Με επτά ζωντανά ηχογραφημένα τραγούδια, η μοναδική ερμηνεύτρια καταργεί τα σύνορα και αποδεικνύει πως η μουσική είναι μία για όλους τους ανθρώπους.
Το όγδοο κατά σειρά λάιβ άλμπουμ της Ντιαμάντα Γκαλάς μόλις κυκλοφόρησε και προκαλεί μια μείξη έντονων συναισθημάτων ακούγοντάς τη να χρησιμοποιεί τη φωνή της και να παίζει πιάνο, καταργώντας στην ουσία τα σύνορα και τα διαφορετικά μουσικά είδη και κυρίως αποδεικνύοντας πως η μουσική είναι μία για όλους τους ανθρώπους επί της γης. Το άλμπουμ ονομάζεται «Diamanda Galás in concert» και περιέχει τις ηχογραφήσεις εφτά τραγουδιών από συναυλίες της στο Σικάγο (Thalia Hall) και στο Σιάτλ (Neptune Theatre) το 2017.
Την εποχή της ψηφιακής υπερπληροφόρησης μόνο καλό είναι που το live άλμπουμ της Γκαλάς αποτελείται από ένα μικρό αριθμό τραγουδιών, δίνοντας την ευχέρεια στον εκάστοτε ακροατή να αφομοιώσει τη νέα της δουλειά στο σύνολό της. Επιπλέον, το άλμπουμ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με την «ελληνικότητα» που το χαρακτηρίζει, εφόσον η ιδιαίτερη αυτή καλλιτέχνιδα επέλεξε να ηχογραφήσει μεταξύ άλλων το «Ανοιξε πέτρα» των Μίμη Πλέσσα – Λευτέρη Παπαδόπουλου (μία ακόμη εκδοχή του τραγουδιού είχαμε και στο προηγούμενο live άλμπουμ της, το «At Saint Thomas the Apostle Harlem» του 2017) και τον γνωστό από τον Μανώλη Αγγελόπουλο «Πρόσφυγα» των Νάκη Πετρίδη – Μάρως Μπιζάνη. Θα είχε ενδιαφέρον να μαθαίναμε πώς η Ντιαμάντα Γκαλάς επιλέγει τα ελληνικά τραγούδια που τραγουδάει κάθε φορά ενώπιον του κοινού της.
Λαϊκά άσματα
Την έχουμε απολαύσει στη χώρα μας να ερμηνεύει μοναδικά το «Καίγομαι» των Σταύρου Ξαρχάκου – Νίκου Γκάτσου, το «Υπάρχω» των Χρήστου Νικολόπουλου – Πυθαγόρα και βέβαια το «Aνοιξε πέτρα». Δεν αντλεί δηλαδή έμπνευση από συμβατικά έντεχνα τραγούδια, υπό την έννοια του ότι θα ήταν κάπως αναμενόμενο η ιέρεια της αβανγκάρντ να προσεγγίζει συνθέσεις του Θεοδωράκη ή του Χατζιδάκι. Η Γκαλάς επιλέγει παραδόξως δημοφιλή λαϊκά άσματα ταυτισμένα με πολύ συγκεκριμένους Ελληνες μυθικούς τραγουδιστές (Καζαντζίδη, Αγγελόπουλο, Μαρινέλλα), εισχωρώντας μες στο «ποπ» (με την έννοια του «popular») περίβλημά τους και αναδεικνύοντας το απώτερο νόημά τους. Ενα νόημα που ούτε οι ίδιοι οι δημιουργοί και οι εκτελεστές των τραγουδιών δεν θα είχαν επισημάνει, φαντάζομαι.
