Λιγότερο από ένα μήνα πριν γίνει η σέντρα του Μουντιάλ στη Ντόχα, το Documento θυμάται τις σκανδαλώδεις αναθέσεις από τη FIFA σε Ρωσία (2018) και Κατάρ (2022) και τoν παγκόσμιο σάλο που ξέσπασε, χωρίς ωστόσο να δρομολογηθεί ανάκληση των πολυσυζητημένων αποφάσεων.
«Η FIFA έχει χάσει τον έλεγχο. Από ό,τι φαίνεται, μπορεί πλέον οποιοσδήποτε να κερδίσει το χρίσμα για τη διοργάνωση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου, αρκεί να σπρώξει χρήμα κάτω από το τραπέζι. Η διαδικασία είναι σκανδαλώδης και ξεβράζει όσους κινούνται με τον σταυρό στο χέρι. Μόλις τελειώνει ένα σκάνδαλο, αρχίζει το επόμενο».
Η καταγγελία θα είχε μεγαλύτερη αξία εάν έβγαινε από τα χείλη κάποιου άμωμου, αντί του ατιμασμένου για φοροδιαφυγή Ούλι Χένες, αλλά δεν παύει να αποτελεί κόλαφο για τους γραφειοκράτες της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας του ποδοσφαίρου. Οι αποφάσεις που έστειλαν τη διοργάνωση του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ φαίνεται ότι ήταν βουτηγμένες σε βρώμικο λάδι.
Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε τον Μάιο του 2011, όταν ο υπεύθυνος της (αποτυχημένης) εκστρατείας των Άγγλων για το χρίσμα του 2018 βγήκε στα χαρακώματα αποφασισμένος να προχωρήσει σε αποκαλύψεις. «Τέσσερις εκλέκτορες μου ζήτησαν ανταλλάγματα για να μας ψηφίσουν», δήλωσε ο λόρδος Τράισμαν.
Και δεν ήταν μικρά ψάρια, αυτά που βγήκαν στον ταραγμένο αφρό της σκανδαλολογίας. Στο κουαρτέτο συγκαταλέγονταν ο αντιπρόεδρος της FIFA Τζακ Ουόρνερ (από το Τρίνινταντ & Τομπάγκο), ο οποίος αιτήθηκε ποσό 2,5 εκατομμυρίων λιρών «για να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα ποδοσφαιρικά εγχειρήματα» και ο μεγαλόσχημος παραγουανός Νίκολας Λεόζ, που ονειρευόταν να γίνει …ιππότης.
Το αδυσώπητο BBC παρέλαβε τη σκυτάλη και αποκάλυψε σειρά από ατιμώρητες δωροδοκίες την δεκαετία 1989-99. Σύμφωνα με τους Άγγλους, η FIFA απαιτούσε από τις ενδιαφερόμενες χώρες να τροποποιούν τη νομθεσία τους έτσι ώστε να εγγυώνται φοροελαφρύνσεις για την ίδια και για τους χορηγούς της.
Την ίδια περίοδο, οι Sunday Times έστρεψαν τον προβολέα στον πλειστηριασμό που είχε ήδη ξεκινήσει για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022. Δύο μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της FIFA, οι Ίσα Χαγιάτου και Ζακ Ανουμά κατηγορήθηκαν ότι δωροδοκήθηκαν με 1,5 εκατομμύριο δολάρια για να ψηφίσουν υπέρ του Κατάρ.
Την ίδια μέρα που ο πρόεδρος Ζεπ Μπλάτερ επιχείρησε να διαψεύσει τις πληροφορίες της εφημερίδας σε συνέντευξη Τύπου, διέρρευσε ένα μυστικό e-mail στο οποίο ο γενικός γραμματέας της FIFA Ζερόμ Φάλκε ομολογούσε απερίφραστα ότι «το Κατάρ αγόρασε το χρίσμα». Ο Ολλανδός μίλησε αργότερα για παρερμηνεία: «Εννοούσα ότι η οικονομική ευμάρεια της χώρας τη βοήθησε να κερδίσει την προτίμησή μας».
