Τι είναι ο μητσοτακισμός; Ως όρος μάλλον αποτελεί μια εφεύρεση συμπολιτευόμενων και αντιπολιτευόμενων εφημερίδων. Μπορεί να αγγίζει ακόμη και το γκροτέσκο ή ένα μίγμα μεταξύ κυνισμού και φαιδρότητας των πολιτικών πρακτικών. Ωστόσο δεδομένου ότι ο φιλικός τύπος προς την κυβέρνηση αποδίδει στο νεολογισμό «μητσοτακισμός» ικανότητες και πολιτικούς οπερασιοναλισμούς μεγαλείου, ας προσεγγίσουμε τη σχετική νεολογική έννοια με κριτήρια παρατήρησης και πολιτικο-κοινωνιολογικής αξιολόγησης. Ο μητσοτακισμός αποτελεί έναν πολιτικό μηχανισμό λειτουργίας που υπακούει σε δικούς του ανεξέλεγκτους όρους και στη δική του αξιωματική λογική. Διαθέτει τις δικές του σκοπιμότητες οι οποίες εξαντλούνται στη λογική των συμφερόντων και οι οποίες ορίζονται από το πρωθυπουργικό περιβάλλον.
Ο μητσοτακισμός αποτελεί ένα συνδυασμό που εντάσσει τα κοινωνικο-πολιτικά δεδομένα σ’ έναν αυτόνομο μηχανισμό με απόλυτη εξουσιαστική αρχή προστατεύοντας πλέγματα συμφερόντων υπέρ των πολυεθνικών εταιρειών, των τραπεζικών τραστ, των στρατιωτικών εξοπλισμών, εγκαταλείποντας όμως επιτακτικότερες ανάγκες προστασίας των λαϊκών μαζών.
Και για να το προσδιορίσουμε πιο αποσαφηνιστικά ο μητσοτακισμός αποτελεί ένα υβρίδιο μεταξύ ακραίου νεοφιλελευθερισμού με προκαθορισμένες μορφές εξάρτησης από εγχώρια και ξένα κέντρα που απεργάζονται καταχρηστικές εξουσίες (Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ) και βόμβου κοινωνικής δικαιωματικής σύγχυσης μιας μυθοπλασίας της προόδου (Family Office-Τζωρτζ Σόρος) που σχηματοποιεί απλουστεύσεις της μοντέρνας μπλοφαδόρικης εκδοχής ότι η ελευθερία συνδέεται με τη δυνατότητα επιλογών.
Κάτω από μια τέτοια πολιτική προβληματική υπάρχει ένας έλεγχος προκαθορισμένων μορφών οι οποίες (μορφές) εξυπηρετούν δεδομένους σκοπούς. Ο Ζαν Πωλ Σάρτρ στο έργο του με τίτλο L’ enegrenage, Nagel, Paris 1948, αφήνει πολλά περιθώρια για να δούμε πως κινούνται οι πολιτικές πρακτικές μεθοδολογίες. Το κυριότερο είναι ότι οι συγκεκριμένες κυβερνητικές μορφές συντονίζουν προϋποθέσεις και απαιτήσεις που θα επιταχύνουν αποτελέσματα ώστε να μπλοκαριστεί η κοινωνία και να ενισχυθεί ο γίγαντας της εξουσίας έτι περαιτέρω .
Επιπλέον ο μητσοτακισμός ως συγκεκριμένη πολιτική πρακτική (ως παρεμβατική σκοπιμότητα) λειτουργεί προστατευτικά προς τους λειτουργούς οι οποίοι αναλαμβάνουν αδιαμαρτύρητα να ενταχθούν σε σχεδιασμούς και πολιτικές αναγκαιότητες και περιφρουρούνται μέσω του ακαταδίωκτου. Ωστόσο το ακαταδίωκτο που σημαίνει αυτονομία από τον κανόνα του κοινωνικού ελέγχου θίγει την αρχή της ισότητας και αναλογικότητας και καταλύει στοιχειωδώς δημοκρατικές προϋποθέσεις. Με αυτό τον τρόπο ο μητσοτακισμός εξασφαλίζει θεσμικές λειτουργίες οι οποίες υποτάσσονται σε σχέσεις προκαθορισμένης αποδοτικότητας.
Όλα ποιπόν, καταλήγουν σ΄ ένα πεδίο ρύθμισης μιας κεντρικής κυβερνητικής υπερεξουσίας που οργανώνει ή εξισορροπεί συμφέροντα και ρυθμίσεις. Βέβαια δεν είναι καθόλου παράτολμο να πούμε ότι μητσοτακισμός ως σύστημα διακυβέρνησης βλασταίνει και θάλλει από την αδράνεια των πολιτών.
Το γεγονός ότι ο μητσοτακισμός καταργεί την αυτονομία των πάντων και φαλκιδεύει τις θεσμικές λειτουργίες στο δήθεν περιθώριο της προστασίας (με το ακαταδίωκτο που αναφέραμε παραπάνω)αυτό οδηγεί σε μια κεντροθετημένη λογική θεώρηση του Καρλ Σμιτ όταν μας εκείνος μας έλεγε ότι «κυρίαρχος είναι εκείνος που αποφασίζει στην κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Ο μηστοτακισμός από την εποχή της πανδημίας έως και τώρα λαμβάνει αποφάσεις και συγκεντρώνει εξουσίες μέσα από γεγονότα. Στην τραγωδία των Τέμπων μεσολαβεί ώστε να αναβαθμιστεί η υπόθεση και εκείνο που προκύπτει είναι να αλλάξουν οι δικαστικοί λειτουργοί. Η ανακοίνωση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων αποτυπώνει με απόλυτη σαφήνεια τις προθέσεις παρεμβάσεων από τον πρωθυπουργό, λέγοντας: «…δεν διστάσαμε να εκφράσουμε δημόσια τη διαμαρτυρία μας για την με αριθμό πρωτ. 1204/06.03.2023 επιστολή του Πρωθυπουργού προς τον τότε Εισαγγελέα του ΑΠ, που περιλάμβανε δημόσιες υποδείξεις σχετικά με τη διερεύνηση του δυστυχήματος των Τεμπών, εκτιμώντας ότι συνιστούσε «ευθεία παραβίαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών και έμμεση υπονόμευση του κύρους της Δικαιοσύνης».
Με άλλα λόγια ο μητσοτακισμός αποτελεί μια κυβερνητική λειτουργία που παγιώνει δομές αγνοώντας ανεξαρτησίες και αλλοιώνοντας θεσμικές οριοθετήσεις αρμοδιοτήτων.
*Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας.