Ζητά ενοίκιο από τη Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία (ΧΑΕ) προκειμένου να διεξαγάγει στους χώρους του το καθιερωμένο ετήσιο συμπόσιό της.
«Η ιστορία του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου (ΒΧΜ) δεν αρχίζει με τον ιδρυτικό του νόμο το 1914, αλλά συνδέεται άμεσα με την ιστορία της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΧΑΕ), που ιδρύεται το 1884». Με αυτή τη φράση ξεκινά το κείμενο που διαβάζει ο επισκέπτης στον ιστότοπο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου στον σύνδεσμο που αναφέρεται στην ιστορία του.
Οι δύο φορείς συνδέονται, θα έλεγε κανείς, με μια μακροχρόνια στενή σχέση συγγένειας. Η ΧΑΕ υπήρξε «ο πρόδομος του ΒΧΜ», κατά την έκφραση του αείμνηστου Δημήτρη Κωνστάντιου, που διόλου τυχαία την περίοδο 2000-2010, παράλληλα με τα διευθυντικά του καθήκοντα στο ΒΧΜ, ήταν και γενικός γραμματέας της ΧΑΕ. Αλλωστε, καρδιά των συλλογών του ΒΧΜ αποτελεί η συλλογή 10.000 αντικειμένων της ΧΑΕ, που παραχωρήθηκε στο πρώτο το 1923, μαζί με τη βιβλιοθήκη και το φωτογραφικό αρχείο της.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η σημερινή στάση των διοικούντων το ΒΧΜ να αντιμετωπίζουν ως έναν… κοινό πελάτη τους τη ΧΑΕ συνιστά μια αδιανόητη απρέπεια. Ούτε λίγο ούτε πολύ το ΒΧΜ ζήτησε από την εταιρεία την καταβολή 1.500 ευρώ (!) για να παραχωρήσει τους χώρους του προκειμένου να διεξαχθεί το φετινό Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, μια από τις πλέον καταξιωμένες επιστημονικές συναντήσεις μελετητών του βυζαντινού πολιτισμού, το οποίο διοργανώνει κατ’ έτος η ΧΑΕ.
Το αποτέλεσμα της αχαρακτήριστης και ανιστόρητης αυτής ενέργειας είναι το 44ο συμπόσιο της ΧΑΕ να απομακρυνθεί για πρώτη φορά από το 1981 από την ιστορική και φυσική του έδρα στο μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας στη Βασ. Σοφίας, όπου στεγάζεται το ΒΧΜ, και να πραγματοποιηθεί τελικά, από την Πέμπτη 10 έως και το Σάββατο 12 Απριλίου, στο κεντρικό κτίριο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πανεπιστημίου.
Πρωτοφανής αλλά και ευεξήγητη ενέργεια
Η πρωτοφανής κίνηση του ΒΧΜ δεν είναι πάντως ανεξήγητη. Εδράζεται κατά πρώτον στην αλλαγή νομικού καθεστώτος του Βυζαντινού Μουσείου, το οποίο με τον ν. 5021/2023 μετατράπηκε από δημόσια υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού σε ΝΠΔΔ, με απευθείας διορισμένη διοίκηση από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Ετσι, νομιμοποιείται να νοικιάζει τους χώρους του για τη φιλοξενία πάσης φύσης εκδηλώσεων, όπως άλλωστε έγινε γνωστό στο πανελλήνιο τον περασμένο Σεπτέμβρη με την παραχώρηση χώρων του στην «Αυτής Μεγαλειότητα Βασίλισσα» Anne-Marie, όπως έγραφε η εγκριτική απόφαση, για τη διοργάνωση του προγαμιαίου γλεντιού της κόρης του έκπτωτου βασιλιά Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ.
Ωστόσο, η επιβολή ενοικίου δεν είναι υποχρεωτική και θα μπορούσε η διοίκηση του μουσείου, αν το επιθυμούσε, να παραχωρήσει στη ΧΑΕ τον χώρο δωρεάν. Δεν ήθελε, λοιπόν, παραβλέποντας την ιστορική σχέση του μουσείου με τη ΧΑΕ, που ας σημειωθεί έχει επισήμως την έδρα της στο Βυζαντινό Μουσείο. Ενα ερώτημα που ανακύπτει είναι αν η ντροπιαστική για το ΒΧΜ ενέργεια ήταν σε γνώση του διοικητικού του συμβουλίου ή αν πρόκειται για μία ακόμη προσωπική πρωτοβουλία από αυτές που συνηθίζει η διορισμένη από τη Λίνα Μενδώνη γενική διευθύντρια Αικατερίνη-Ρόζα-Μαρία Δελλαπόρτα.
