκλονιστικού απροόπτου, να αποτυπωθούν στο τελικό κείμενο της τεχνικής συμφωνίας– η Ελλάδα δεσμεύεται ότι θα προχωρήσει στη λήψη μέτρων ύψους 2% του ΑΕΠ το 2019 προκειμένου να διασφαλιστεί ο στόχος των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Το 1% εξ αυτών θα προέλθει από τη μείωση του αφορολόγητου πέριξ των 6.000 ευρώ. Το άλλο 1% από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς και τη συνακόλουθη μείωση των συντάξεων σε περίπου 900.000 συνταξιούχους, κυρίως του ΤΕΒΕ και του Δημοσίου και δευτερευόντως του ΙΚΑ.
Αν υπάρξει υπεραπόδοση του στόχου για πλεόνασμα το 2019 (3,5%) θα ενεργοποιηθούν ισόποσα και τα λεγόμενα αντίμετρα. Η συμφωνία προβλέπει μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά περίπου 15%, μείωση των συντελεστών φορολόγησης φυσικών προσώπων (από 22 σε 20%) και επιχειρήσεων (από 29 σε 26%).
Παράλληλα προβλέπεται ότι όλα τα παιδιά θα αποκτήσουν πρόσβαση σε παιδικούς σταθμούς χωρίς καμιά επιβάρυνση των οικογενειών και χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.
Στα εργασιακά η Ελλάδα φαίνεται ότι θα καταφέρει να αποφύγει την πλήρη απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, ενώ η επιστροφή υπό προϋποθέσεις των διαπραγματεύσεων για τις συλλογικές – κλαδικές συμβάσεις, με υιοθέτηση της αρχής της «επεκτασιμότητας», αναμένεται να εκκινήσει μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος το 2018. Επίσης παραμένει το πλαφόν 5% στις ομαδικές απολύσεις, χωρίς όμως το δικαίωμα βέτο του εκάστοτε υπουργού, ενώ θα αλλάξει και ο συνδικαλιστικός νόμος.
Στα ενεργειακά και μετά το τελεσίγραφο των θεσμών ότι χωρίς πώληση μονάδων της ΔΕΗ συμφωνία και αξιολόγηση δεν κλείνει, η κυβέρνηση συναίνεσε στην πώληση – έρευνα αγοράς λιγνιτικών μονάδων, οι οποίες ούτως ή άλλως προβλέπεται σε λίγα χρόνια να τεθούν εκτός λειτουργίας, ενώ το θέμα αναμένεται να ανοίξει εκ νέου αν και εφόσον δεν επιτευχθεί η μείωση του ποσοστού του δημοσίου στη ΔΕΗ, μέσω της πώλησης μονάδων λιγνίτη, οπότε στο κάδρο των πωλήσεων θα μπουν και οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί.
Ο σχετικός διαγωνισμός θα ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο του 2018 και θα συμμετάσχουν και ελληνικές εταιρείες, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής και μέσω συμπράξεων σε ΔΕΚΟ και στην περιφέρεια δυτικής Μακεδονίας.
Οι κρίσιμες ημερομηνίες
Αν και εφόσον βρεθεί ένα modus vivendi μεταξύ Ελλάδας και θεσμών, τα τεχνικά κλιμάκια αναμένεται να επανέλθουν στην Αθήνα με στόχο μέχρι το Eurogroup της ερχόμενης Παρασκευής 7 Απριλίου στη Μάλτα, όπου η Ελλάδα είναι το πρώτο θέμα, να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση.
Αν χαθεί το εν λόγω Eurogroup, υπάρχει και η λύση της σύγκλησης ενός έκτακτου προκειμένου οι δύο πλευρές να προλάβουν την εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον από τις 21 έως τις 23 Απριλίου κάτι που επiσήμανε την περασμένη Παρασκευή και ο Γ. Ντάισελμπλουμ.
Τα μέτρα που αφορούν τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης (εργασιακά, ενεργειακά) και όχι όσα σχετίζονται με την περίοδο μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος (2018), λέει η κυβέρνηση, θα έρθουν άμεσα προς ψήφιση στη Βουλή.
Είναι μάλιστα πολύ πιθανόν, αν υπάρξει συμφωνία στο Eurogroup της ερχόμενης Παρασκευής, η σχετική ψηφοφορία να διεξαχθεί τη Μεγάλη Εβδομάδα και ίσως τη Μεγάλη Τετάρτη, σύμφωνα με ενημέρωση που είχαν τα μέλη της Διάσκεψης των Προέδρων του Kοινοβουλίου το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής. Αυτό βέβαια θα συμβεί εφόσον στις 7 Απριλίου στο Eurogroup υπάρξει συμφωνία.
Στο μεσοδιάστημα o Β. Σόιμπλε (μεταβαίνει στις 15 Απριλίου στην Ουάσινγκτον) και η Κρ. Λαγκάρντ θα πρέπει να αποφασίσουν σχετικά με το δημοσιονομικό μονοπάτι μετά το 2018.
Οι πληροφορίες σε ό,τι αφορά τα πλεονάσματα θέλουν τη διατήρησή τους στο 3,5% για τρία χρόνια και όχι για δέκα όπως ζητούσε ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ και 3% για τα επόμενα δύο χρόνια.