«Να γίνει έρευνα»
Οι άραβες αρνήθηκαν κάθε εμπλοκή, αλλά οι τρίτοι, ηττημένοι της ψηφοφορίας ή και ουδέτεροι, ξεσπάθωσαν ενάντια στους χαρτογιακάδες ντριμπλαδόρους της Ζυρίχης. «Να γίνει έρευνα και να ξεκινήσει η διαδικασία από την αρχή», απαίτησε ο πρόεδρος της Γερμανικής Ομοσπονδίας.
Η υπόθεση πήρε απρόσμενη τροπή όταν μία γυναίκα ονόματι Φαίδρα Αλματζίντ ομολόγησε ότι οι κατηγορίες ήταν αποκυήματα της δικής της φαντασίας και υπέγραψε ένορκο υπόμνημα «ώστε να αποκατασταθεί η φήμη του Κατάρ». Ωστόσο, ελάχιστοι πίστεψαν τη διάψευση. Οι άνεμοι της διαφθοράς έμελλε να σαρώσουν την Παγκόσμια Ομοσπονδία πριν ακόμη ξεθωριάσει το μελάνι των οργισμένων Εγγλέζων.
Όταν 11 μέλη της FIFA συνελήφθησαν για διαφθορά τον Μάιο του 2015 στη Ζυρίχη και στο Μαϊάμι, με κατηγορίες για δωροδοκίες ύψους 150 εκατομμυρίων δολαρίων, η διαδικασία που έστειλε το Μουντιάλ του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ πέρασε ξανά στο μικροσκόπιο.
Ο Μπλάτερ αποκαθηλώθηκε κακήν κακώς μετά από 17 χρόνια παντοκρατορίας και τιμωρήθηκε με οκταετή εξοστρακισμό, ενώ δεκάδες αξιωματούχοι της FIFA, με πρώτο τον 75χρονο Ουόρνερ, παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη στις ΗΠΑ και αλλού, με βαρύτατο κατηγορητήριο: ξέπλυμα χρήματος, απάτη, δωροληψία, σύσταση συμμορίας.
Οι καταγγελίες των σταυροφόρων που απαιτούν κάθαρση έχουν και πολιτική διάσταση, αφού τα δύο νεόπλουτα κράτη έχουν βεβαρυμένο ποινικό μητρώο. Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν πολλή δουλειά, κάθε φορά που ασχολούνται με τις δύο τελευταίες οικοδέσποινες του στρογγυλού, ασπρόμαυρου πλανήτη.
Στη Ρωσία του Πούτιν, ο ρατσισμός, η ομοφοβία και η οπισθοδρόμηση τείνουν να εξελιχθούν σε modus vivendi, με σημείο αιχμής μάλιστα τα ποδοσφαιρικά γήπεδα. Το Κατάρ αντιμετωπίζει πολιτικό μποϊκοτάζ από μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας, για τις σχέσεις του με τους φονιάδες του ISIS, ενώ κατηγορείται για στυγνή εκμετάλλευση των ξένων εργατών που δουλεύουν σε απάνθρωπες συνθήκες για να κατασκευάσουν τα γήπεδα.
Μπροστά σε τέτοιου είδους παραπτώματα, οι διαμαρτυρίες της ποδοσφαιρικής κοινότητας για τη διεξαγωγή του Μουντιάλ τους χειμωνιάτικους μήνες (ώστε να αντιμετωπιστεί η ανυπόφορη ζέστη του καλοκαιριού) αποτέλεσαν ασήμαντο αστερίσκο. Άλλωστε, τα νεότευκτα γήπεδα του Κατάρ θα έχουν …κλιματισμό. Χώρια τα τεχνητά δάση που εξαρχής υποσχέθηκαν οι Άραβες να κατασκευάσουν.