Πάντως, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, είναι η κ. Δελλαπόρτα που είχε την ίδια… προσοδοφόρα ιδέα και την προηγούμενη χρονιά, παρότι και η ίδια μέλος της ΧΑΕ. Ωστόσο, το 43ο συμπόσιο της ΧΑΕ διεξήχθη τελικά τον Μάιο του 2024 σε αίθουσα του μουσείου, καθώς η πρόθεση είσπραξης ενοικίου από τη ΧΑΕ συνάντησε την άρνηση του τότε προέδρου του ΔΣ Γιώργου Πανέτσου.
Ο κ. Πανέτσος, λίγες ημέρες αργότερα, παραιτήθηκε από τη θέση του, ενώ σε επιστολή του που διέρρευσε στον Τύπο κατήγγειλε ότι η κ. Δελλαπόρτα δεν εργάστηκε για την εύρυθμη λειτουργία του μουσείου, αλλά αντίθετα φατρίαζε και κωλυσιεργούσε.
Η «ενοχλητική» στάση της ΧΑΕ
Θα ήταν όμως άδικο να αποδώσουμε ευθύνες μονομερώς στην κ. Δελλαπόρτα ή και στο ΔΣ του ΒΧΜ, αν πράγματι εγκρίθηκε από αυτό το αίτημα να καταβάλει ενοίκιο η ΧΑΕ για το συμπόσιό της. Στην πραγματικότητα η αιτία της πρωτοφανούς απρέπειας απέναντι στη ΧΑΕ θα πρέπει να αναζητηθεί στην εχθρότητα της πολιτικής ηγεσίας απέναντί της. Διότι το ιστορικό επιστημονικό σωματείο συγκαταλέγεται στους φορείς εκείνους που με επιστημονικά τεκμηριωμένο λόγο αντιτάχθηκαν μέχρι τέλους στην πολιτική επιλογή της κυβέρνησης της ΝΔ και της Λίνας Μενδώνη προσωπικά να αποξηλωθούν από τη θέση τους οι πολύ σημαντικές βυζαντινές αρχαιότητες που εντοπίστηκαν στη στάση Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης.
Εκτοτε η ΧΑΕ βρέθηκε στη «μαύρη λίστα των αντιφρονούντων» που διατηρούν η υπουργός Πολιτισμού και οι στενοί συνεργάτες της. Απτόητη από τη δυσμένεια στην οποία είχε περιπέσει, η ΧΑΕ, επιδεικνύοντας υψηλό αίσθημα ευθύνης και παρρησία, επιβεβαίωσε την εγγραφή της στη λίστα αυτή με το ψήφισμα που υιοθέτησε ομόφωνα η γενική συνέλευση των μελών της στο κλείσιμο του 42ου συμποσίου της το 2023.
Με το ψήφισμα εκείνο η ΧΑΕ καταδίκαζε τον ν. 5021/2023 που απέσπασε τα πέντε μεγαλύτερα κρατικά μουσεία από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, εξέφραζε την αγωνία της για το άδηλο μέλλον των συγκεκριμένων μουσείων, ενώ καλούσε την πολιτεία –αντί για πειραματισμούς στο διοικητικό σχήμα λειτουργίας των μουσείων– να προχωρήσει στην αναγκαία ενίσχυσή τους με προσωπικό και πόρους προκειμένου να συνεχίσουν απρόσκοπτα το επιστημονικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο που επιτελούσαν από χρόνια με μεγάλη επιτυχία και διεθνείς διακρίσεις.
Εις μάτην. Η –εκδικητική κατά πώς φαίνεται– εξέλιξη δικαιώνει δυστυχώς τους φόβους που είχαν εκφράσει η ΧΑΕ και πολλοί άλλοι.
