Ο Μπάμπης Μπιλίνης, δημοτικός σύμβουλος Μοσχάτου – Ταύρου, επικεφαλής της παράταξης Πολίτες σε Δράση για την Ανατροπή, γράφει για την επικείμενη πώληση από το ΤΑΙΠΕΔ του ιστορικού μνημείου ΕΟΜΜΕΧ στον Ταύρο.
Στην καρδιά της κοινότητας του Ταύρου, στη γωνία οδού Θράκης 28 και Κορυζή, βρίσκεται το ακίνητο που ονομάζεται πρώην αποθήκες ΕΟΜΜΕΧ, ονομασία που πήρε από την τελευταία χρήση του. Από το 2013 το ΤΑΙΠΕΔ το έβγαλε σε διεθνή διαγωνισμό προς πώληση.
Το κτίριο αποτελεί ένα τοπόσημο της περιοχής, καθώς από τη δεκαετία του 1920 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εγκατάσταση και την ενσωμάτωση των προσφύγων. Προφανώς, η αξία του ακινήτου αυτού δεν συνίσταται στην υπεραξία μέσω του real estate. Είναι ένα ακίνητο που βρίσκεται στριμωγμένο μέσα σε πυκνοδομημένη περιοχή κατοικίας, σε στενούς δρόμους που δεν προσφέρονται για εμπορική εκμετάλλευση μεγάλης έντασης. Σε μια περιοχή που η ζήτηση κατοικίας από νέες οικογένειες είναι περιορισμένη το να προστεθούν μια δυο ακόμη πολυκατοικίες 10.000 τ.μ. δεν είναι αναπτυξιακή προοπτική. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής πληθυσμού 2021, ο πληθυσμός στον Ταύρο μειώθηκε.
Οι χρήσεις εστίασης που προτείνει το ΤΑΙΠΕΔ στην προκήρυξη για το διατηρητέο κτίριο είναι προσβολή στην ιστορία του. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 στο κτίριο αυτό στεγάζονταν οι υπηρεσίες συσσιτίου για τους πρόσφυγες οι οποίοι έμεναν σε παράγκες.
Η Εθνική Αλληλεγγύη και η επαγγελματική εκπαίδευση
Το ακίνητο χτίστηκε στο μέσο του καταυλισμού με τις προσφυγικές παράγκες του Ταύρου και στέγαζε δημόσιες υπηρεσίες που εξυπηρετούσαν τους επήλυδες μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960 όταν οι κάτοικοί τους μεταφέρθηκαν στις προσφυγικές πολυκατοικίες. Η συγκεκριμένη περιοχή του Ταύρου πριν από την έλευση των προσφύγων ήταν ακατοίκητη· ο Ταύρος είναι ουσιαστικά προσφυγούπολη.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής σε αυτό το κτίριο η Εθνική Αλληλεγγύη (1941-1947) είχε στεγάσει τα κοινωνικά συσσίτια. Η Εθνική Αλληλεγγύη, η οργάνωση στήριξης του πληθυσμού στην κατεχόμενη Ελλάδα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ίδρυσαν ο Παντελής Καραγκίτσης, ο Λευτέρης Αποστόλου και ο Αριστοτέλης Μπούρας, υπήρξε ιδρυτικός φορέας του ΕΑΜ.
Η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών από τους προσφυγικούς οικισμούς του Ταύρου πρόσφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στα συσσίτια της Εθνικής Αλληλεγγύης. Σε αυτό το κτίριο οι κατακτητές ναζί συγκέντρωσαν τους κατοίκους της συνοικίας της Αγίας Σοφίας του Ταύρου στο μπλόκο του Αυγούστου του 1944 και οδήγησαν σε εκτέλεση έντεκα πατριώτες αγωνιστές Ρομά.