Η ψηφοφορία που έστειλε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ έγινε την ίδια μέρα, από 22 εκλέκτορες που σε μεγάλο βαθμό βρέθηκαν μπλεγμένοι στο σκάνδαλο. Oι φάκελοι που κρίθηκαν υποδεέστεροι του ρωσικού για το Μουντιάλ του 2018 ήρθαν από την Αγγλία (που αποκλείστηκε στον α’ γύρο με μόλις 2 ψήφους), τις Πορτογαλία-Ισπανία και τις Ολλανδία-Βέλγιο. Το σκορ ήταν 13-7-2.
Ανθεκτικοί στις κακουχίες
Το χρίσμα του 2022 διεκδικήθηκε με αξιώσεις από τις Ιαπωνία , ΗΠΑ, Νότια Κορέα και από την Αυστραλία, που έσυρε εκκωφαντικό χορό διαμαρτυριών, μολονότι έλαβε μόλις 1 θετική ψήφο. «Ο αραβικός κόσμος δικαιούται να διοργανώσει ένα Παγκόσμιο Κύπελλο», τόνισε ο Μπλάτερ τη μέρα της ανάθεσης, ποζάροντας δίπλα στον καμαρωτό σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ-Θάνι.
Το Μαρόκο διεκδίκησε το χρίσμα τρεις φορές μεταξύ 1994-2010, αλλά αποχώρησε από την αίθουσα με κατεβασμένο κεφάλι. Προφανώς το ταμείο του ήταν λιγότερο ανθεκτικό στις κακουχίες της διαδικασίας. Το Κατάρ μπορεί να παίρνει χαμηλότερο βαθμό σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εργατικής νομοθεσίας (και να κατοικείται σε βαθμό 90% από αλλοδαπούς), αλλά χτυπάει το ντέφι της «αραβικής οικονομικής άνοιξης» με το ισχυρό ριάλ του.
Η υποψηφιότητα των ΗΠΑ ήταν αυτή που πίεσε περισσότερο το Κατάρ (14-8 στην τελευταία ψηφοφορία) και έγινε μαγιά αντεπίθεσης, με ορίζοντα τη διοργάνωση του 2026. Μία καινούρια FIFA, απαλλαγμένη φαινομενικά από τις σκανδαλώδεις παθογένειες της εποχής Μπλάτερ, απένειμε στις τρεις χώρες της Βόρειας Αμερικής (ΗΠΑ, Μεξικό, Καναδά) τη συνδιοργάνωση του μεθεπόμενου Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ανεξάρτητη εταιρία Νielsen, τα έσοδα της FIFA από χορηγίες μειώθηκαν κατά 10% μέσα στην τελευταία τετραετία. Το Μουντιάλ του 2014 στη Βραζιλία έφερε στα ταμεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας έσοδα ύψους 1,63 δις δολαρίων, ενώ το αντίστοιχο ποσό για τη φετινή διοργάνωση υπολογίστηκε σε 1,45 δις.
Κολοσσοί όπως η Sony, η Johnson & Johnson και η BP Castrol απέσυραν την υποστήριξή τους, αφού δεν επιθυμούσαν να συνδέσουν το όνομά τους με την Ομοσπονδία των σκανδάλων και της διαφθοράς. Ωστόσο, η εισδοχή χορηγών από την Κίνα βοήθησε ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση, ενώ η παρουσία γενναιόδωρων χορηγών που δραστηριοποιούνται στις αραβικές χώρες θα ξαναφέρει τον τζίρο στα επίπεδα του 2014.
Δεν ήταν δα τυχαία η επιλογή του Κατάρ για το 2022. Τα χρήματα που έφυγαν από το ένα παράθυρο επιστρέφουν από το άλλο, πασπαλισμένα από την άμμο της ερήμου.
Και όταν ο κανονισμός της FIFA επιτρέψει την εκ νέου διεξαγωγή ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου σε ασιατικό έδαφος, οι Κινέζοι θα εμφανιστούν πρώτοι και καλύτεροι, στο κατώφλι της Ζυρίχης.
