Το πολυσυζητημένο Σχέδιο Μάρσαλ καθόρισε τη μοίρα της μεταπολεμικής Ευρώπης. Ωστόσο συνεχίζει να κυριαρχείται από μύθους και αποσιωπημένες πτυχές. Πολλά απ’ αυτά επιχειρούμε να ξεδιαλύνουμε στο βιβλίο του Hot.Doc History που θα βρίσκεται την Κυριακή μαζί με το Documento.
Με εφαλτήριο την οικονομική τους ισχύ οι Αμερικανοί επιδίωξαν την επέκταση της οικονομικής και πολιτικής τους επιρροής και παράλληλα την ανάσχεση της ΕΣΣΔ. Παράλληλα πέτυχαν το 70% των κεφαλαίων που εδωσαν να κατευθυνθούν σε εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων φρενάροντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Από το 1948 (όταν ουσιαστικά ο ελληνικός Εμφύλιος έβαινε προς τη λήξη του) ως το 1952 οι ΗΠΑ δαπάνησαν 13 δισ. δολάρια για 16 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και την Ελλάδα. Για να διασφαλίσουν ότι η χώρα μας δεν θα γίνει «το σάπιο μήλο που θα μολύνει με τον κομμουνισμό άλλες χώρες».
Ομως η Αθήνα αποδέχτηκε όρους επικυριαρχίας που καμία άλλη χώρα δεν αποδέχτηκε, όπως παρατηρούσε η Herald Tribune. Δεν υπήρξε κλιμάκιο του ύ κράτους που να μην το διοικούσαν, ουσιαστικά, εκπρόσωποι των Αμερικανικών Αποστολών. Υπουργείο που οι υπουργοί να μη στέκονταν «σούζα». Ως αποτέλεσμα ελάχιστα έργα ουσιαστικών υποδομών έγιναν όπως η διάνοιξη της Διώρυγα Κορίνθου και εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής. Κακοδιοίκηση, διαφθορά, κατασπατάληση, ημιτελή και εγκαταλειμμένα έργα.
Τα έξοδα του κράτους για την Αμυνα έφταναν τα 2.924 δισ. δρχ, ενώ οι δημόσιες επενδύσεις μόνο τα 1.311. Πάνω στη νομιμοποιημένη φοροδιαφυγή και στα Λίμπερτις δημιουργήθηκε μια καινούρια τάξη νεοπλούτων. Μέχρι τον Ιούνιο 1951 το 75% των πόρων διατέθηκαν για εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών.
Από τις σελίδες δεν απουσιάζουν οι αντιδράσεις της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και των ισχυρών κομμουνιστικών κομμάτων Γαλλίας και Ιταλίας. Με τη Μόσχα πάντως να κάνει σαφές πως οι αντιδράσεις δεν έπρεπε επ’ ουδενί να οδηγήσουν σε ένοπλη ρήξη διότι σε τέτοια περίπτωση η παρέμβαση της θα ήταν τυπική. Τέλος φωτίζονται οι –καθόλου ευκαταφρόνητες- αντιδράσεις μέσα στις ΗΠΑ κυρίως από απομονωτιστές Ρεπουμπλικάνους.
Γράφουν: Λάμπρος Φλιτούρης, Βασιλική Λάζου, Μιχάλης Λυμπεράτος, Σταύρος Παναγιωτίδης, Τάκης Κατσιμάρδος, Κωνσταντίνος Βενάκης.