Από το 1977 στο κτίριο στεγάστηκαν υπηρεσίες του Ελληνικού Οργανισμού Μικρών – Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας (ΕΟΜΜΕΧ) – συγκεκριμένα αποθήκες και πρατήριο πωλήσεων, κυρίως ταπήτων. Η ίδρυση βιοτεχνιών και οικοτεχνιών ταπητουργίας υπήρξε μια προσπάθεια του κράτους προς την κατεύθυνση της ένταξης των προσφύγων στο παραγωγικό υπόδειγμα της χώρας μέσω μιας τέχνης, της ταπητουργίας, που παραδοσιακά ασκούσαν στην Ανατολή. Είχε επίσης αποτελέσει σημαντικό εκπαιδευτικό κέντρο, αφού στους χώρους του έχει στεγαστεί η Σιβιτανίδειος – Δημόσια Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων.
Με τη δραστηριότητα του ΕΟΜΜΕΧ να συρρικνώνεται σταδιακά έως την πλήρη εγκατάλειψή του από τον φορέα, το κτίριο παραμένει κλειστό περίπου τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Για τους παραπάνω λόγους ένα κτίριο 837 τ.μ. από τα 1.500 τ.μ. της συνολικής δόμησης κηρύχθηκε ιστορικό μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων τον Μάιο του 2021. Πώς θα αναδειχτεί το ιστορικό μνημείο όταν αυτό «ταφεί» κάτω από 10.000 τ.μ. δόμησης, όσα επιτρέπεται να οικοδομήσει ο αγοραστής.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός και η θέση του δήμου
Στον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) του Ταύρου η περιοχή όπου βρίσκεται το ακίνητο ΕΟΜΜΕΧ (οι μόνοι μαζί με το σχολικό συγκρότημα δημόσιας ιδιοκτησίας χώροι), έχει χαρακτηριστεί ως Πολεοδομικό Κέντρο. Το κέντρο κάθε πόλης έχει μεγάλη συμβολική σημασία. Στο συλλογικό μας φαντασιακό ανήκει σε όσους και όσες διαμένουν, εργάζονται και επισκέπτονται την πόλη. Κέντρο πόλης χωρίς δημόσιο χώρο υφίσταται. Ο δημόσιος είναι ο χώρος που χρειάζονται περισσότερο οι πιο αδύναμοι και αδύναμες στην κοινωνία μας.
«Σε όλες τις μελέτες ανάπτυξης των πόλεων πρέπει να καθορίζονται ως βασικοί στόχοι ο προσδιορισμός των ιστορικών κέντρων και η ανάλογη θεσμική κατοχύρωση τους με όρους και περιορισμούς δόμησης και χρήσεις κατάλληλους ώστε να διευκολύνουν την προστασία και ήπια ανάπτυξή τους» («Τεχνικά Χρονικά», τ. 3/2010, εκδ. ΤΕΕ, Κ. Παρθενόπουλος και Σ. Παρθενοπούλου).
Ο Δήμος Μοσχάτου – Ταύρου με ομόφωνη απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου διεκδικεί το ακίνητο. Με δική του παρέμβαση το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων χαρακτήρισε ένα από τα κτίρια ιστορικό μνημείο. Δυστυχώς όμως μια γερασμένη, γραφειοκρατικοποιημένη διοίκηση χωρίς όραμα και σχέδιο δεν μπορεί να εμπνεύσει αγώνα στους κατοίκους για τη διεκδίκηση του κτιρίου.
• Το ακίνητο ΕΟΜΜΕΧ πρέπει να παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο για να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης της περιοχής της οδού Πειραιώς. Υπάρχουν προτάσεις και αποτελεσματικά σχέδια για μια τέτοια αξιοποίηση.
• Να αποτελέσει ένα ενιαίο κοινωφελές δημόσιο ενεργό τετράγωνο στο κέντρο του Ταύρου.
Το ερώτημα είναι πώς θα αξιοποιηθούν τόσο αυτό όσο και άλλα πολλά ανενεργά κτίρια και αδόμητοι χώροι; Θα ακολουθήσουν τους νόμους της αγοράς, ή θα πρυτανεύσει σχέδιο με ευρύτερο όραμα;
Η ιστορία του κτιρίου και η μνήμη της περιοχής μας κατευθύνει στις επιλογές. Δυστυχώς το ΤΑΙΠΕΔ ασεβεί απέναντι στην ιστορία μας.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento στις 7/7/2022