Το άλμπουμ ξεκινάει με τον «Πρόσφυγα». Ταυτόχρονα με την επιβλητική εισαγωγή του πιάνου, σου σηκώνεται η τρίχα καθώς την ακούς να λέει «Εγώ είμαι πρόσφυγας ξεριζωμένος» σαν έναν ύμνο στους αποσυνάγωγους αυτού του κόσμου. Το τεράστιο εύρος της φωνής της ξεδιπλώνεται και πράγματι λες πως η γεννημένη και μεγαλωμένη στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας καλλιτέχνιδα είναι «ένας πρόσφυγας με σμυρναίικα παλιά νανουρισμένος». Σε πείθει απ’ την πρώτη στιγμή ειδικά αν έχεις κατά νου την αρχική εκτέλεση του τραγουδιού με τον Ρομά Μανώλη Αγγελόπουλο, έναν άλλο «πρόσφυγα» μες στον ίδιο του τον τόπο. Ακολουθεί η σύνθεση «A soul that’s been abused» του Αμερικανού μπλουζ κιθαρίστα Ρόνι Ερλ. Η φωνή της γίνεται ένα άλλο ξεχωριστό όργανο σε διάλογο με το πιάνο, ένας παρατεταμένος λυγμός μιας ψυχής βιασμένης, η φωνή από τον Κάτω Κόσμο όλων των κακοποιημένων γυναικών-θυμάτων των «γυναικοκτονιών», που η Ελλάδα δεν έχει αναγνωρίσει ακόμη μ’ αυτόν τον όρο. Με το «La Llorona», μια γκόθικ μπαλάντα της μεξικανικής παράδοσης, που πρώτος ηχογράφησε ο Αντρές Χενεστρόσα το 1941, η Γκαλάς καταθέτει μία απ’ τις πιο υπέροχες στιγμές του άλμπουμ. Και πόσο ωραία παίζει πιάνο! Η φωνή της τίθεται στην υπηρεσία της σύνθεσης και μόνο σε ορισμένα σημεία αφήνεται ελεύθερη, μπαίνοντας και πάλι στο μεδούλι του τραγουδιού. Αντίθετα, με το αμέσως επόμενο «She», σύνθεση του πνευστού μουσικού Μπόμπι Μπράντφορντ, η φωνή της αποκτά πλήρη ελευθερία διερευνώντας τα όρια μεταξύ φωνητικών αυτοσχεδιασμών και free jazz.
Σαν αρχαία αοιδός
Στο κομμάτι αυτό η Ντιαμάντα Γκαλάς δεν είναι μια απλή ερμηνεύτρια. Μέσα σε εξίμισι λεπτά μετατρέπεται στην αρχηγό των Σειρήνων που ανάγκασαν τον Οδυσσέα να δεθεί στο κατάρτι για να γλιτώσει απ’ το μένος τους και στον αρχαίο αοιδό που κρούοντας αντί για λύρα το πιάνο του αφηγείται τους αέναους σκοπέλους της ανθρώπινης συνθήκης. Με το «Let my people go», σύνθεση από τη βιβλική παράδοση, η Γκαλάς τραγουδάει για τους θρησκευτικά διωκόμενους πρόσφυγες που καταφεύγουν στην Ευρώπη. Ο «Διάβολος» και η προσφώνηση «Oh Lord Jesus!» θα μπορούσαν να είναι αντιστοίχως η άτεγκτη Δύση με την ΕΕ και η επίκληση στην υπέρτατη αξία του ουμανισμού. Στο κομμάτι «Pardon me, I’ve got someone to kill» του Αμερικανού κάντρι τραγουδοποιού Τζόνι Πέιτσεκ υποβόσκει ένα βιτριολικό χιούμορ, στοιχείο που φανερώνει πόσο δικό της το έκανε η Γκαλάς. Καθώς η φωνή της σβήνει ταυτόχρονα με το παίξιμό της στο πιάνο φέρνει μνήμες από την Μπίλι Χολιντέι.
Το άλμπουμ κλείνει με το «Ανοιξε πέτρα». Ετυχε να δω πρόσφατα τη Μαρινέλλα να το ερμηνεύει live και, ομολογώ, πως λόγω της κατάχρησής του είναι ένα τραγούδι που δεν αντέχω πια να το ακούω. Οχι όμως και από την Ντιαμάντα Γκαλάς που το έχει κάνει κυριολεκτικά μανιάτικο μοιρολόι. Τα συνεχόμενα «λα, λα, λα» της με τις ελληνικές λέξεις που βγαίνουν απ’ τα χείλη της γίνονται βελόνες φαρμακερές, όπως ακριβώς το έγραψε ο Γιώργος Σεφέρης στους «Θεατρίνους»: «Πάνω απ’ το δέρμα μας γυμνά τα νεύρα σαν τις λουρίδες ονάγρου ή ζέβρα». Ας ξεχάσουμε λοιπόν το γλυκερό δαλιανίδειο περίβλημα του τραγουδιού και ας αφεθούμε στην οιμωγή μιας προδομένης εγκαταλειμμένης γυναίκας – θύμα κι αυτή της παγκόσμιας πατριαρχίας. Εν κατακλείδι, παρότι «ακουστικό» για πιάνο – φωνή, το «Diamanda Galás in concert» είναι ένα βαθύτατα ηλεκτρισμένο άλμπουμ που συγκινεί ιδιαίτερα με την αλήθεια της καλλιτεχνικής της έκφρασης. Eνα αριστούργημα!
